Ganzen vliegen tijdens de vogeltrek in V-formatie omdat het energie bespaart ten opzichte van het achter elkaar vliegen.
In het klassieke patroon van de vogeltrek vliegen grote zwermen ganzen in de lente vanuit het zuiden van de VS naar het noorden, waar ze op vaste plekken in het hoge noorden van het continent neerstrijken om er te paren en hun jongen uit te broeden.
Vogels vliegen vaak in een V-vorm. Dat doen ze niet alleen omdat het zo leuk allitereert, maar om energie te sparen. Bij een vliegende vogel is de druk onder de vleugel hoger dan de druk erboven. Die lucht wil dus opstijgen en die stuwt de vogel omhoog.
Er overwinteren zo'n anderhalf miljoen ganzen in Nederland, waaronder soorten als de grauwe gans, de dwerggans, de brandgans en de rotgans. Het andere deel van de ganzenpopulatie trekt verder naar andere landen, waaronder de Britse Eilanden en Duitsland.
Hoe vinden ze de weg? Hoe vogels zich oriënteren tijdens de trek is redelijk goed bekend. Zo volgen ze kustlijnen en rivieren en kijken naar de zon en sterren. Ook reageren ze op het aardmagnetisch veld en gebruiken zelfs geluiden en geuren om de weg te vinden.
Helaas nemen duiven die taak voor ze waar. Wat eten betreft mogen het vliegende ratten lijken, qua poepen zijn het vliegende honden. Omdat poep en plas bij duiven tegelijkertijd uit dezelfde opening komen, bombarderen ze je met een tweecomponentenproduct dat door elke hoed of jas bijt.
Vooral vogelsoorten die bekendstaan als monogaam en intelligent, zoals papegaaien en parkieten, hebben daar last van. Er ontbreekt wetenschappelijk bewijs dat vogels rouw ervaren. Gedrag dat mensen associëren met rouw zou ook andere oorzaken kunnen hebben.
Communiceren in het donker
'Het is niet dat ze nu meer lawaai maken, maar het is vooral de massa', zegt Dijksterhuis. 'Ze vliegen in het donker en kunnen elkaar niet goed zien. Al kunnen vogels veel beter zien dan mensen. Ze houden contact door te gakken.
Deze ganzen zijn dus niet op trek tussen winter- en zomerverblijfplaats, maar zijn aan het forenzen tussen dagbesteding en nachtverblijf. Slaaptrek heet dat. Vogels kunnen zich oriënteren op hemellichamen. Als het bewolkt is zijn maan, planeten en sterren niet te zien, en toch vinden vogels hun weg in de nacht.
Ieder najaar vliegen er grote groepen ganzen naar ons land om hier te overwinteren. Nederland is een belangrijke bestemming: overdag is er voldoende voedsel te vinden in de weilanden en akkers en 's nachts bieden onze wateren een veilige slaapplaats.
De vogels overwinteren vooral op boerenland, meren, uiterwaarden en grote natte natuurgebieden.
De brandgans bijvoorbeeld broedt in arctisch Rusland, Spitsbergen en Groenland. Na hun lange reis komen ze begin oktober aan in ons land. Het overig deel van de populatie overwintert in Duitsland, Schotland of Ierland. Nederland is bij uitstek een land om ganzen te kijken.
Ganzen slapen het liefst gezamenlijk op rustig en open water. Als je als gans in een grote groep zit, ben je veiliger. De kans dat een roofvijand tijdig wordt opgemerkt is namelijk veel groter. Een andere reden is dat er op slaapplaatsen informatie kan worden uitgewisseld over goede foerageergebieden.
De drie dappere vogels hebben eind augustus 2009 de vlucht gemaakt van het midden van Zweden naar tropisch Afrika, dicht bij de evenaar. Daarbij legden ze 6170, 6800 en 4620 kilometer in één keer af. En dat in heel korte tijd: 72, 84 en 48 uur.
toom: ganzen, kippen, eenden. troep: vogels.
Deze ganzen leggen de 3000 km lange reis in slechts 5 dagen af. Dat ze zo snel kunnen, was een grote verrassing voor ons. Maar welke ganzen doen dat nou het beste?
Een mannelijke gans noemt men een ganzerik, gent of gander, een jong is een gansje of een ganzenkuiken en een vrouwelijke gans wordt met de term gans aangeduid.
Tijdens het vliegen praten de ganzen met elkaar. De achterste ganzen moedigen de voorste aan om op snelheid te blijven. Een gans kan snelheden tot maximaal 46 kilometer per uur halen. Ganzen zijn monogaam: paren blijven hun hele leven bij elkaar.
In het voorjaar zoeken de grauwe ganzen hun broedplaatsen in rietkragen en -velden of zelfs in het weiland. De boeren hebben veel last van de ganzen, die de weilanden stukmaken en onderpoepen, en voor hen zijn de ganzen een plaag.
Ganzen verjagen kan gebeuren met behulp van een vogel afweerpistool(VAP), laser of het plaatsen van linten. Vaak hebben deze ganzen verjaagmethoden een kortstondig resultaat. Maar zo kan men soms net een schadegevoelige periode van gewassen overbruggen met deze werende middelen.
Je kunt een agressieve gans kalmeren door respectvol zijn territorium te verlaten. Blijf rustig en loop langzaam achteruit weg. Doe niets dat de situatie zou kunnen doen escaleren, zoals gaan schreeuwen. Als je gewond raakt, moet je op zoek gaan naar medische hulp om de wonden te laten onderzoeken.
Huisvesting. Ganzen zijn groepsdieren en mogen daarom nooit alleen worden gehouden. Als u niet meer dan twee dieren wilt houden kunt u kiezen uit een koppel (gans en gent) of twee ganzen (vrouwtjes). Wilt u meer dieren dan is een trio (gent met twee ganzen) een mogelijkheid.
Het gehoorbereik van vogels verschilt per soort, maar is vergelijkbaar met dat van mensen (20-20.000 hertz). Vogels kunnen tóch veel beter horen, want ze kunnen beter details onderscheiden (grotere gehoorscherpte). Vogels zijn vooral ontvankelijk voor geluiden die dezelfde toonhoogte hebben als hun eigen geluiden.
De vogels hebben aan menig wetenschappelijk onderzoek deelgenomen en verrasten vriend en vijand. Onder meer door te laten zien dat ze een fabelachtig geheugen hebben. De dieren kunnen honderden beelden opslaan en zijn zelfs enkele jaren nadat ze de beelden voor het laatst zagen in staat om ze te herkennen.
“Vogels hebben een heel emotioneel repertoire: ze kunnen ook kwaad worden of enorm angstig zijn. Dat is voor ons soms wat moeilijk te zien, omdat ze geen echte gezichtsuitdrukkingen hebben, zoals wij primaten. Maar de emoties zijn er wel.