Zelfredzaamheid is het vermogen van mensen om zichzelf te redden op alle levensterreinen met zo min mogelijk professionele ondersteuning en zorg. Door behoud en/of versterking van zelfredzaamheid kan zorg of intensivering van zorg worden voorkomen of uitgesteld.
De letterlijke definitie van zelfredzaamheid is: jezelf kunnen redden. Het gaat om de praktische handelingen, de zelfregie, en om het vermogen van mensen om zich zoveel mogelijk te redden met medewerking van kennissen, vrienden, familie, vrijwilligers en buren. Dit noemen we ook wel 'samenredzaamheid'.
De Zelfredzaamheid-Matrix (ZRM) toetst de zelfredzaamheid op de leefgebieden inkomen, werk & opleiding, tijdsbesteding, huisvesting, huiselijke relaties, geestelijke gezondheid, lichamelijke gezondheid, middelengebruik, vaardigheden bij activiteiten van het dagelijks leven (ADL), sociaal netwerk, maatschappelijke ...
Doel van zelfredzaamheid
Cliënten zelf meer regie/invloed krijgen/blijven hebben over hun eigen leven; • Het welzijn en de kwaliteit van het leven van cliënten wordt vergroot; • Cliënten zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen; • Cliënten hun eigenwaarde (terug)krijgen; • Cliënten meer zelfvertrouwen krijgen.
Zelfredzaam is: aan- en uitkleden, zelf eten en drinken, zindelijkheid etc. Zelfstandigheid is het zelf op onderzoek uitgaan, zelf oplossingen zoeken en om hulp vragen, jezelf als drive ervaren en inzetten.
Onder sociale redzaamheid verstaan we het vermogen en de vaardigheden die nodig zijn om jezelf te kunnen redden in het leven en in de samenleving. Voorbeelden van vaardigheden op het gebied van sociale redzaamheid zijn: weten wat je aantrekt als je naar een verjaardag gaat.
Zelfredzaamheid = het individuele vermogen om handelingen die mensen in het gewone leven verrichten, zelfstandig te kunnen doen. Samenredzaamheid =het collectieve vermogen om handelingen te kunnen doen, die mensen in het gewone leven zonder professionele inmenging verrichten.
Het concept eigen regie is belangrijk. Uit onderzoek blijkt dat ervaren eigen regie ouderen beter in staat stelt om met tegenslagen om te gaan, en het vermindert stress en bevordert het welbevinden*. Het zelf kunnen voeren van de regie is cruciaal voor de duurzame vergroting van kwaliteit van leven van mensen.
Creëer ruimte in je bedrijf om je medewerkers in staat te stellen om eigen regie te nemen. Kort gezegd: zorg dat het mogelijk is. Denk niet alleen aan het beschikbaar stellen van tijd, middelen en geld. Organiseer het werk ook zo dat mensen daadwerkelijk eigen keuzes kunnen maken en ruimte hebben om te leren.
Het laagste niveau (1) op de schaal is minimale zelfredzaamheid. De niveaus zijn aangegeven met een score: een getal tussen 1 en 5 en met een korte beschrijving: 'acuut probleem', 'niet zelfredzaam', 'beperkt zelfredzaam', 'voldoende zelfredzaam', en 'volledig zelfredzaam'.
Met instrumentele activeiten bedoelen we activiteiten zoals koken, alledaags huishoudelijk werk, boodschappen doen, het openbaar vervoer gebruiken of autorijden.
De Zelfredzaamheid-Matrix (ZRM) is een instrument dat de zelfredzaamheid meet op verschillende domeinen. Denk aan inkomen, dagbesteding of werk, huisvesting, gezinsrelaties, geestelijke gezondheid, fysieke gezondheid, verslaving, sociaal netwerk, maatschappelijke participatie en contact met justitie.
Tussen de 16 en 27 jaar doorlopen jongeren een fase waarin we steeds meer zelfstandigheid en zelfredzaamheid van hen verwachten. Ze gaan zelfstandig wonen, hun eigen geld verdienen en moeten steeds meer beslissingen zelf nemen. Bij ongeveer 85% van de jongeren lukt dat wel, met de hulp van ouders en vrienden.
Wat is zelfredzaamheid? Zelfredzaamheid is kortweg het vermogen om jezelf te kunnen redden. Baby's en kleine kinderen zijn nog niet zelfredzaam: zij kunnen nog niet voor zichzelf zorgen. Ze moeten nog geholpen worden met eten en drinken, aankleden, badderen enzovoort.
Het dragen van verantwoordelijkheid is het instaan voor het eigen handelen. Verantwoordelijkheidsgevoel is het bewustzijn dat jij je plicht naar behoren moet uitvoeren. De leerkracht, de ouders, de leerling en het schoolbestuur hebben allemaal hun eigen verantwoordelijkheid.
Het concept zelfmanagement benadrukt de dynamiek, de kracht en de regie van mensen. Zelfmanagement wordt gedefinieerd als acties en vaardigheden gericht op: Het zelf omgaan met de aandoening, symptomen en psychosociale gevolgen van de aandoening.
Eigen regie en autonomie zijn verwant. Beiden verwijzen naar het vermogen om zelf sturing te geven aan het leven. De aandacht voor eigen regie past binnen onze tijd: er is veel aandacht voor vrijheid van keuzes en een eigen leefstijl.
Voorbeelden van beschermende factoren die bijdragen aan versterking van de eigen kracht van jeugdigen zijn: • sociale binding van de jeugdige; • kansen voor betrokkenheid (en participatie) binnen het gezin, in de wijk en op school; • steun van belangrijke volwassenen in de omgeving; • beschikking hebben/krijgen over ...
Zelfredzaamheid is een term die in de ouderenzorg en thuiszorg (care) en welzijn gebruikt wordt. Zelfredzaamheid gaat meer over algemene dagelijkse activiteiten: jezelf wassen, je huis verzorgen, contacten met anderen onderhouden. In zorgstandaarden (1e en 2e lijn) wordt meer gesproken over zelfmanagement.
Wensen en behoeften ouderen
De wensen en behoeften van ouderen liggen op verschillende levensdomeinen en zijn heel divers. Ouderen vinden het belangrijk om mobiel te blijven zodat ze zelfstandig kunnen blijven wonen, onafhankelijk kunnen blijven en (sociale) activiteiten kunnen blijven ondernemen.
Het is een begrip dat veel gebruikt wordt in de zorg, maar minstens zo vaak niet wordt begrepen. Een ander woord daarvoor is zelfmanagement. Zelfondersteuning, zelfzorg of zelfredzaamheid zijn weer andere begrippen met een andere betekenis. Met eigen regie wil je over je eigen leven kunnen beslissen.
Het met elkaar redden noemen we ook wel samenredzaamheid, of zelfmanagement van cliënten, hun mantelzorgers en familie. Samenredzaamheid betekent niet dat we als professionals aan de kant toekijken, of pas aan de slag gaan als die samenredzaamheid is uitgeput.
Zorgverleners versterken bij zelfredzaamheid de eigen regie van de patiënt. Zij stimuleren de patiënt bijvoorbeeld tot het maken van eigen keuzes voor zover dat tot zijn mogelijkheden behoort.
Met de ZelfredzaamheidsRadar breng je de zelfredzaamheid van je cliënt in kaart en bedenk je samen hoe die je kunt verbeteren, met en zonder hulpmiddelen en technologie.