Het seksueel ontremde gedrag van je naaste gaat meestal ver over jouw grenzen heen. Dat gedrag kan bijvoorbeeld bestaan uit voortdurend aan je zitten, zinspelen op seks, openlijk masturberen en seksueel getinte opmerkingen maken tegenover volstrekte vreemden. Jij voelt je dan opgelaten en ongemakkelijk.
Bij ontremd gedrag heeft iemand moeite zijn impulsen en gedrag te controleren, alsof de 'natuurlijke rem' eraf is. De ontremming kan zich op verschillende terreinen uiten: motorisch, emotioneel, verbaal of op het gebied van voeding of seksualiteit.
Iemand maakt seksuele toespelingen of wordt handtastelijk. Hij of zij streelt de ander in het openbaar. Of iemand raakt billen of borsten van de ander aan. Ook hierbij geldt dat de patiënt zelf niet in de gaten heeft dat hij te ver gaat.
Het gevoel dat je op iets of iemand zit te wachten, terwijl je geen afspraken hebt. Je kijkt vaak op de klok of uit het raam. Onrustige bewegingen maken, zoals tikken, wippen met je voeten of klikken met een pen. Je bent snel afgeleid en je kunt je aandacht nergens bij houden.
Indeling fases van dementie
Een andere veel gebruikte indeling is de omschrijving van de vier fases van ik-beleving bij dementie; de bedreigde ik of cognitieve fase; de verdwaalde ik of emotionele fase; de verborgen ik of psychomotore fase; de verzonken ik of zintuiglijke ervaring.
Daarnaast is het een bekend verschijnsel bij dementie dat mensen gaan dwalen of lopen: loopdrang en dwaalgedrag. Mensen kunnen zich verloren voelen, of ongemakkelijk, en gaan 'op zoek'. Zij willen niet per se naar buiten, maar worden simpelweg rustiger van het lopen, wat een ritmische beweging is.
Innerlijke onrust betekent gebrek aan rust. Het is een soort onvrede, een gevoel van onbehagen, ontevredenheid misschien. Het geeft spanning, maar ja waarover? Ben je onrustig over de toekomst?
Intimiteit is een breed begrip van nabijheid, contact en verbondenheid. Vormen van intimiteit zijn bijvoorbeeld hand-in-hand zitten, een knuffel, een arm om je heen, voeten laten masseren. Voorbeelden waarbij iemand 'nabijheid' ervaart en zich niet of minder alleen voelt.
Omgaan met decorumverlies
Die kun je vermijden door de dementerende nergens meer mee heen te nemen. Maar dan isoleer je de dementerende patient van contacten in de omgeving, met familie. En soms betekent het dat de mantelzorger ook nergens meer komt.
Er kan sprake zijn van een slechte emotionele ontremming. Dan is iemand niet meer gewoon boos of verdrietig, maar meteen heel boos en vreselijk verdrietig. Iemand vloekt bijvoorbeeld snel als iets niet lukt of maakt ongepaste gebaren zoals het opsteken van de middelvinger.
Dwanghuilen, dwanglachen en dwanggapen zijn vaak tijdelijke verschijnselen, meestal duren ze enkele maanden. Het dwanghuilen of –lachen is een adequate reactie, bijvoorbeeld lachen om een grap, maar de controle op de reactie ontbreekt; de reactie is te heftig en/of de patiënt kan niet tijdig stoppen.
Symptomen van chronische stress zijn slecht slapen, prikkelbaarheid, gespannenheid, de neiging om je terug te trekken, verminderde eetlust of net meer zin in zoet, humeurigheid en vermoeidheid. Ook ben je gevoeliger voor pijn.
Dit opgejaagde gevoel kan worden veroorzaakt door stress, en eigenlijk is dat helemaal niet zo vreemd. Stress zorgt ervoor dat je lichaam 'aan' gaat staan; het maakt zich gereed om te vechten of te vluchten waardoor er van alles gebeurt in je lichaam.
Er bestaan verschillende vormen van roepgedrag, die elk een andere uitdrukking zijn van bepaalde gevoelens van de roepende persoon. Appelroepen bijvoorbeeld is erop gericht een reactie te verkrijgen uit de omgeving en heeft als boodschap dat de roepende iets nodig heeft en erkenning wil ontvangen.
Dat wil zeggen: gedrag dat een probleem oplevert in een bepaalde omgeving, hoeft dat ergens anders niet te zijn. In een thuissituatie is zwerfgedrag vaak problematisch, maar in een instelling waar iemand vrij en veilig naar buiten kan en binnen voldoende ruimte heeft, hoeft dat niet het geval te zijn.
Voor onbegrepen gedrag worden verschillende termen gebruikt zoals probleemgedrag, moeilijk hanteerbaar gedrag of veranderend gedrag. Het kan gaan over klagen, repetitief gedrag, (nachtelijke) onrust, loopdwang, snel(ler) boos, argwanend, apathisch en agressief gedrag.
Wat kun je beter niet doen? Probeer jouw naaste niet te veel te corrigeren of tegen te spreken. Dat confronteert de persoon met dementie met wat hij niet meer weet of kan. Hard praten, snel praten of juist fluisteren.
Nachtrust mensen met dementie verbeteren
Ze functioneren minder goed en het kan zorgen voor eiwitopstapeling en daardoor verdere achteruitgang. Mensen met dementie worden overdag vaak minder actief en vallen dan soms zelfs in slaap. Door die 'middagdutjes' zijn ze 's avonds niet moe genoeg om goed te kunnen slapen.
Stress en dementie
Stress verhoogt de productie van stresshormonen, beschadigt de hippocampus, beïnvloedt leer- en geheugenprocessen en verlaagt de afweer. Al deze factoren zijn al eens in verband gebracht met dementie. Stresshormonen kunnen nog jaren na traumatische ervaringen in het bloed worden gevonden.