In het zeventiende-eeuwse Europa droegen 'pestmeesters', die de zieken verzorgden, een kostuum dat uitstraalde dat er niet te licht gedacht moest worden over de pest. Ze kleedden zich van top tot teen in een lang gewaad en droegen een masker met een lange, vogelachtige snavel.
Builenpest begint met koorts, hoofdpijn en koude rillingen, gevolgd door het ontstaan van zeer pijnlijke builen, met name in de liesstreek en de oksels. Zonder behandeling dringt de bacterie in ongeveer de helft van de gevallen door in de bloedbaan en veroorzaakt sepsis (bloedvergiftiging).
Omdat de bacterie niet alleen bij mensen voorkomt, maar ook bij dieren, is ze quasi onmogelijk uit te roeien. Hoewel de pest snel dodelijk kan zijn (zo is longpest 100% dodelijk binnen de 24 uur na het begin van de symptomen), is het goed te behandelen met antibiotica wanneer de kuur snel genoeg gestart kan worden.
Het vogelmasker
Het masker werd ontwikkeld omdat dokters in die tijd anders dachten over wat de verspreiding van een ziekte als de pest kon veroorzaken dan nu. Men geloofde in die tijd nog dat ziektes werden veroorzaakt en verspreid door slechte lucht. Dit fenomeen stond ook wel bekend als 'miasma'.
Waarom verdween de pest/de Zwarte Dood? Waarschijnlijk verdween de pest door een combinatie van factoren. Ten eerste omdat mensen besmette gebieden eerder in quarantaine plaatsten en wachtten totdat de ziekte uitgestorven was. En ten tweede omdat een groot deel van de bevolking immuun werd.
Behalve op Antarctica, Australië en in Europa komt de pest nog steeds op alle continenten voor onder zwarte en bruine ratten en onder een aantal andere voor de pest vatbare zoogdieren (vooral knaagdieren). Incidenteel raken mensen met de pest besmet.
Waarschijnlijk ging de pest aan land in Messina op Sicilië, en trok de ziekte daarna via Napels noordwaarts. Bronnen uit de 14e eeuw maken melding van een zijderoutevloot waarvan de bemanning ziek aanmeerde in Messina in het jaar 1346. Van Hee: “Eens op het land ging het ook toen snel.
De Fransman Yersin vond in 1894 de verwekker (Pasteurella pestis, sinds 1970 Yersinia pestis) en toonde aan dat ratten de pest kregen nadat subcutaan bacteriën van patiënten bij hen waren ingespoten.
Builen zo groot als een sinaasappel, onderhuidse bloedingen die ervoor zorgen dat de huid zwart kleurt, koorts en het opgeven van bloed: slachtoffers van de pest stierven een afschuwelijke dood. Wetenschappers willen weten hoe de zwarte dood zich tot een zo dodelijke ziekte kon ontwikkelen.
De ziekte startte waarschijnlijk bij marmotten, verspreidde zich via vlooien onder ratten en van daaruit onder de mens. De ziekte verspreidde zich van Azië naar Europa via de handel en soldaten. In 1346 arriveerde de ziekte in de Krim, vanuit de Krim verspreidde de ziekte zich over Europa en Noord-Afrika.
De pest is meerdere malen ontstaan in de loop van de geschiedenis en dit kan opnieuw gebeuren, zo waarschuwen wetenschappers.
3,6 Besmette ratten en vlooien reisden met de kooplieden mee vanuit de oostkust van China naar Italië. Vanuit de havensteden Venetië en Genua, waar de pest het eerst uitbrak, werd de ziekte via de scheepvaart verspreid naar West-Europa.
In Nederland komt in 1349 de pest aan land in Bergen op Zoom. Binnen de stadsmuren zijn pas in de jaren '90 van de vorige eeuw de sporen hiervan gevonden. De pest blijft nog eeuwenlang rondwaren. Ook in de Gouden eeuw breekt er een grote epidemie uit.
De grootste pandemie aller tijden is de uitbraak van de pest in de 14e eeuw. De pest werd ook wel de Zwarte Dood genoemd naar de zwarte zweren die het veroorzaakte op de huid. De ziekteverwekker is een bacterie die wordt overgebracht door vlooien.
De pest brak voor het eerst uit in Kirgizië
Van daaruit verspreidde de epidemie zich via de Krim richting Italië.
In de veertiende eeuw werd de wereld getroffen door een ernstige pandemie: de pest, een hele besmettelijke ziekte. Deze werd veroorzaakt door een bacterie. In die tijd was er nog geen medicijn, waardoor er 200 miljoen doden vielen.
pestis begint met een besmette bloedmaaltijd van de vlo. Door vorming van een biofilm in het maagdarmkanaal raakt de overgang van oesophagus naar maag verstopt; door regurgitatie van besmet bloed kunnen bacteriën na ongeveer 3 tot 9 dagen via een vlooienbeet worden overgedragen op de nieuwe gastheer.
De sterftecijfers schommelen tussen de 30 en de 60%. Hoewel de impact van alle peststerfte in de middeleeuwen zeer moeilijk te schatten is, verloren sommige gebieden tussen 1300 en 1400 tot 80% van hun bevolking. Lang werd gedacht dat de Zuidelijke Nederlanden minder hard getroffen werden door de pest.
Ontleend aan Frans pestilence 'epidemie van een besmettelijke ziekte' [1170; TLF], eerder al 'verderf' [1100-50; TLF], een geleerde ontlening aan Latijn pestilentia 'epidemie, besmettelijke ziekte, verderf', onzijdig mv. van het bn. pestilens 'verpestend, besmet, ongezond', een afleiding van pestis.
Symptomen van de pest
De builenpest is de meest voorkomende vorm van de pest. Deze vorm gaat gepaard met hoge koorts en allerlei pijnlijke, etterige ontstekingen in organen en lymfeklieren (de builen), terwijl er ook kleine bloedingen onder de huid te zien zijn.
Spreek de pester aan
Je uitspreken tegen de pester kan helpen wanneer de pester niet weet dat hij pest. Misschien denkt hij namelijk dat het grappig of normaal is en heeft hij niet door dat het jou raakt. Door aan te geven waar je last van hebt, maak je duidelijk waar de pester mee moet stoppen, en waarom.
Pesten is een vorm van agressie waarbij geprobeerd wordt om iemand steeds pijn te doen. Dat kan zowel offline als online. Bij pesten zijn verschillende mensen betrokken: de pester, de gepeste en de omstanders. De pester heeft vaak een sterkere sociale positie dan degene die gepest wordt.
Lichaam: je kan slapeloos zijn, misselijk, hartkloppingen hebben, hoofdpijn, spierpijn, ademhalingsproblemen … Mentaal welzijn: je voelt je slecht en eenzaam. Je hebt steeds minder zelfvertrouwen, je vindt jezelf dom of niet mooi, je bent de hele tijd bang en bent vaak niet meer spontaan.