Een idee of een concept op zichzelf wordt niet beschermd door het auteursrecht. Een concrete uitwerking van een idee kan wel beschermd zijn - als die uitwerking tenminste origineel is - maar niet het idee dat erachter steekt. Het staat iedereen vrij een geheel eigen invulling aan een idee te geven.
Wat het auteursrecht niet verbiedt
een werk kopiëren voor privédoeleinden; een werk dat publiekelijk is tentoongesteld voor privégebruik fotograferen; een boek, cd, dvd of stripalbum aan een vriend uitlenen; een werk (en dus geen kopie) doorverkopen.
Het auteursrecht is het exclusieve recht van de maker van een werk, bijvoorbeeld een boek, muziek, een wetenschappelijk publicatie of een kunstwerk, om dit openbaar te maken en te verveelvoudigen. Dit auteursrecht (copyright) rust bij de maker.
Foto's en filmpjes maken en publiceren mag daarom niet zomaar. Want zodra mensen herkenbaar in beeld komen, zijn het persoonsgegevens. En dan geldt de privacywet: de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG). Het maakt hierbij wel verschil wie een foto of filmpje maakt en wat diegene ermee doet.
Niets waardoor je definitief kunt weten of er auteursrecht op rust of niet. Het auteursrecht duurt tot 70 jaar na het overlijden van de maker of als een rechtspersoon de auteursrechthebbende is tot 70 jaar na eerste openbaarmaking. Verder rust er auteursrecht op alle werken die voldoende creatief zijn.
Zoek altijd uit waar de afbeelding oorspronkelijk vandaan komt. Is een auteursrechtelijk beschermde afbeelding elders geplaatst (met vermelde toestemming), controleer dan of deze verder verspreid mag worden. Staat er geen expliciete toestemming vermeld, dan is een afbeelding vaak illegaal geplaatst.
Terwijl het auteursrecht de creatie van de auteur als natuurlijke persoon beschermt, legt het copyright de klemtoon meer op de investering. Rechtspersonen (bv. NV, BVBA, VZW) kunnen in het copyright systeem ook beschouwd worden als oorspronkelijke rechthebbenden ('works made for hire').
Auteursrecht en tekst
Een hele tekst die door iemand anders is geschreven, mag je niet zomaar overnemen. Dit is simpelweg plagiaat. Wel mag je een citaat uit een tekst gebruiken, mits je daarbij de naam en bron van de auteur vermeldt. Het citaat moet ook inhoudelijk relevant zijn en het moet een bepaald doel dienen.
Wie zonder toestemming andermans foto in originele of bewerkte vorm publiceert, maakt in veel gevallen inbreuk op de rechten van de maker. Ook het namaken van de originele compositie van een ander kan een vorm van inbreuk zijn.
Je mag foto's of filmpjes die je maakt van mensen op straat of op andere plekken waar iedereen mag komen, vaak gewoon gebruiken, bijvoorbeeld op je Facebook of op een website.
Schilderijen, foto's, tekeningen, literatuur, film, muziek, maar ook webpagina's, design van meubelen, syllabi, choreografieën en computerprogramma's… zijn werken die in aanmerking komen voor auteursrechtelijke bescherming.
Wanneer je op de foto wordt gezet, kun je je beroepen op je portretrecht. Dit houdt in dat de foto niet zomaar zonder toestemming gepubliceerd mag worden. Het auteursrecht wordt toegekend aan de maker van het werk. Dus het recht op creativiteit.
Registratie van auteursrechten is niet nodig. Auteursrechten ontstaan automatisch wanneer het werk wordt gemaakt. Het vastleggen van de datum van het werk en het gebruik van een copyright notice kan helpen te bewijzen wanneer het werk is onstaan. De bescherming van het auteursrecht duurt in beginsel 70 jaar.
Muziekrechten. zijn specifieke rechten die betrekking hebben op muziekwerken. Deze rechten omvatten onder andere het recht op reproductie, distributie, openbaarmaking en uitvoering van muziek. Als muzikant heb je deze rechten op je eigen muziek en kun je ze exploiteren om inkomsten te genereren.
Als je mensen fotografeert, dan moet je er rekening mee houden dat die mensen een zogenaamd portretrecht kunnen hebben. Als fotograaf heb je wel het auteursrecht op de foto's die je maakt, maar je kunt deze niet zonder toestemming van de mensen die erop staan tentoonstellen of op een andere manier publiceren.
Overweeg een melding of aangifte
Je kunt melding of aangifte doen bij de politie als iemand jouw foto/video zonder toestemming verspreidt. Bij belediging, smaad en/of laster is er sprake van strafbare feiten.
Rapporteer bij de website dat dit een nepprofiel is en iemand jouw naam en/of foto's gebruikt zonder toestemming. Let op, want als je aangifte wilt doen, is het verstandig om het verwijderen in overleg met de politie te doen.
Vanwege het auteursrecht moet je altijd toestemming vragen aan de maker van een foto, of je die foto mag gebruiken voor een website, folder, tijdschrift enzovoorts.
In ons land geldt de vrijheid van meningsuiting.Dat betekent dat je je eigen mening mag verkondigen en verdedigen, maar dat betekent niet dat je zomaar mag zeggen wat je wil. Op het internet gelden ook de wetten die in het dagelijkse leven van toepassing zijn.
Als je zelf foto's, afbeeldingen of teksten maakt, krijg je hiervoor automatisch auteursrecht, ook wel copyright genoemd. In de Auteurswet staat dat alleen de maker zijn werken mag publiceren en vermenigvuldigen. Staat een foto of tekst van jou op internet, dan heb jij nog steeds auteursrecht op jouw werk.
Eén ding is duidelijk: schending van het auteursrecht is strafbaar. Dit betekent dat als de houder van het auteursrecht met succes een rechtszaak aanspant, hij of zij een boete kan krijgen en soms zelfs gevangenisstraf.
Algemene regel
Het auteursrecht geldt tot 70 jaar na de dood van de auteur.
Voor werkgevers zijn auteursrechten een vorm van alternatief verlonen waarbij je werknemer de rechten op specifieke werken aan jou overdraagt. Aangezien de wet auteursrechten ziet als roerende inkomsten, betaal je een fiscaal voordeliger tarief van 15% tot het grensbedrag van € 70.220 (inkomstenjaar 2023).