Aanhalingstekens geven aan dat woorden letterlijk geciteerd worden. Ze worden ook gebruikt om de betekenis van een woord of uitdrukking te omschrijven.
Een citaat binnen een citaat wordt meestal met afwijkende aanhalingstekens gemarkeerd: enkele als het hele citaat tussen dubbele staat, of andersom.
Er is een verschil tussen enkele en dubbele aanhalingstekens. Met dubbele geef je vaak "een citaat weer"; met enkele markeer je bijvoorbeeld woorden die je niet in de 'letterlijke' betekenis gebruikt.
Dubbele aanhalingstekens worden traditioneel gebruikt als je letterlijk iemand citeert. De zin begint met een aanhalingsteken, gevolgd door het citaat.Aan het einde van de zin verschijnt opnieuw een aanhalingsteken, zodat mensen zien dat het citaat eindigt.
Dubbele aanhalingstekens (“deze”) worden in de meeste teksten alleen gebruikt om letterlijke citaten weer te geven. Zo'n citaat kan uit gesproken en uit geschreven taal komen: De Troonrede begint altijd met: “Leden van de Staten-Generaal”. Ze zei vanmorgen nog: “Ik kom op tijd naar huis.”
Je plaatst een zinseindeteken, zoals een punt, uitroepteken of vraagteken, bij een citaat tussen aanhalingstekens binnen de aanhalingstekens.
Traditioneel wordt aangeraden om dubbele aanhalingstekens te gebruiken bij een letterlijk citaat, en enkele aanhalingstekens in alle andere gevallen. Tegenwoordig wordt er steeds meer de voorkeur aan gegeven om alleen enkele aanhalingstekens te gebruiken.
Voor het weergeven van een gedachte worden er geen aanhalingstekens gebruikt. Er komt ook geen hoofdletter na de dubbele punt. Hij dacht: nu is het genoeg.
Voor de volgorde van de punt en het aanhalingsteken geldt de zogenoemde elda-regel: eerst leesteken, dan aanhalingsteken (of afhalingsteken): Hij zei: "Dat is waar." Hij vroeg: "Is dat waar?" Hij riep: "Dat is toch niet waar!"
Een apostrof, ook wel afkappingsteken of weglatingsteken genoemd, is een leesteken dat de uitspraak van een woord verduidelijkt of aangeeft dat een of meerdere letters van een woord zijn weggelaten. De apostrof ziet eruit als een hoge komma (').
Er zijn geen vaste regels voor het gebruik van enkele of dubbele aanhalingstekens. Traditioneel werd aangeraden om bij letterlijk citeren dubbele aanhalingstekens te gebruiken, maar het is tegenwoordig ook gebruikelijk om enkele aanhalingstekens te gebruiken. We raden aan om consequent voor één systeem te kiezen.
Het teken van de apostrof is een hoge komma ('). Als je echter op je toetsenbord de hoge komma intikt (de toets rechts van de dubbele punt en puntkomma) worden er enkele aanhalingstekens (') geopend.
Vuistregel: als je het kan horen, dus fluisteren, zeggen, schreeuwen, piepen, altijd tussen aanhalingstekens. Als je de dialoogzin in enkele aanhalingstekens hebt staan, zet dan het citaat "Amsterdam" tussen dubbele aanhalingstekens.
Aan het einde van de zin kan een punt, vraagteken of uitroepteken staan. Een vraagteken duidt aan dat de zin vragend moet worden uitgesproken.Een uitroepteken geeft juist aan dat een zin luid moet worden uitgesproken. Binnen een zin kunnen komma's, puntkomma's, gedachtestreepjes en dubbele punten worden gebruikt.
Een leesteken is een teken dat in tekst gebruikt wordt om de leesbaarheid te verbeteren. Soms geeft een leesteken ook aanwijzingen over de betekenis en uitspraak van de zin. De verzameling en het gebruik van leestekens heet interpunctie.
Als een aanhaling van één zin of van meer zinnen onderbroken wordt, spreken we van een onderbroken aanhaling of een onderbroken citaat. Combinaties als zei ze, vertelde hij en vroeg ze noemen we citaatonderbrekers. 'Ik ga naar huis', zei ze. 'Die opdracht zal tot morgen moeten wachten.
Je voegt leestekens toe aan je tekst om de leesbaarheid van de tekst te verhogen. Leestekens kunnen bijvoorbeeld de uitspraak van een woord verduidelijken, de nadruk op een specifiek woord of specifieke woordgroep leggen, een citaat markeren of de intonatie van een zin bepalen.
Waarom leestekens en hoofdletters? Hoofdletters en leestekens maken een tekst makkelijker om te lezen. Je weet waar een zin begint en eindigt. Hierdoor begrijp je de tekst ook beter.
De apostrof wordt gebruikt bij de meervouds-s van woorden die eindigen op a, e, i, o, u of y, voorafgegaan door een medeklinkerletter of lettergreepgrens. (De e moet klinken als /ee/.) opa's, azalea's, ave's, ski's, auto's, accu's, baby's.
Komma s staat vaak aan het einde van een woord, maar kan ook aan het begin van een woord staan. Woorden als 's ochtends, 's middags, 's avonds en 's nachts zijn hier voorbeelden van. Hier wordt een apostrof s gebruikt omdat er eigenlijk het woord 'des' hoort te staan.
Om te onthouden dat de apostrof in 's ochtends eigenlijk de letters 'de' vervangt, laat ik je graag nog wat andere voorbeelden zien van waar de apostrof een of meerdere letters vervangt: 's middags (i.p.v. des middags) 's avonds (i.p.v. des avonds) 's nachts (i.p.v. des nachts)
Het woord 's middags staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.