Onderzoek toont aan dat ruiters vaak niet opmerken dat hun paard pijn heeft door het bit. Paarden ervaren aanzienlijk minder pijn wanneer er wordt gereden zonder bit. Daarnaast is uiteraard ook het persoonlijke rijgedrag van de ruiter van invloed op de hoeveelheid pijn die het paard ervaart.
Met een bitloos hoofdstel werk je juist met druk op de neus in plaats van in de mond. Het is een misvatting dat bitloos rijden vriendelijker zou zijn dan met een bit; de inwerking is afhankelijk van de teugeldruk oftewel de manier waarop de ruiter met zijn hand inwerkt.
Je kunt dus concluderen dat bitloos rijden de pijn met 87% vermindert. In totaal verbeterden 65 van de 66 paarden aanzienlijk bij bitloze optoming. Dit bewijst dat het bit an sich de hoofdoorzaak is van pijnbeleving bij paarden. Naast het paardenwelzijn, wel zo veilig voor jou, als ruiter.
Een paard ervaart wel degelijk pijn als hij een zweepslag krijgt, of zweren, blaren, kloofjes of schuurplekken oploopt door een neusriem of bit. De mate waarin het bit en de neusriem het paard pijn doen, hangt af van verschillende factoren.
Het bit wordt doorgaans gebruikt om de sturing van het paard met de teugel te verfijnen. Vanwege de gevoeligheid van de mond is het ongeschikt om uitsluitend daarmee te sturen of te remmen; hiervoor gebruikt men vooral gewichtsverdeling en benen.
Je kunt zien dat een bit goed past als het bit aan beide zijden van de mond ongeveer 0,5 cm tot 1 cm uitsteekt. Bij een bit met losse ringen (zoals een watertrens) moet er niet te weinig ruimte overgehouden worden aan de zijkanten.
Als je pony niet soepel is kan hij van last al snel het bit vast willen pakken. Pony is erg soepel alleen heeft hij wel moeite met zijn balans. Bit pakt hij vooral vast als er veel interessants om zich heen gebeurt. Normaal geen probleem maar op wedstrijd wel erg vervelend want dan is er natuurlijk van alles gaande.
Zwiepen. De staart zachtjes heen en weer slaan is om de vliegen weg te jagen. Maar als het paard de staart zo hard mogelijk heen en weer slaat is hij geïrriteerd of boos. Dit is meestal een behoorlijk duidelijk waarschuwingssignaal dat hij gaat trappen of bokken en je moet er direct aandacht aan besteden.
Het bit is ook de meest voorkomende reden dat een paard tanden knarst, zijn staart zwiept of uiting geeft aan nervositeit, spanning of verzet.
Waarom rusten paarden staand uit? In het wild moeten paarden altijd alert zijn op roofdieren. Als ze dan gaan liggen om te slapen, komen ze nooit op tijd weg als er een roofdier aan komt gesprint. Daarom hebben paarden een mechanisme dat zorgt dat ze ook staand kunnen rusten.
Het contact op de teugel mag uitsluitend zachtjes en symmetrisch in de mondhoeken van het paard blijven zodat het paard rustig op het bitje kan blijven kauwen (kaken los kan houden) zonder dat het vanuit pijn in de mond in een oncomfortabele positie wordt getrokken.
Hele fijne plek waar je bitloos kan paardrijden. In een mooie omgeving, bos, riviertje, heuvellandschap of in de beschutting van een afgesloten ruimte. Plek voor overnachting op de camping of in een yurt, woonwagen of vakantie huisje op de biologische boerderij.
Het echte rijden
Je kunt als ruiter niet meer sjoemelen door te knijpen en te zagen met je handen en je paard daardoor zogenaamd te laten ontspannen, na te geven en te verzamelen.
Bij de betere kaptoom zonder metaal is de neusriem van dubbel gestikt leer. Hierdoor zijn de ringen op de neusriem goed beschermd voor de gevoelige paardenneus en niet voelbaar voor het paard op de gevoelige paardenneus.
Veelal wordt deze neusriem gebruikt om druk bovenop de neus en onder de kaken uit te oefenen waardoor bijvoorbeeld knarsetanden tegen gegaan wordt. Een paard zal zijn mond niet makkelijk openen bij deze neusriem door de druk die vrij komt op de neus en kaak bij openen van de mond.
Bij dit soort bitloze hoofdstellen worden de teugels vastgemaakt aan de zijkanten van de neusriem. Bij druk op deze teugels komt er dus een zijwaartse kracht op de neusriem, maar ook op de bakstukken die aan de wangen van het paardenhoofd zitten.
Gedrag en houdingen: veranderingen in gedrag en houdingen die een paard met pijn aan kan nemen zijn: minder bewegen, rusteloos, het hoofd laten hangen, onrustig, proberen te vluchten, rollen, met een hoef over de grond schrapen of een stijve houding aannemen.
Paarden bijten om zoveel verschillende redenen: om te spelen, om te domineren of te beschermen, bij spanning, pijn of angst, bij het allogroomen of het liefdesspel, omdat ze koekjes willen, omdat ze je niet leuk vinden, ze iets moeilijk vinden of je te dicht staat, enz.
Regelmatig nemen mensen contact met me op omdat hun paard vanuit het niets bijt. Een vervelend probleem om te hebben, want ook al zijn paardentanden niet scherp, paarden hebben wel veel kracht in hun kaken. Ze kunnen je dus flink pijn doen en zelfs (ernstig) verwonden.
Aai eerst schouder en hals, laat hem aan je ruiken en win vertrouwen, voordat je neuzen gaat aaien. Straffen op de neus is uit den boze. Je gooit daarmee al het vertrouwen weg. Overigens wordt een kopstoot van een paard meestal fout begrepen.
Een hengst zie je het vaakst flemen. Dat komt omdat hij de geur van hengstige merries wil onderzoeken. Op die manier weet hij wanneer ze wel of nog niet klaar is om zich te laten bevruchten. Zo kunnen hengsten wel een paar keer per uur gaan flemen.
De Bustrens is een vriendelijk bit voor de paardenmond en is heel eenvoudig. Dit bit knijpt niet in de hoeken van de paardenmond tijdens gebruik. De D-trens is vergelijkbaar met de Bustrens. De D-trens heeft een ringverbinding die verder van de paardenlippen is dan andere startersbitten.
Een mullen bit ligt stil in de mond maar hiermee kan de ruiter wel wat sterker inwerken dan met de flexi soft variant. Het materiaal zorgt er weer voor dat het paard gestimuleerd wordt om het bit aan te nemen.
De oplossing
Vaak kan een bit met ander breekpunt al helpen en dan met name een enkelgebroken bit. Waar een dubbelgebroken bit druk geeft over de gehele tong geeft een enkelgebroken bit enkel druk op de zijkanten van de tong en het gehemelte. Daardoor komt het middenstuk van de tong vrij van druk.