Apen hebben empathie Empathie komt ook voor bij onder meer muizen, varkens, eksters, kippen en olifanten.
Niet alleen mensen kunnen gevoelens van anderen herkennen, zich in soortgenoten verplaatsen en hun gedrag daarop aanpassen. Ook dieren voelen een soort van empathie.Zoogdieren, en zelfs vissen. Bij zebravissen zijn emoties 'besmettelijk'.
Angst, vreugde, schaamte, wrok, jaloezie, woede en liefde. Maar van echte tranen wist men nog niet eerder. Tot ver in de jaren tachtig ging men ervan uit dat dieren geen gevoelens kenden. Uit verschillende onderzoeken is nu gebleken dat dieren wel degelijk gevoelens hebben.
“Kijk maar als je een mierennest verstoort. Dan reageren ze geagiteerd. Mieren hebben dus ook gemoedstoestanden, zoals elk dier emoties heeft. Maar het ene dier heeft wel een rijkere schakering en complexere emoties dan het andere.”
Uit het bestaan van hun gezichtsuitdrukkingen kunnen we afleiden dat ratten en muizen niet alleen reflexmatig gedrag vertonen, maar daadwerkelijk emoties ervaren.
Ratten houden niet van de geur van munt of eucalyptus. Zwarte peper houdt ratten op afstand. Even strooien, niezen en wegwezen!
Dieren hebben verstand.Ze hebben hersenen en gebruiken die, net als wij: om de wereld te ervaren, om te denken en te voelen en om de problemen op te lossen waarmee ze worden geconfronteerd. Net als wij hebben ze een persoonlijkheid. Ze hebben stemmingen en emoties; ze lachen en spelen.
“De meeste mensen denken niet dat insecten echt pijn kunnen voelen. Maar bij verschillende ongewervelden is al aangetoond dat ze gevaarlijke stimuli, die we als pijnlijk ervaren, kunnen aanvoelen en vermijden”, zegt hoofdauteur van de studie Greg Neely.
“Vogels hebben een heel emotioneel repertoire: ze kunnen ook kwaad worden of enorm angstig zijn. Dat is voor ons soms wat moeilijk te zien, omdat ze geen echte gezichtsuitdrukkingen hebben, zoals wij primaten. Maar de emoties zijn er wel.
In een artikel dat is gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Proceedings of the National Academy of Sciences wordt geclaimd dat insectenbreinen, ook al zijn ze klein, dezelfde functies uitvoeren als de menselijke middenhersenen, de oude neurale kern die ons bewustzijnsvermogen ondersteunt.
Schapen kunnen veel emoties herkennen, zoals angst, boosheid, verveling en blijdschap. Ze zijn sterren in ontsnappen, het blijkt zelfs dat ze de weg uit een doolhof kunnen navigeren.
Een studie die werd uitgevoerd in het Goldsmith College van de Universiteit van Londen heeft aangetoond dat honden gevoelig reageren op menselijke emotionele signalen. Vooral in situaties van doodsangst of extreme stress. Dit geldt overigens voor alle mensen, niet alleen voor het baasje.
Alle gewervelde dieren, zelfs reptielen en vogels, hebben tranen. Ze zijn van groot belang voor een goed gezichtsvermogen. Nu blijkt uit nieuw onderzoek waarover onlangs een artikel verscheen in Frontiers in Veterinary Science dat de tranen van dieren nauwelijks verschillen van die van ons.
Wolven, coyotes en vossen
Ook bij wolven en coyotes kun je merken wanneer zij rouwen om het verlies van een soortgenoot. Deze hondachtige dieren leven immers nauw samen in roedels met een alfakoppel en hun nakomelingen. Hierdoor hebben ze ook een sterke band met elkaar en voelen ze het als een roedellid sterft.
Onderzoek heeft aangetoond dat niet alleen mensen maar ook dieren een hoog oxytocine-niveau hebben. Dat wil zeggen dat huisdieren zich waarschijnlijk ook hechten en liefde voelen, net zoals mensen dat doen.
Zeehonden, dolfijnen en walvissen produceren een waterige vloeistof om hun ogen te beschermen tegen zeewater; als dit uit de ogen loopt kan dit verward worden met emotionele tranen. Of dieren werkelijk huilen van verdriet is niet bekend.
Sommige vogels zijn niet graag alleen en kunnen als ze eenzaam zijn veren gaan plukken of gaan bijten.
Veel dieren hebben die klieren ook, en als hun ogen geïrriteerd zijn, dan kan er traanvocht verschijnen. Ook hebben veel dieren emoties die in principe gepaard zouden kunnen gaan met huilen. Toch huilen dieren geen tranen met tuiten, zelfs krokodillen niet.
Recent onderzoek laat zien dat insecten net als mensen en dieren pijn ervaren.
Waarom steken wespen? Een wesp zal je alleen steken uit zelfbescherming. In tegenstelling tot bijen kunnen wespen meerdere malen steken zonder te overlijden. Omdat steken voor wespen geen negatieve gevolgen heeft, zullen ze snel steken als ze zich bedreigd voelen.
Volgens de Wet op dierproeven valt onderzoek met ongewervelde dieren, zoals insecten, kreeften en zeesterren, niet onder proefdieronderzoek. De wet beschouwt ongewervelde dieren -die geen ruggengraat hebben- als dieren zonder een (grote) hersencapaciteit, die ook geen stress of pijn ervaren.
Sommige zoogdieren als chimpansees, dolfijnen en olifanten, en vogels als eksters blijken in staat hun eigen spiegelbeeld te herkennen in de zogeheten spiegelproef. Deze tekenen van zelfherkenning kunnen wijzen op aanwezigheid van zelfbewustzijn bij dieren.
Zelfbewustzijn is tot op heden nog steeds niet bekend bij katten.
Ook honden kunnen zich een tijdlang triviale dingen herinneren. Wat we zien, horen, voelen en meemaken onthouden we automatisch. Ook als daar helemaal geen goede reden voor is. Dat is niet anders voor honden, zo blijkt.