Sommige zoogdieren als chimpansees, dolfijnen en olifanten, en vogels als eksters blijken in staat hun eigen spiegelbeeld te herkennen in de zogeheten spiegelproef. Deze tekenen van zelfherkenning kunnen wijzen op aanwezigheid van zelfbewustzijn bij dieren.
Naast mensen zijn alleen de bonobo's, chimpansees, orang oetans en gorilla's, de tuimelaardolfijn, de Aziatische olifant en de ekster geslaagd voor deze test. Deze diersoorten beschikken over speciale VEN-cellen, die verantwoordelijk zijn voor het ontstaan van zelfbesef en empathie.
Honden zijn zich bewust van hun eigen lijf, hebben -een vorm van- zelfbewustzijn. En net als mensen, kunnen ze de gevolgen van hun eigen acties begrijpen. Veel hondeneigenaren zullen dat wellicht al lang gedacht hebben, maar een nieuw Canadees onderzoek bevestigt dat nu.
Dat katten geen zelfbewustzijn hebben blijkt bijvoorbeeld uit het feit dat ze zichzelf niet herkennen in de spiegel. Een kat kan angst-agressie laten zien als ze denkt een andere kat in huis tegen te komen, maar in werkelijkheid in de spiegel kijkt. De meeste dieren hebben een 'niet-reflectief bewustzijn'.
Als dieren voor de test slagen, blijkt daaruit dat ze begrijpen dat hun reflectie (met de stip) in de spiegel een weergave van hun eigen lichaam is, en niet een of andere soortgenoot. Alleen dieren die als zeer intelligent worden beschouwd, zijn voor de spiegelproef geslaagd: mensapen, dolfijnen, olifanten en eksters.
Onderzoekers hebben tests gedaan en een kat is - net als vele andere dieren - niet in staat om zichzelf te herkennen in een spiegel of reflecterend raam. Je kat ziet het spiegelbeeld als een andere kat en dit kan de volgende reacties veroorzaken: angst. aanvallen.
Emoties hebben een duidelijke biologische functie. Als gevolg van negatieve emoties zoals angst en pijn, kunnen dieren een bepaalde situatie ontvluchten of voorzichtig worden. Een prooidier zoals een hert in een omgeving met wolven, ervaart angst.
Hond verwacht straf
Precies zoals we onszelf gedragen als we ons schuldig voelen (en een staart zouden hebben). 'Een hond kan zich niet schuldig voelen. Veel waarschijnlijker is het dat hij een situatie leert te associëren met het krijgen van straf', stelt Schilder.
Nee, zegt de wetenschap, het is niet gezond om hond of kat op je bed te laten slapen. De reden is eenvoudig: dieren - en dus ook huisdieren - dragen in hun vacht, onder hun poten en in hun bek bacteriën met zich mee die je flink ziek kunnen maken. Beruchte voorbeelden zijn Q-koorts en vogelgriep.
De meeste boosheid bij katten komt voort uit angst, en agressief gedrag stamt af van het idee dat je kat heeft dat hij zich moet verdedigen. Als je je kat in een situatie brengt waar angstige emoties opkomen, zal dat vaak uitmonden in boosheid.
Sommige zoogdieren als chimpansees, dolfijnen en olifanten, en vogels als eksters blijken in staat hun eigen spiegelbeeld te herkennen in de zogeheten spiegelproef. Deze tekenen van zelfherkenning kunnen wijzen op aanwezigheid van zelfbewustzijn bij dieren.
Er zijn zoogdieren die dat wél hebben, zoals chimpansees en dolfijnen. Die herkennen zichzelf ook in een spiegel. Honden hebben echter geen zelfbewustzijn. Een hond ziet in de spiegel een andere hond en blaft soms tegen zijn spiegelbeeld.
Dieren die de stickertest hebben doorstaan en hun eigen gedrag dus herkennen zijn alle grote mensapen, tuimelaar dolfijnen, orka's, olifanten en eksters. Al deze dieren beschikken over speciale VEN-cellen, die verantwoordelijk zijn voor het ontstaan van zelfbesef en empathie. Met huisdieren is het een ander verhaal.
Apen hebben empathie
Neem empathie. Dieren kunnen zich inleven in de gevoelens van een soortgenoot. Apen vlooien een ander bijvoorbeeld als die net een gevecht verloren heeft. Empathie komt ook voor bij onder meer muizen, varkens, eksters, kippen en olifanten.
Dieren hebben verstand. Ze hebben hersenen en gebruiken die, net als wij: om de wereld te ervaren, om te denken en te voelen en om de problemen op te lossen waarmee ze worden geconfronteerd. Net als wij hebben ze een persoonlijkheid. Ze hebben stemmingen en emoties; ze lachen en spelen.
Ze herkennen zichzelf in de spiegel. Dat kunnen maar weinig dieren. Dolfijnen kunnen trucjes leren en ze gebruiken zo nu en dan gereedschap. Ze leggen bijvoorbeeld een stuk spons op hun neus om hun neus te beschermen als ze in het zand van de zeebodem woelen, op zoek naar voedsel.
Gemiddeld heeft de mens een zichtscherpte van 20/20. De visuele scherpte van een kat fluctueert tussen 20/100 tot 20/200. Ofwel: een kat moet op ongeveer 6 meter van een object zijn om te kunnen zien wat een mens van 30 tot 40 meter afstand kan zien.
Genegenheid tonen
De mooiste en meest waardevolle reden waarom katten mensen likken: de kat wil een grote genegenheid uitdrukken. Als je je kat aait en die als antwoord al spinnend je hand likt, mag je jezelf gelukkig prijzen. Je kat vindt je aardig en vind het fijn om samen te zijn.
Als je kat of hond in de REM-fase zit en je zou ze wakker maken, kunnen ze erg schrikken. Door het schrikken zouden ze dan wel eens kunnen uithalen naar jou of je kind.”
Vroeger keek je hond dus vooral naar flikkerende beelden, maar tegenwoordig kan hij de beelden net als wij in de vorm van een film zien. Kunnen honden tv kijken, zoals wij dat zien? Nee, dat niet. Honden volgen niet series of films zoals wij die volgen en begrijpen.
Nee, honden kunnen niet huilen. Honden en ook andere dieren hebben wel traanproductie en emoties, maar er is niet vastgesteld dat dit ook aan elkaar gekoppeld is. Oftewel: honden huilen niet zoals mensen. Mensen zijn voor zover bekend de enige wezens die huilen als gevolg van emoties.
Mensen krijgen tranen als ze boos zijn, verdrietig of juist heel blij. Dieren niet. Een hond gaat bijvoorbeeld kwispelen, een kat gaan miauwen. Er zijn dus wel emoties maar er komen geen tranen bij.
Ook chimpansees rouwen. Hun manier van verdriet uiten lijkt misschien nog het meest op die van mensen. Zo houden ze zelfs begrafenissen en laat een onderzoek uit 2010 zien dat chimpansees, net als mensen, minder eetlust hebben in de periode na een overlijden en de plek van overlijden proberen te vermijden.
Honden observeren het gedrag van hun baasje en merken het meteen als er iets loos is. Ze kunnen emoties aanvoelen en raken beïnvloed door de stemming waarin het baasje zich bevindt. Honden zijn geweldige vrienden die met je meeleven en waarmee je een sterke band kunt vormen.
Honden hebben een rijke emotionele belevingswereld. De hersenen van honden blijken in veel gebieden op een vergelijkbare manier te zijn ingericht als de hersenen van mensen en andere zoogdieren. Diepgewortelde emoties als angst, frustratie, spel en verlangen, hebben een grote invloed op het gedrag van honden.