Iedereen zag het aan zijn energierekening en bij de pomp: de hoge prijzen voor energie, en dan met name voor gas, waren belangrijke en de meest zichtbare oorzaken van de hoge inflatie vorig jaar. Eerst werd gedacht dat dit een tijdelijk fenomeen zou zijn, maar inmiddels blijkt de hoge inflatie hardnekkiger.
Inflatie wordt veroorzaakt door ofwel macro-economische factoren, zoals vraag en aanbod van geld, of door het monetaire beleid van een centrale bank. Het is mogelijk om te hedgen tegen inflatie.
Lonen én winsten
Ze hebben de afgelopen jaren afwisselend bijgedragen aan de inflatie. Lonen droegen in 2023 en in de eerste helft van 2024 gemiddeld voor ruim de helft bij aan de binnenlandse inflatie. De bijdrage van de nettowinst van bedrijven was toen minder dan 10%. In 2021 en 2022 was de verhouding andersom.
En als mensen meer geld uitgeven en bedrijven meer investeren, dan stimuleert dat de economie en wordt de vraag groter.En als de vraag groter wordt, dan stijgen de prijzen. Oftewel: dan wordt de inflatie hoger. Een rentestijging is juist bedoeld om de economie wat af te remmen en te zorgen dat de inflatie daalt.
De belangrijkste oorzaken van inflatie kunnen worden onderverdeeld in drie brede categorieën: vraaggestuurde inflatie,kostengestuurde inflatie eninflatieverwachtingen .
De 5 oorzaken van inflatie zijn stijging van lonen, stijging van de prijs van grondstoffen, stijging van belastingen, daling van productiviteit, toename van geldhoeveelheid . U kunt lezen over inflatie in de economie - soorten inflatie, remedies tegen inflatie, effect van inflatie in de gegeven link.
Door de prijsstijgingen (prijsinflatie) daalt de (interne) waarde van het geld, de koopkracht van het geld. Voor hetzelfde bedrag kan namelijk minder worden gekocht. Door hoge inflatie zal het vertrouwen van de burgers in hun eigen valuta afnemen. Investeringen voor (buitenlandse) beleggers worden risicovoller.
Komt deflatie veel voor in Nederland? Nee, deflatie komt niet veel voor in Nederland. Het laatste jaar waarin er sprake was van deflatie is 1987. In 2014, 2015 en 2016 was de gemiddelde inflatie minder dan 1%.
Als de inflatie hoger dan 2% zou zijn, zou er kans zijn op geldontwaarding en een daling van de koopkracht. Bij een hoge inflatie wordt het spaargeld van mensen minder waard. Ook zullen zij minder kunnen kopen van hun inkomen. Om dit te voorkomen probeert de ECB ervoor te zorgen dat de inflatie niet hoger wordt dan 2%.
Als die afgevlakte gezondheidsindex daalt en er dus sprake is van deflatie, kunnen in theorie ook de lonen dalen.
Inflatie blijft langer hoog
Dat komt deels doordat de Nederlandse economie de grenzen van haar productiecapaciteit sterker opzoekt dan gemiddeld in de eurozone . En dat zal naar verwachting ook volgend jaar het geval zijn.
Het CBS gebruikt de CPI om inflatie te meten. De index laat de prijsveranderingen zien van goederen en diensten die consumenten kopen. Zoals dagelijkse boodschappen, kleding, benzine, huur en verzekeringspremies.
' De belangrijkste reden voor de toename van de inflatie is voornamelijk te wijten aan de sterke stijging van de kosten voor huisvesting en nutsvoorzieningen, stelt De Jong. 'En dat heeft aanzienlijke gevolgen voor het algemene inflatiepercentage. '
Deflatie is precies het omgekeerde van inflatie. De prijzen gaan naar beneden in het geval van deflatie. Deflatie wordt vaak gezien als slecht voor de economie. Mensen gaan hun aankopen uitstellen, omdat ze meer kunnen kopen van hun geld als ze langer wachten.
Overheidsuitgaven : Overheidsuitgaven verhogen de vraag naar bepaalde producten. Overheidsbeleid zoals belastingverlagingen hebben ook een impact, omdat ze consumenten een hoger besteedbaar inkomen geven voor uitgaven aan goederen en diensten. Als dit het aanbod overtreft, veroorzaakt het vraaginflatie.
Tijdens het economisch herstel na de coronapandemie in 2021 werd de belangrijkste oorzaak van stijgende prijzen in leveringsproblemen gezocht. De uitbraak van de oorlog in Oekraïne en het vervolgens dichtdraaien van de gaskraan door Rusland, leidden in 2022 tot sterkte stijgingen van energie- en voedselprijzen.
Voordelen van inflatie voor bedrijven
(Hoge) inflatie wordt vaak veroorzaakt door een schaarste aan goederen en/of diensten. Dit is positief voor bedrijven. Vanwege de schaarste kunnen ze hogere prijzen vragen en zo hun winstmarge verhogen. Vooral ook omdat salariskosten vaak een tijdje achterblijven.
De hoge inflatie werd namelijk aan de ene kant veroorzaakt door een sterk toegenomen vraag naar goederen en diensten, toen de pandemie-gerelateerde maatregelen werden versoepeld.
Regelrechte prijsdalingen (deflatie) hebben zich in recente maanden voorgedaan in Cyprus, Griekenland en Letland.
De herkomst van de geïmporteerde inflatie is dus extern ten opzichte van het economische systeem waarin het zich voordoet. Deflatie is het omgekeerde van inflatie en staat voor een algemene daling van de prijzen van goederen en diensten. In dit geval is het inflatiecijfer negatief, dat wil zeggen dat het onder 0% zakt.
Schulden krijgen meer waarde
Verder zorgt deflatie voor een stijging van de zogeheten reële rente, dat is de rente na aftrek van de inflatie. Hierdoor krijgen schulden als het ware meer waarde, meer 'gewicht'. Deflatie is daarmee zeer nadelig voor mensen die schulden hebben, zoals hypothecaire leningen.
Als er veel aanbod van spaargeld is of weinig vraag naar leningen, dan is de rente laag. En als er meer vraag is naar leningen, dan wordt de rente hoger. Zo werkt het dus met de rente, de kostprijs van krediet, net als met de prijs van andere producten.
Inflatie kan leiden tot een geleidelijke stijging van de waarde van goederen en diensten, wat bedrijven helpt bij het verhogen van hun winst. Hoge inflatie kan ook leiden tot een verbetering van de economische groei, waardoor de werkgelegenheid toeneemt. Inflatie kan ook gunstig zijn voor beleggers.
Inflatie is een economisch fenomeen waarbij de prijzen van goederen en diensten stijgen, terwijl de waarde van geld afneemt. Een gezonde inflatie is een inflatie die tussen de 2% en 3% per jaar ligt. Dit niveau van inflatie is wenselijk, omdat het de economische groei en de werkgelegenheid stimuleert.