Doordat hout onderhevig is aan verschillende weersomstandigheden, werkt hout altijd. Bij nat weer zet hout uit doordat het vocht opneemt. In de zomer droogt het hout en gaat het weer krimpen. Aangezien buitentoepassingen onderhevig zijn aan het weer, zal hout blijven uitzetten en krimpen.
Kiln-gedroogd hout is kunstmatig gedroogd hout (ook wel oven gedroogd hout genoemd) en kan tot wel 0,4 centimeter krimpen of uitzetten in breedte, voor elke 10 centimeter lengte. Hoewel dit misschien niet zo veel lijkt, vertaalt dit zich toch in een verandering van 2,5 centimeter bij een tafel va 120 centimeter.
In tegenstelling tot kunststof en metaal zet hout niet uit onder invloed van warmte. Constructies die onder wisselende temperaturen maatvast moeten blijven worden dan ook vaak van hout gemaakt. Als hout droogt dan krimpt het. Maar het krimpt niet regelmatig.
Ventileren van je huis
Het is belangrijk om je huis te ventileren om zo het krimpen of uitzetten van hout tegen te gaan. Ventileren is wat anders dan luchten. Zet nooit de mechanische ventilatie uit. Heb je geen mechanische ventilatie?
Zo is beukenhout een houtsoort dat relatief veel krimpt tijdens de droging. Dit is dus een houtsoort dat veel kan gaan werken. Daarentegen is taekhout een houtsoort dat het minste krimpt tijdens de droging. Taekhout wordt dan ook een “stabiele” houtsoort genoemd.
Welk hout werkt het minst? Alle soorten hout kunnen kromtrekken. Hout met een open celstructuur zoals vuren zal sneller kromtrekken dan hout met een dichte structuur zoals Red Cedar of Lariks. Teakhout trekt het minste krom.
Hout is hygroscopisch
Dit betekent dat hout vocht opneemt uit de lucht, maar ook snel vocht kan afgeven onder invloed van de weersomstandigheden. Het uitzetten en krimpen van hout komt relatief veel voor in Nederland omdat de schommelingen in de luchtvochtigheid groot zijn.
Onder het 'werken' van hout verstaan we het krimpen en zwellen van luchtdroog hout als gevolg van normale veranderingen in de relatieve vochtigheid. Wanneer het hout vanaf het vezelverzadigingspunt nog meer vocht kwijtraakt moet dit dus uit de celwanden komen, waardoor deze gaan vervormen. Het hout gaat dan krimpen.
Werken of werking van hout is de vervorming die in hout optreedt onder invloed van vocht. Door opname en afgifte van vocht kan hout zwellen en krimpen, en in sommige gevallen kromtrekken of scheuren.
Hoelang het hout precies moet drogen hangt af van het vochtgehalte bij het begin, het soort hout, het weer en de stukgrootte. Gekliefd hout in standaardmaat droogt tot ongeveer 28% in één jaar en tot onder de 20% bij twee jaar drogen.
Een plank is een plat stuk uit een boom gezaagd hout, of daar min of meer op gelijkend, met een lengte groter dan de breedte en een breedte groter dan de dikte.
Zet douglas hout uit? Je zult nu misschien denken, dat het bijna onmogelijk is voor douglas hout om uit te zetten, gezien de hardheid en de duurzaamheid. Er bestaat echter niet zoiets als ontastbaar hout. Welke soort hout je ook gebruikt, het is en blijft een natuurproduct.
Het brandhout mag een vochtigheidspercentage hebben tot maximaal 20 procent. Vers gekapt hout heeft een vochtigheidsgehalte van ongeveer 50 procent. Na een jaar drogen daalt dit tot ongeveer 28 procent en na 2 tot 3 jaar drogen heeft het hout het geschikte vochtigheidspercentage van 20 procent of minder.
Hoe hout werkt
De wanden van de strootjes bevatten ook vocht, dit wordt 'gebonden water' genoemd. Het is dit gebonden water dat verantwoordelijk is voor het krimpen en uitzetten van hout. In een vochtige omgeving nemen de celwanden vocht op, in een droge omgeving staan ze vocht af.
Brandhout drogen is belangrijk en een werk van lange adem. Je bereikt het hoogste technische rendement én een schonere verbranding bij maximum 15% vochtigheid. Vers gekliefd hout bevat tot 50% vocht en dit is niet droog in een paar dagen, weken of maanden.
Droog het hout op een koele plek. Dus niet vlak bij een kachel, verwarming of in de volle zon. Een plekje buiten (uit de regen, uit de zon) is prima, of in een onverwarmde schuur. Dan droogt het hout langzamer en dat is het beste tegen scheurtjes.
Onvoldoende ruimte voor zwel en krimp.
Ten gevolge van verschillen in temperatuur en luchtvochtigheid kan hout 0,5 tot 1% in de breedte variëren.
Eiken kan wel tot 10% krimpen. Maar omdat er in dikke balken scheurtjes ontstaan, zal de buitenmaat minder krimpen. Bij een plank is dat weer anders. Ook met kamertemperatuur moet je rekening houden met krimp en uitzetten.
Kunstmatig drogen van hout gebeurt in droogkamers (droogovens). In de droogkamers kan het droogproces worden gestuurd op temperatuur, relatieve vochtigheid en luchtcirculatie. Het hout wordt gedroogd volgens een (meestal empirisch) bepaald droogschema, dat afhankelijk is van o.a. de houtsoort.
Vurenhout is zeker geschikt voor buiten. Het is wel noodzakelijk om goed te kijken waarvoor je het tuinhout gaat gebruiken en wordt het aangeraden om het tuinhout goed te behandelen. Vurenhout heeft een duurzaamheidsklasse van 4 en een verwachte levensduur van 5 tot 10 jaar.
Pokhout is bekend als een van de hardste en zwaarste handelshoutsoorten. Kruisdraad of warrige draad. Fijn. 1150-1350 kg/m3 bij 12% vochtgehalte, vers 1400-1500 kg/m3.
Hout beschermen tegen vocht en schimmels
Dat betekent dat het hout is beschermd tegen weersinvloeden van buitenaf zoals zon, regen, groene aanslag en alg. Vooral bij zachthout is het een veelvoorkomend probleem dat er na een jaar schimmelvorming te ontdekken is op de tuinmeubelen.