Hoe werkt een bliksemafleider? Een juist aangebrachte bliksemafleider bevindt zich op het hoogste punt (of punten) van een gebouw. Een uitstekende puntvormige uitloper zorgt voor een verhoogd elektrisch veld wat mogelijke bliksem opvangt om veilig af te laten vloeien naar de aarde.
Hierbij slaat de bliksem in de buurt van een gebouw of ander object in. Via geleiders (zoals leidingen) kan de bliksemstroom dan een gebouw alsnog betreden. Het gevolg hiervan is schade aan computers, telefooncentrales, en alarmsystemen.
Daarmee werd het 'bereik' van de toren (die zowel als zendmast als als bliksemafleider dient) verhoogd van 120 naar 180 meter. Uiteindelijk moet een bliksemafleider van 10 meter hoog in combinatie met een laser een gebied met een straal van 500 meter beschermen.
"Veel mensen denken dat ze op een lage plek veilig zijn, maar de bliksem kan vrijwel overal inslaan", vertelt meteoroloog Wilfred Janssen. Ook over de bliksemafleider bestaat een groot misverstand. "Het verkleint weliswaar het risico, maar sluit een inslag zeker niet uit."
In een huis ben je ook redelijk veilig, mits je niet in de buurt van koperen leidingen of elektrische kabels bent. Ook schijnt douchen en badderen een afrader te zijn. De kans dat je geraakt wordt door de bliksem is gemiddeld 1 op 2 miljoen.
Het lijkt een klassiek fabeltje, maar het is toch echt waar: vermijd contact met stromend water. Slaat de bliksem dichtbij in, dan zoekt de stroom een uitweg langs leidingen. Dus niet alleen een douche en een bad kunnen gevaarlijk zijn, of kranen in het algemeen, maar ook radiatoren.
13. Sluit ramen en deuren. Het is belangrijk om je ramen en deuren te sluiten bij onweer. Dat komt doordat ramen en deuren meestal van materialen zijn gemaakt die elektriciteit niet geleiden.
Als de bliksem daar in slaat, kan het raam namelijk springen door de klap en de energie van de bliksem. Ook door metalen voorwerpen (dit kan zelfs een mobiele telefoon zijn) verplaatst de elektrische lading van onweer zich erg snel. Vermijd deze dus om bliksemschade te voorkomen.
Blikseminslag kan leiden tot schade aan je woning of apparaten in huis. Als de bliksem thuis inslaat kan er brand ontstaan. Het is daarom belangrijk om je woning te beveiligen met rookmelders. De meeste schades worden veroorzaakt door overspanning (inductie).
In een open veld languit op je buik liggen
Als de bliksem vlakbij inslaat loop je namelijk het risico dat je in de wegvloeiende bliksemstroom ligt. Ga in plaats van liggen juist op je hurken zitten, met je voeten tegen elkaar aan.
Niet elk huis in Nederland heeft een bliksemafleider, omdat het niet wettelijk verplicht is kunnen mensen ervoor kiezen om dit niet te doen. Kan de bliksem in zonnepanelen slaan? Ja, de bliksem kan in zonnepanelen slaan.
Als een boom naast je huis wordt geraakt kan de spanning via de leidingen in de grond, zich naar je huis verplaatsen en slaat door op je elektrische apparaten. Als bliksem thuis inslaat kan er brand ontstaan, muren kunnen scheuren of inzakken.
Wanneer de bliksemafleider en de zonnepanelen te dicht bij elkaar liggen, kan de bliksem namelijk in de zonnepanelen slaan via de bliksemafleider. Blikseminslag kan beschadigingen veroorzaken in de bedrading, omvormer en in de panelen zelf.
Douchen. Het lijkt een klassiek fabeltje, maar het is toch echt waar: vermijd contact met stromend water. Slaat de bliksem dichtbij in, dan zoekt de stroom een uitweg langs leidingen. Dus niet alleen een douche en een bad kunnen gevaarlijk zijn, of kranen in het algemeen, maar ook radiatoren.
Kun je niet weg van de plek waar je bent als het onweert, ga dan gehurkt met je voeten tegen elkaar zitten in het laagst gelegen gebied in de omgeving. Wat je weer niet moet doen, is plat op de grond gaan liggen. Je wilt namelijk dat je lichaam zo weinig mogelijk contact maakt met de grond, die de stroom geleidt.
Een blikseminslag is een gebeurtenis die ongeveer een op de twee miljoen mensen per jaar persoonlijk treft. Een aanzienlijk deel van de getroffenen overleeft dit natuurgeweld. Er zijn twee belangrijke mechanismen die tot letsel leiden: hartritmestoornissen en brandwonden.
Hou wel alle ramen en deuren gesloten. Als de bliksem inslaat merk je daar in de auto weinig van, afgezien van een enorme knal en mogelijke schade aan elektronische apparatuur.
Het is een mooi schouwspel, wanneer de elektriciteit door de lucht suist. Felle lijnen verlichten de lucht. Beter blijf je toch wat verder bij het raam vandaan, want wanneer de bliksem inslaat, vliegt die ruit er misschien wel uit. Gordijnen open en met popcorn op de bank is een beter plan.
Centraal Afrika en Florida tellen de meeste bliksems. Dat blijkt uit satellietmetingen van de NASA, die wereldwijd in kaart zijn gebracht. Door de warmte stijgt de lucht daar sterk waardoor gemakkelijk buien ontstaan.
Hoe kouder, des te minder onweer. In Groenland onweert het vrijwel nooit. En op de Zuidpool zijn gebieden waar het echt nog nooit heeft geonweerd. In ons land onweert het gemiddeld op 25 tot 30 dagen per jaar.
Niet zwemmen, vissen of surfen tijdens onweer
Verlaat bij naderend onweer meren, rivieren en de zee: zwemmen, surfen en varen is dan levensgevaarlijk. Alleen boten met een afgesloten metalen hut zijn binnen veilig. Zij werken als een kooi van Faraday. Houd ramen, deuren, ventilatieopeningen, enz.
"Voorafgaand aan onweer kan er sprake zijn van warm, drukkend en vochtig weer. Dan kunnen bacteriën zich snel vermeerderen", legt Van der Heijden uit. "Dan wordt soep of welk ander gerecht zuur. Het is heel belangrijk om dingen snel af te koelen als je kookt en niet te lang bij warm weer te laten staan.
Wanneer je auto toch wordt getroffen door de bliksem, zit je dus veilig. De stroom wordt door de kooi van Faraday-constructie al heel snel naar de grond geleid. Deze blijft dus niet in de auto zitten, ondanks het feit dat een auto rubberen banden heeft die slecht stroom geleiden.
Een bolbliksem is een helder oplichtend bolvormig object met een diameter van maximaal 40 centimeter, dat soms waargenomen wordt in de buurt van een blikseminslag en dan secondenlang zichtbaar is. Het is een atmosferisch verschijnsel waarvoor lange tijd geen afdoende verklaring was.