Hypersomnie is een slaapstoornis waarbij u overdag moe bent of in slaap valt. Soms komt dit omdat u lange tijd te weinig slaapt of door een andere aandoening. Uw arts onderzoekt wat de oorzaak is van uw hypersomnie en bespreekt de mogelijke behandelingen met u.
Waarom slapen mensen te veel? Te veel slapen kan veroorzaakt worden door een slaapstoornis zoals hypersomnia (extreme slaperigheid), het rustelozebenensyndroom (neurologische bewegingsstoornis) of obstructieve slaapapneu, een aandoening waardoor mensen tijdens hun slaap even stoppen met ademen.
Hypersomnie is een slaapstoornis waarbij er sprake is van een verhoogde behoefte aan slaap, vaak gepaard met een slaperig gevoel overdag. Mensen met hypersomnie hebben zo'n 10 à 12 uur slaap nodig per nacht om zich uitgerust te voelen overdag. Hypersomnie is erg zeldzaam: zo'n 2% van de bevolking heeft er mee te maken.
Plotselinge vermoeidheid kan door stress, slaapgebrek, een ongezonde levensstijl, een infectie of ziekte, of een medische aandoening komen. Het is belangrijke om de oorzaak te vinden, anders blijft de vermoeidheid terugkomen.
Hoe komt het dat je soms moe bent terwijl je toch heel lang hebt geslapen? Dat kan komen doordat je door te lang te slapen je bioritme hebt verstoord. Je dag-en-nachtritme is in de war geraakt. Daardoor kun je je midden op de dag ineens slaperig voelen.
Hypersomnie is een slaapstoornis waarbij u overdag moe bent of in slaap valt. Soms komt dit omdat u lange tijd te weinig slaapt of door een andere aandoening. Uw arts onderzoekt wat de oorzaak is van uw hypersomnie en bespreekt de mogelijke behandelingen met u.
De bijnier kan daardoor moe worden, en een uitgeputte bijnier maakt minder of geen cortisol aan. Dat kan gevolgen hebben voor je gezondheid en kan in extreme gevallen zelfs levensbedreigend zijn. Doordat je lichaam minder cortisol aanmaakt, kun je je onder meer moe en niet fit voelen of prikkelbaar zijn.
Abnormale vermoeidheid
Deze vermoeidheid is in de regel kort van duur en gaat spontaan of door rust voorbij. Dit geldt ook voor vermoeidheid na een zware inspanning of na een tekort aan slaap. Vermoeidheid die blijft aanslepen of niet verdwijnt door rust, is abnormaal.
Wat zijn de oorzaken? Slaperigheid overdag ontstaat meestal doordat u 's nachts niet goed genoeg slaapt. Vaak is het zo dat u niet lang genoeg slaapt maar ook dat de kwaliteit van u slaap (de manier waarop u slaapt) niet goed is. Meestal is er sprake van een chronisch slaaptekort doordat mensen te kort op bed liggen.
Hersenvermoeidheid, neurofatigue, fatigue of organische vermoeidheid zijn de termen voor de enorme intense moeheid die met hersenletsel kan komen.
U kunt uzelf niet wakker houden, ook niet tijdens normale dagelijkse bezigheden. Dutjes overdag heffen het gevoel van slaperigheid niet op. U hebt moeite zich te concentreren. U wordt moeilijk echt wakker als u (plotseling) wakker wordt (gemaakt), u bent dan 'slaapdronken', gedesoriënteerd of loom.
Narcolepsie komt door te weinig van een stofje in de hersenen. Dat stofje heet hypocretine. Het regelt dat je slaapt en wakker bent. Door te weinig van deze stof lukt het niet meer om lang wakker te zijn en lang te slapen.
Er is een groep mensen die structureel te veel slaapt. Wanneer zij wakker worden na meer dan negen uren slapen, zijn zij nog steeds moe. Dit wordt hypersomnie genoemd. Dat slaaptekort negatieve gevolgen heeft, weet je waarschijnlijk wel.
Hoe meer je slaapt, hoe minder de inspanning op een dag. Hierdoor is je hersenactiviteit lager, gaan je spierfuncties en conditie achteruit, en kan je doorbloeding verslechteren. Volgens slaapdeskundigen loop je zelfs een gróter risico op hart- en vaatziekten bij te veel slaap, dan bij te weinig slaap.
“We hebben dan een verhoogde spierspanning, hartslag en ademhaling. Alles gaat op standje 'actief'”, bevestigt Kleijn. En je raadt het al: dat is precies waarom je eenmaal in bed niet meer zomaar in slaap valt. Bewust of onbewust ben je simpelweg te veel bezig met het idee te móéten slapen.
Vermoeidheid kan enerzijds komen door je leefstijl. Een aantal voorbeelden hiervan zijn bijvoorbeeld te weinig of juist te veel slaap, het gebruik van alcohol of drugs, weinig lichaamsbeweging, en een slecht dieet. Deze vermoeidheid kun je meestal aanpakken door aanpassingen te maken in je leefstijl.
Vermoeidheid kan verschillende oorzaken hebben. Bij ziektes als post-COVID, ME/CVS, Q-koorts en Lyme spelen vermoeidheidsklachten een belangrijke rol, maar ook bij andere ziektes en aandoeningen komt vermoeidheid voor. ZonMw laat onderzoek doen naar de oorzaken en behandeling van vermoeidheidsklachten.
Maak een afspraak bij je huisarts in deze situaties: Je bent overdag heel slaperig en valt vaak zomaar in slaap. Je spieren worden opeens slap bij heftige emoties. Je herkent meer klachten en denkt dat je narcolepsie hebt.
Sommige hersenaandoeningen, veel stress of het gebruik van bepaalde medicijnen kunnen je slaap verstoren. Je slaapt dan misschien wel lang genoeg, maar de kwaliteit van je slaap is niet goed. Je voelt je dan alsnog erg moe.
Je kunt moe zijn door chemotherapie of bestraling
En dat kost het lichaam energie. Soms krijgt iemand een infectie of andere klachten door de behandeling. Ook daar kun je moe van zijn. Dit kan tot lang na de behandeling duren.
Oorzaken oververmoeidheid
Bijvoorbeeld door een slaaptekort, slechte voeding, te weinig lichaamsbeweging en stress. Maar ook bepaalde karaktereigenschappen kunnen een rol spelen, zoals perfectionisme, subassertiviteit of veel piekeren. Sommige gezondheidsklachten zorgen ook voor oververmoeidheid.
Probeer je slaapgewoontes te veranderen. Zoek hulp om piekeren, spanning of somberheid minder te maken. Zorg goed voor jezelf: Beweeg genoeg, eet gezond en stop met roken. Bij moeheid door medicijnen, pijn of een ziekte: bespreek het met je huisarts.
Slaperigheid overdag kan leiden tot een verslechtering van concentratie en reactievermogen. Meestal voelen mensen de slaperigheid wel aankomen, maar kunnen ze die uiteindelijk niet onderdrukken. Als je veel en/of lange dutten doet, bestaat het risico op omkering van het dag/nacht ritme.
Hartfalen is een chronische aandoening, waarbij het hart het bloed niet goed meer kan rondpompen. Hierdoor kunnen verschillende klachten ontstaan, zoals kortademigheid en vermoeidheid.