Eigen aan kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong is dat ze blijk geven van een sterke leerbehoefte. Daarnaast hebben ze een brede belangstelling en zijn ze in staat zich zeer taakgericht op te stellen, mits de aangeboden opdrachten op het juiste ontwikkelingsniveau zijn.
Hoogbegaafd kind heeft veel te leren
Het gaat erom dat sommige kinderen duidelijk iets anders nodig hebben dan ze krijgen in het reguliere onderwijs. Als leerkrachten dat gaan herkennen, kunnen ze deze kinderen uitdagen op een manier die bij ze past: door ze op een snelle of meer complexe manier lesstof aan te bieden.
Wat heeft een hoogbegaafd kind van zijn omgeving nodig om zich optimaal te kunnen ontplooien? De belangrijkste behoeften van het kind zijn: Gezien, geaccepteerd en gewaardeerd worden zoals het is. Autonomie, ruimte om zelf te kiezen, zelf te ontdekken, zelf te ervaren en de dingen op een eigen manier te doen.
Bij hoogbegaafde kinderen houdt dit langer aan, want ze zijn vaak ontzettend nieuwsgierig en willen het liefst de hele dag nieuwe dingen uittesten. Je kind heeft dan ook een brede interesses en vindt zowel auto's, als vulkanen, als …. ga zo maar door, het einde.
Heel wat hoogbegaafden groeien snel uit hun baan en dan slaat de verveling en onderprikkeling toe. Ze worden lange tijd niet meer uitgedaagd en krijgen last van chronische verveling, demotivatie en soms depressie. Onder je niveau functioneren is lastig, zeker als je hoogbegaafd bent.
Als een kleuter voorloopt op leeftijdsgenootjes wordt gesproken over een ontwikkelingsvoorsprong. In deze fase kan namelijk nog niet gesproken worden over hoogbegaafdheid. De ontwikkeling van het jonge kind verloopt namelijk in sprongen. Soms gaat dit heel hard, maar het kan ook een tijdje wat langzamer gaan.
Hoogbegaafdheid uit zich in het creatief denken, originaliteit en het vermogen om buiten reguliere kaders te denken. Hoogbegaafden hebben een sterk rechtvaardigheidsgevoel en accepteren regels en tradities niet zomaar. Er moet een reden voor gegeven worden. Hoogbegaafde leerlingen hebben een hoog leertempo.
Hoogbegaafden denken snel
Om snel te kunnen denken, moet je in beelden denken (32 beelden per seconde) in plaats van in taal (2 woorden per seconde). Alleen door het in beelden denken, heb je snel overzicht, kun je gehelen overzien, ontdek je verbanden en kom je tot een passende, soms originele oplossing.
Hoogbegaafde kinderen zijn zich bijvoorbeeld vaak al veel bewuster van relaties en verwachtingen dan hun leeftijdsgenoten. Bovendien leggen zij de lat voor zichzelf vaak hoog. En/of kunnen alles wat zij denken, voelen en weten, nog niet in woorden uitdrukken.
Vaardigheden om te leren leren
Soms nemen ze vragen bijvoorbeeld te letterlijk of rekenen ze sommen op een onnodig ingewikkelde manier uit. Daarnaast hebben hoogbegaafde leerlingen de neiging snel op te geven als ze iets niet meteen begrijpen. Ze zijn vanaf jonge leeftijd namelijk gewend dingen snel te snappen.
De opvoeding van hoogbegaafde kinderen is fijn begeleidingswerk, waarin nabijheid en afstand, vrijheid en leiding, zelfsturing en support een centrale rol spelen. Als opvoeder kan je helpen om de grond vruchtbaar en luchtig te maken, maar planten moet het kind zelf doen.
Er bestaan geen erkende speciale scholen voor hoogbegaafden. Er zijn wel een aantal scholen met projecten voor hoogbegaafde leerlingen of kangoeroeklassen (k-klassen), extra klassen waar hoogbegaafde leerlingen 2 tot 4 uur per week samen aan specifieke projecten werken, of extra uitdagende leerstof aangeboden krijgen.
Denk aan ruimtelijk spel, sport, muziek, buiten spelen en sociale activiteiten. Dat stimuleert de lichamelijke, sociaal emotionele ontwikkeling en geeft ze daardoor vaardigheden die later belangrijk zijn om zich in de samenleving te kunnen bewegen.
Snel kleuren en cijfers herkennen. Een grote woordenschat hebben en lange, samengestelde zinnen maken. Juist heel laat gaan praten, maar wel meteen in volzinnen. Beter kunnen opschieten met oudere kinderen en volwassenen dan met leeftijdsgenoten.
Het gemiddelde IQ op de wereld en dus ook in nederland ligt op 100. Doorgaans wordt een IQ dat tussen de 85 en de 115 ligt gezien als een normaal of gemiddeld IQ. Een IQ dat hoger is dan 115 wordt gezien als een bovengemiddeld IQ. Bij een IQ van 130 of hoger is er sprake van hoogbegaafdheid.
Kan uitzonderlijke begaafdheid verdwijnen? Nee. Uitzonderlijk begaafde kinderen groeien op tot uitzonderlijk begaafde volwassenen (zoals hoogbegaafde kinderen dat ook doen overigens). Maar op weg naar volwassenheid kan de hoogbegaafdheid zich “verstoppen”.
Het hoogbegaafde brein heeft een “bedrading” die voor meer emotionele intensiteit kan zorgen. Er is bewijs dat er meer verbindingen zijn tussen het onderdeel in de hersenen waar de emoties worden waargenomen en de prefrontale cortex. Dit zou een verklaring kunnen zijn voor de emotionele intensiteit van hoogbegaafden.
We noemen iemand hoogbegaafd bij een IQ van 130 of hoger. Bij kinderen van 0 tot 4 jaar noemen we het vaak nog een voorsprong op de ontwikkeling en geen hoogbegaafdheid. Op die leeftijd is het nog niet aan te tonen. Uit onderzoek blijkt wel dat veel van deze kinderen op latere leeftijd bovenmatig slim zijn.
Veel mensen zien het als een manier om hun hoogbegaafdheid te kunnen bewijzen. Misschien voelt het alsof je dan pas mag vinden en zeggen dat je hoogbegaafd bent. Maar hoogbegaafdheid komt niet altijd naar voren in een IQ-test. Sommige hoogbegaafden scoren zelfs laag op een IQ-test, ook al hebben ze een hoog IQ.
Het ontstaan van hoogbegaafdheid zit hem voor een deel in de genen en voor een ander deel in de opvoeding en het onderwijs (zie ook bij het kopje wat is hoogbegaafdheid). Daarbij is het opvallend dat de invloed van erfelijkheid toeneemt met de leeftijd. De positieve en negatieve kenmerken van hoogbegaafdheid.
Hoogbegaafden denken simultaan, op meerdere niveau's tegelijk, en kunnen daarom complexe zaken makkelijk ontleden. Ze denken lateraal en nevenschikkend, in beelden, en zijn daarbij zowel analytisch als creatief ingesteld - en daar hoeven ze weinig voor te doen.
Hoe kun je hoogbegaafdheid testen? Om hoogbegaafdheid officieel te kunnen testen, is op de eerste plaats een IQ-test nodig. Onderdeel van hoogbegaafdheid is namelijk een bovengemiddelde intelligentie, wat zich vertaalt naar een IQ score van 130+.