Een organogram is een 'tekening' / afbeelding / model / schema van de structuur van een organisatie of van een onderdeel ervan. Men spreekt ook over een organisatieschema of organigram (of organogram).
Soorten organisatiestructuren
Een typisch organigram ziet eruit als een pyramide, met de raad van bestuur aan de bovenkant en lijnen die via het middenmanagement naar de medewerkers op de lagere niveaus lopen. Maar niet elk bedrijf functioneert het best met een hiërarchische organisatiestructuur.
Organisatiestructuren weerspiegelen de functie en de cultuur van een bedrijf of organisatie en maken deel uit van het DNA ervan. Ze kunnen verticaal (hiërarchisch) of horizontaal (vlak, plat) zijn. Veel start-ups met vaak jonge mensen kiezen voor dat laatste.
Organigram en organogram zijn allebei correct in de betekenis 'schematische voorstelling van een organisatie'. Ook organisatieschema en organisatiestructuur zijn correcte synoniemen. Organogram heeft ook een medische betekenis: 'beschrijving van de bouw en ligging van de organen'.
De organisatiestructuren volgens Mintzberg
Mintzberg beschrijft in zijn boek The Structuring of Organizations (1979) 7 configuraties of organisatietypes, die elk in een andere situatie passend zijn.
Dit gaat om eenmanszaak, maatschap en besloten vennootschap. Deze vier genoemde bedrijfsstructuren zijn de meest populaire keuzes voor de meerderheid van nieuwe bedrijfseigenaren.
De term organisatie wordt in de praktijk meestal gebruikt als synoniem of hyperoniem voor specifiekere termen als instituut, instantie, bedrijf, vennootschap, stichting of vereniging. Ook een eenmansbedrijf, Vof of BV zonder personeel in dienst wordt vaak een organisatie genoemd.
Volgens Mintzberg zijn organisaties uit vijf structuur-elementen/bouwstenen op te bouwen. Deze zijn: operationele kern, strategische top, lijnmanagement en technische staf aan de ene en de dienstverlenende staf aan de andere kant.
Waarom is een organigram belangrijk? Een organigram is belangrijk omdat het een duidelijk beeld geeft van de organisatiestructuur. Het visualiseert de hiërarchie, taken en verantwoordelijkheden binnen een bedrijf. Hierdoor kunnen medewerkers hun plaats en rol binnen de organisatie beter begrijpen.
Een platte organisatiestructuur (ook wel bekend als horizontale organisatiestructuur) is een organisatie met weinig tot geen tussenliggende managementlagen tussen de werknemers en de directie of het bestuur.
Organisaties worden met het oog daarop gebouwd. Er zijn vier organisatiekenmerken die beïnvloed kunnen worden. Dat zijn als het ware de 'knoppen' waaraan gedraaid kan worden, zodat er een (her)ontwerp ontstaat. Wij onderscheiden de volgende vier bouwstenen: structuur, technologie, medewerkers en cultuur (STMC).
De bedrijfscultuur of organisatiecultuur bestaat uit de normen, waarden en ongeschreven regels van een organisatie. Soms zijn uitingen van de cultuur daadwerkelijk zichtbaar. Bijvoorbeeld in kleding of hoe de kantine eruitziet.
Een bedrijfsstructuur verwijst naar de organisatorische opzet en indeling van een bedrijf. Het omvat de manier waarop de verschillende functies, afdelingen, teams en verantwoordelijkheden binnen een bedrijf zijn gestructureerd en georganiseerd.
organisatie (zn) : behandeling, compositie, instelling, opzet, ordening, regeling, rangschikking, samenstelling, schikking, stelsel, structurering, structuur, systeem, vorming.
Een organisatie levert allerlei bijdragen aan de samenleving waar ze deel van uitmaakt. Toch is er vrijwel altijd één bijdrage aan te wijzen, die men wel het hoofddoel van de organisatie noemt. Aan het leveren daarvan ontleent de organisatie haar bestaansrecht.
Primaire processen houden in alle activiteiten die rechtstreeks een bijdrage leveren aan het tot stand komen van het product en/of dienst. Voorbeelden zijn; inkopen, produceren en verkopen. Secundaire processen zijn alle activiteiten die worden uitgevoerd om bepaalde productiefactoren in stand te houden.
Een matrixstructuur onderscheidt zich van traditionele organisatiestructuren door medewerkers tegelijkertijd deel te laten nemen aan verschillende teams en projecten, waarbij ze rapporteren aan zowel functionele als projectmanagers. Er bestaan drie varianten van de matrixorganisatie—zwakke, sterk en evenwichtig.
De verticale dimensie beschrijft de mate van zeggenschap die het betreffende individu over een deeltaak heeft. Hoe geringer de zeggenschap, des te hoger de verticale taakspecialisatie. Individuele posities worden doorgaans gegroepeerd tot eenheden, zoals afdelingen, divisies of businessunits.
De formele organisatie wordt gevormd door de vastgelegde afspraken, functieomschrijvingen, procedures, en dergelijke, de governance. De informele organisatie is de wijze waarop de organisatie daadwerkelijk functioneert.
Bij een hiërarchische organisatiestructuur, het tegenovergestelde van een platte structuur, zijn er veel lagen waar een medewerker door omhoog kan klimmen en is het doorgroeien naar een hogere positie theoretische gezien makkelijker.
Een organogram toont de interne structuur van een organisatie of bedrijf. De werknemers en functies worden weergegeven door rechthoeken of andere vormen, soms ook met foto's, contactgegevens, e-mailadres, links, pictogrammen en afbeeldingen. Rechte of gebogen lijnen verbinden de verschillende niveaus.
Officieel is het maken van een organogram niet verplicht om een bedrijf op te zetten en te runnen. Het is wél een verplicht onderdeel van een businessplan.