Dyskinesieën zijn onwillekeurige bewegingen, zoals ook een tic of chorea dat zijn. Dyskinesieën komen bij meerdere aandoeningen voor, waarbij onderscheid moet worden gemaakt naar de onderliggende oorzaak.
On-episode dyskinesie
Dit heet dyskinesie en wordt veroorzaakt doordat de hersenen niet meer goed kunnen omgaan met de plotselinge stijging van dopamine na het innemen van een tablet. Over het algemeen vinden mensen dyskinesie, zeker als het mild is, minder vervelend dan een off episode.
Dyskinesieën of onwillekeurige bewegingen treden meestal op na meerdere jaren behandeling met levodopa. Ze uiten zich door abnormale en soms indrukwekkende bewegingen van het gezicht, de romp en de ledematen. De patiënt kan die bewegingen niet controleren.
Het overgaan op een tweedegeneratieantipsychoticum met lage bindingsaffiniteit (bij voorkeur clozapine) is vaak een eerste stap in de behandeling van tardieve dyskinesie. Bij ernstige (invaliderende) tardieve dyskinesie kan tetrabenazine (sinds 2009 geregistreerd onder de merknaam Xenazine) gegeven worden.
Tardieve dyskinesie (TD) is een bewegingsstoornis die optreedt als bijwerking van bepaalde geneesmiddelen. Tardief betekent ongeveer 'laat ontstaan' en dyskinesie betekent 'verkeerde beweging'. De mate van dyskinesie is persoonsafhankelijk. Hoe tardieve dyskinesie precies ontstaat is nog onduidelijk.
Dystonie is een neurologische bewegingsstoornis die gepaard gaat met onwillekeurige spiersamentrekkingen. Daardoor kunnen draaiende, wringende bewegingen ontstaan of abnormale pijnlijke houdingen van één of meer lichaamsdelen.
– Bij acute dystonie zijn er abnormale houdingen of spasmen van de spieren van hoofd, hals, ledematen of romp.
De oorzaak is vaak een hersenziekte zoals de ziekte van Parkinson, maar ook sommige geneesmiddelen (bijv. antipsychotica, primperan®) hebben een tremor als bijwerking. Het beven verdwijnt dan meestal tijdens een activiteit.
Tardieve dystonie is een bijwerking van neuroleptica die bij ongeveer 2 van de patiënten na een aantal jaren behandeling met neuroleptica ontstaat. De dystonie begint meestal in het gezicht of de nek en is vaak progressief. Dikwijls wordt een segmentale lokalisatie bereikt.
Resultaten. Zoals verwacht was de levensverwachting voor mensen met de diagnose ziekte van Parkinson korter dan voor de mensen in de bijpassende controlegroepen, gemiddeld 2 à 4 jaar. Het verschil hing sterk af van de leeftijd waarop de diagnose plaats vond.
De kernsymptomen tremor, bradykinesie, rigiditeit en houdingsinstabiliteit worden soms voorafgegaan door klachten van de reuk (verminderde reuk), obstipatie, depressie en slaapstoornissen. Deze klachten zijn echter zo aspecifiek dat de diagnose parkinson in dit stadium zelden wordt gesteld.
Vergeleken met atypisch parkinsonisme verloopt de progressie van de ziekte van Parkinson over het algemeen trager, reageren de symptomen van parkinson in het algemeen beter (en ook langduriger) op de medicatie, en treden veel complicaties (zoals valincidenten) pas later in de ziekte op.
De meeste patiënten die orobuccolinguale en cervicale dystonie ontwikkelen, lijden aan dodelijke complicaties zoals infecties, aspiratiepneumonie en laryngeale stridor die tot een vroegtijdig overlijden leiden. De gemiddelde duur van de ziekte bedraagt 13-16 jaren.
Dystonie kan nog niet worden genezen. Er zijn echter wel enkele behandelingen beschikbaar die uw klachten kunnen verlichten. Een van die behandelingen is diepe hersenstimulatie (DBS-therapie).
En hoewel tremor geen Parkinson is, en niet kan uitgroeien tot een levensbedreigende neurologische aandoening, kan het de kwaliteit van leven wel sterk aantasten. De oorzaak van essentiële tremor is niet exact duidelijk.
Probeer te blijven bewegen en neem genoeg rust. Als u veel stress heeft wordt het trillen vaak erger. Als u veel last heeft van het trillen, dan kunnen medicijnen soms helpen. Uw huisarts kan u propranolol voorschrijven.
Dit kan bijvoorbeeld komen door stress (bijv. tijdens een sollicitatiegesprek) of vermoeidheid, maar kan ook het gevolg zijn van een te snel werkende schildklier of van bepaald medicijngebruik. Deze vorm van beven treedt bij ongeveer 5% van de mensen in de loop van het leven op, vooral in de armen en/of het hoofd.
Dystonie kan spontaan genezen, maar dat is relatief zeldzaam. Pijn is een belangrijk gevolg van dystonie.
Diagnose van dystonie
Als je dystonie hebt, dan krijg je meestal eerst moeite om controle over je bewegingen te houden. Vaak voel je ook een druk in je spieren. Ook kan het zijn dat je beeft. Je problemen met bewegen komen meestal dagelijks voor en worden steeds erger.
De aandoening is langzaam progressief met een variabele prognose.
In het begin is er een wisselend aanwezige verkramping van een voet of een hand. De eerste symptomen beperken zich dus tot een klein gedeelte van het lichaam, en passen dan dus bij een focale of segmentale dystonie. Geleidelijk echter breiden de verschijnselen zich uit tot een gegeneraliseerde vorm.
Het UMCG Expertisecentrum voor Bewegingsstoornissen richt zich op diagnose en behandeling van neurologische bewegingsstoornissen bij kinderen en volwassenen. Ons multidisciplinaire team van onderzoekers en artsen staat voor goede klinische zorg, in combinatie met onderwijs en vooruitstrevend wetenschappelijk onderzoek.
Bij een functionele neurologische stoornis heeft iemand problemen met zien, horen, praten en/of bewegen. Er gaat iets mis met de signalen van de hersenen naar delen van het lichaam. De klachten hebben vaak grote invloed op iemands dagelijks leven. Deze stoornis heette eerder ook wel conversiestoornis.