De grote koekoekshommel bereikt een lichaamslengte van 15 tot 22 millimeter, alleen het vrouwtje bereikt echter een lengte van meer dan twee centimeter. De vleugelspanwijdte of vlucht van het vrouwtje is tot 27 millimeter. De mannetjes zijn aanzienlijk kleiner en hebben een lichaamslengte van maximaal 16 millimeter.
Uiterlijke kenmerken. Een hommel lijkt anatomisch veel op een bij, maar heeft meer beharing die bovendien langer is. Daarnaast wordt een hommel gemiddeld een stuk groter dan een bij. Hommels zijn sterk behaard met lange haren over het gehele lichaam, en met name op het achterlijf.
Bij de hommels hebben, net als bij honingbijen en wespen, alleen de koninginnen en werksters een angel. De mannetjes kunnen niet steken. De angel is bedoeld als verdedigingswapen. Tijdens een steek wordt een geringe hoeveelheid gif via de angel in het lichaam gepompt.
Mannetjes hebben naast het oranje-rood kontje ook gele beharing op het gezicht en de bovenkant van de kop en een gele band op de voorkant van het borststuk. Ze kunnen lijken op een kleurvorm van de mannetjes van de Weidehommel waarbij het geel op het borststuk en het achterlichaam sterk gereduceerd is.
Het probleem is dat de koninginnen voedsel nodig hebben maar dat er nog weinig voedsel te vinden is. Sneeuwklokjes, krokus, blauw druifje zijn belangrijke voedselplanten die vroeg bloeien, plant ze daarom in je tuin.
Als de ingang van het hommelnest vlak bij een deur of raam zit, kunt u bijvoorbeeld een hor plaatsen. Dan kunnen de hommels niet (meer) naar binnen vliegen. Als de aanvliegroute van een nest een pad kruist bestaat de kans dat de opstijgende hommel per ongeluk tegen je aanbotst als je langs loopt.
Een hommel leeft ongeveer één jaar. In het vroege voorjaar komt de koningin uit de grond waar zij overwinterde. Als eerste heeft ze nectar en stuifmeel nodig om te kunnen vliegen en voor de ontwikkeling van haar eierstokken. In onderstaande video legt boswachter Pauline Arends uit hoe een hommel stuifmeel verzameld.
Als de hommel lekker zit te eten, kan je misschien wel even zijn bontjasje aaien.
Neem een ernstig verzwakte hommel heel voorzichtig op met een papiertje of een lepel en breng haar weer op krachten met een oplossing van een half theelepeltje suiker dat je oplost in lauw water op een eetlepel. Geef nooit honing, dat lijkt gezond en logisch, maar er kunnen juist ziekteverwekkers inzitten.
Bombus dahlbomii is mogelijk de grootste levende hommelsoort. De koningin kan zo'n 4 centimeter lang worden. De soort komt voor in Zuid-Amerika, waar hij sinds 1998 onder druk staat van een verwante, invasieve soort: de aardhommel.
Een volgroeide kolonie van de steenhommel bestaat uit zo'n 100 tot 300 werksters. De koningin is 22-26, de werkster 12-16 en het mannetje 14-16 mm lang.
Koelen en smeren met jeukverlichtende zalf (zoals Azaron) vermindert de klachten. Heeft de hommel op een gevoelige plek gestoken, bijvoorbeeld rond de ogen, dan kan je het beste zo snel mogelijke en ontstekingsremmend medicijn innemen (zoals aspirine of ibuprofen).
Natuurlijke vijanden
Koekoekshommel (bijt de koningin dood). Insectenetende vogels (grauwe klauwier). Vlinders (de larven eten het nest leeg). Dassen, veldmuizen en spitsmuizen.
Ze slapen waar ze eten
Ze vallen in slaap op de planten waar ze overdag op vliegen: lavendel, marjoraan, de vlinderstruik, de kaardebol, verschillende distels en wat minder bij peen.
De meeste mensen krijgen een lokale reactie wanneer ze worden gestoken door een hommel. Dat resulteert in roodheid en jeuk rond de steek. Als je gestoken wordt waar de huid wat losser is, zoals bv. op de oogleden, kan de zwelling meer uitgesproken zijn.
“De meeste koninginnen, zoals van de aardhommel en steenhommel, graven zelf een klein holletje op minder dan tien centimeter diepte in de grond waarin ze overwinteren.
Kan een hommelnest kwaad? Hommels zijn vredelievende insecten, die vrijwel nooit prikken. Alleen als hommels in het nauw gedreven worden, zullen ze steken. Dus over het algemeen kan een hommelnest in uw tuin geen kwaad.
Hommels verzamelen stuifmeel, net als bijen. Maar, hommels bouwen geen honingraten en hebben geen honingvoorraad: bijen wel! Hommels slaan alleen een beetje nectar op om voor zichzelf een voorraadje te hebben op slechtere dagen. Bijen zijn wat kleiner dan hommels en ze hebben minder haar op hun lichaam.
Hommels zijn bijzonder nuttige beestjes, vooral omdat ze veel voor planten in uw tuin kunnen betekenen. Vaak worden hommels namelijk ingezet door professionele fruittelers om tot een maximale fruitoogst te komen. Hommels zijn namelijk de beste in het bestuiven van verschillende soorten planten.
Hommels zijn namelijk groter en hebben meer haar op hun lichaam. Dit maakt ze beter geschikt voor bestuiving dan bijen. Verder produceren hommels, in tegenstelling tot bijen, geen honing.
Om de larven groot te brengen, gaat de hommel volop op zoek naar nectar en stuifmeel. De eerste weken na de winterslaap vragen dan ook heel veel energie van haar. Als het voedselaanbod dan te schaars is en de buitentemperatuur te laag is om haar vleugels op te warmen, kan de hommel uitgeput raken.
Hommels hebben een olie-achtig laagje op hun lijf dat hen beschermt tegen water. Wanneer ze op een bloem landen, laten ze hun (geurende) voetsporen achter. Andere hommels ruiken dit, weten dan dat de bloem al geoogst is en vliegen door naar de volgende. Maar de geur dient ook als een manier om het nest terug te vinden.
Hommelnesten kunnen niet worden verplaatst. Nesten die in de grond zitten kunnen tot wel een meter diep zitten en zijn daarmee onmogelijk om te verplaatsen.
Ze moeten bijna voortdurend eten om warm te blijven want een hommel met een volle maag heeft maar een reserve van zo een 40 minuten. Vinden ze binnen dat tijdsbestek geen nieuwe voedselbron dan zijn ze ten dode opgeschreven.