Meer precies geformuleerd: een piekbelaster is een bedrijf dat binnen 25 kilometer van een (of meerdere) Natura 2000-gebied(en) ligt en daarop meer dan 2500 mol stikstof, ofwel 35 kilogram stikstof, deponeert. Daarbij wordt alleen gerekend met de stikstofgevoelige natuur binnen die Natura 2000-gebieden.
RIVM: vooral veehouders piekbelaster. Het zijn vooral boeren met melkvee en vleeskalveren die veel stikstof uitstoten. Daarna komen varkens- en pluimveehouders, aldus berekeningen van Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). De grens van 2.500 mol komt neer op bijna 36 kilo.
De landbouwsector is wel de grootste veroorzaker van de stikstofuitstoot. Bijna de helft van de stikstofneerslag op natuurgebieden (46%) is afkomstig uit de landbouw. Ruim 32% komt uit het buitenland, 6% vanuit wegverkeer en 1% uit de industrie.
Een piekbelaster is een bedrijf dat meer dan 2500 mol uitslaat en binnen 25 kilometer van een Natura 2000-gebied zit. Boeren kunnen zelf op de website hun gegevens invullen om te kijken of ze bij de piekbelasters zitten.
Denk aan brandnetels en bramenstruiken. Zij overwoekeren en verdringen kwetsbare planten (zoals de gekleurde heide en de prachtige zonnedauw), die groeien als er minder stikstof in de bodem zit. En juist de planten die verdwijnen zijn de planten waar bijvoorbeeld rupsen en vlinders van afhankelijk zijn.
De meeste komkommergewassen en tomaten zetten stikstof niet goed om in fruit. Hun reactie op overmatige stikstofniveaus is om meer planten te laten groeien, wat mogelijk leidt tot meer ziekteproblemen en latere productie.
Op plekken waar weinig of geen zuurstof is kunnen bacteriën nitraat afbreken en omzetten in stikstofgas en andere vluchtige stikstofverbindingen. Dat is emissie naar de lucht.
Begin juli stelde de rijksoverheid twee uitkoopregelingen op. De ene regeling is bedoeld voor piekbelasters: agrarische en industriële bedrijven die veel stikstof uitstoten in natuurgebieden, of in de buurt daarvan. De andere regeling is bedoeld voor melkvee-, varkens- en pluimveehouders die geen piekbelaster zijn.
Ben jij een piekbelaster? De Aerius Check is een hulpmiddel van de overheid om te kunnen bepalen wat de depositie is van een bedrijf op Natura 2000-gebieden in een straal van 25 km rondom het bedrijf. Is de uitkomst groter dan 2500 mol/jaar dan wordt het bedrijf gezien als piekbelaster.
Eén van de maatregelen uit het Stikstofdecreet van 24 januari 2024 is de aanduiding van de zogenaamde piekbelasters. Piekbelasters zijn bedrijven waarvan de stikstofuitstoot een disproportioneel grote impact heeft op de stikstofgevoelige Europees beschermde natuur in hun nabije omgeving.
> In Nederland komt 62% van de ammoniak-uitstoot die neerslaat op beschermde natuur uit de landbouw, met name van veehouderijen. > De grootste stikstofoxiden-uitstoot komt van Tata Steel, gevolgd door Schiphol*.
Stikstof kan voor mensen schadelijk zijn. Dat komt doordat stikstof tot in de kleinste delen van de luchtwegen door kan dringen. Hierdoor werken de longen minder goed. Dit kan leiden tot luchtwegklachten en astma-aanvallen.
In de top-100 van bedrijven die de meeste stikstof uitstoten staat Tata Steel in IJmuiden op plaats 1 en Schiphol op plaats 2, gevolgd door chemische bedrijven als Dow en Shell en bedrijvencomplex Chemelot in Geleen.
Dit proces treedt op in de stallen, en bij het uitrijden van mest op landbouwgrond. Het merendeel van de uitstoot van ammoniak in de landbouw komt voor rekening van rundvee (53 procent), gevolgd door varkens (17 procent) en pluimvee (13 procent).
Waar zijn bedrijven (SBI 2008) in de landbouw, waaronder sierteelt, gevestigd?* In 2020 waren er in Nederland 75 255 landbouwvestigingen. Het grootste aantal vestigingen was in Noord-Brabant (12 340 vestigingen) en Gelderland (11 650 vestigingen).
2500 mol stikstof per jaar is gelijk aan 35 kg stikstof per jaar.
Een van de meest besproken oplossingen is de uitkoopregeling voor boeren. Deze regeling biedt boeren de mogelijkheid om hun bedrijf vrijwillig te beëindigen in ruil voor een financiële compensatie. De uitkoopregeling is een beleidsmaatregel van de Nederlandse overheid om de stikstofuitstoot te verminderen.
De opkoopregeling, gelanceerd door de Nederlandse overheid, heeft als doel de reductie van stikstofemissies te realiseren, door boeren en veehouderijen te laten stoppen. Tot eind 2023 konden boeren aanvankelijk aanvraag doen voor de financiële compensatie.
Het RIVM publiceerde eerder een geanonimiseerde lijst van de 3000 piekbelasters. Daarin was ook te zien hoeveel kilo stikstof van die bedrijven in natuurgebieden neerslaat. In totaal is dat een kleine 350.000 kilo per jaar. In Nederlandse natuurgebieden komt in totaal zo'n 3,5 miljoen kilo stikstof per jaar neer.
Stikstofoxiden (NOx) komen vooral van het verkeer en de industrie. Bij hoge temperaturen (bijvoorbeeld in een brandstofmotor) reageert stikstof met zuurstof en komt het als NOx uit de uitlaat of de schoorsteen.
Er zijn enkele bodembacteriën die atmosferische stikstof kunnen afbreken en binden tot ammoniak (NH 3 ). Deze bacteriën bezitten het enzym nitrogenase. Omdat de nitrogenase van de meeste bacteriën extreem gevoelig is voor zuurstof, kunnen deze bacteriën stikstof alleen binden in anaërobe omstandigheden (bij afwezigheid van zuurstof).
Te veel stikstof is slecht voor de natuur. Planten die van stikstof houden, zoals grassen, brandnetels en bramen, groeien extra hard. Zo verdringen ze kwetsbare planten.
Door te veel stikstof wordt de grond zuurder.
Als er meer stikstof in de grond komt wordt de bodem zuurder. De structuur van de bodem verandert en er komen bijvoorbeeld giftige metalen los. Door regen komen deze giftige stoffen in de sloten terecht. De planten en dieren die in deze sloten leven gaan dan dood.
Alfalfa (Medicago sativa)
Dit is een van de krachtigste stikstofbinders van alle peulvruchten en kan 250-500 pond stikstof per hectare binden.