Gewone geheugenproblemen zijn vaak tijdelijk en kunnen worden veroorzaakt door spanningen, drukte, depressie, somberheid, narcose of ouderdom. Maar geheugenproblemen kunnen ook het gevolg zijn van een hersenaandoening.
Meestal is geheugenverlies tijdelijk en plotseling. Oorzaken zijn bijvoorbeeld stress, alcohol (Korsakov), ouderdom, dementie of hersenletsel. (Permanent) geheugenverlies is moeilijk te behandelen. Om je geheugen optimaal te houden is een gezonde leefstijl belangrijk.
Met de volgende tips kun je jouw geheugen trainen: Herhaling: door nieuwe informatie te blijven herhalen – bijvoorbeeld bij het leren voor een tentamen – kun je het vaak beter onthouden. Leer daarom niet alles op het laatste moment, want dan heb je geen tijd om alles te herhalen.
Bij geheugenverlies zijn er herinneringen en informatie echt uit je geheugen verdwenen. Vergeetachtig betekent dat je tijdelijk iets niet meer weet. De informatie komt weer terug. Vergeetachtigheid bij ouderen gaat om 'normale' geheugenklachten, niet om geheugenverlies.
Lichamelijke problemen
Bepaalde ziekten kunnen vergeetachtigheid veroorzaken. Bijvoorbeeld infectieziekten. Soms wordt iemand vergeetachtig na een hersenschudding of door narcose. Vrouwen in de menopauze kunnen soms ook geheugenklachten hebben.
Vergeet je snel dingen, word je regelmatig moe wakker, heb je soms moeite om je te concentreren en voel je je vaak slap en futloos? Al dit soort symptomen wordt gezamenlijk ook wel beschreven als 'hersenmist' of 'brain fog'.
De MMSE (Mini-mental state examination) is een vragenlijst die wordt gebruikt als er een vermoeden is dat iemand geheugenproblemen of dementie heeft. Uit de vragen wordt duidelijk hoe het gaat met iemands geheugen, taalvermogen en concentratie (cognitieve vaardigheden).
Met name vitamine B3 (niacine) en B11 (foliumzuur) zijn essentieel om hersenmist en vergeetachtigheid tegen te gaan.
Geheugenproblemen door teveel zorgen zijn in principe onschuldig. Over het algemeen verdwijnen de klachten vanzelf wanneer de zorgen minder worden. Als iemand af en toe eens iets vergeet schaamt hij zich misschien voor zijn vergeetachtigheid.
Het midden van de hersenen: Hippocampus
Volumeverlies doet zich voor. Hier worden nieuwe herinneringen in het geheugen gevormd en opgeslagen. Het vermogen om dat te doen neemt bij depressie af. Dat verklaart symptomen zoals geheugenverlies en geheugenproblemen.
Gezond eten voor je geheugen betekent: veel broccoli en groene bladgroenten, zoals spinazie en andijvie. Je geheugen gedijt er prima bij. Voedingsmiddelen vol foliumzuur zijn ook prima voor je geheugen, denk aan erwten en linzen. En vis is belangrijk, vanwege de omega-3-vetzuren.
Als je concentratieproblemen en vergeetachtigheid langer aanhouden, zou het wel eens kunnen dat je last hebt van 'brain fog', in het Nederlands ook wel hersenmist genoemd. Naast concentratieproblemen en vergeetachtigheid, zijn angstgevoelens, vermoeidheid en je slap en duizelig voelen andere symptomen van hersenmist.
Tot op heden bestaat er geen behandeling die geheugenstoornissen kan verhelpen. Er zijn wel middelen die de progressie van de ziekte kunnen vertragen en een invloed hebben op de gedragsproblemen. Deze worden door een neuroloog voorgeschreven na grondig onderzoek.
Bij vasculaire dementie kan het verloop geleidelijk of juist plotseling gaan. Personen met vasculaire dementie kunnen plotseling achteruitgaan door een beroerte of een reeks kleine beroertes (TIA's). Zolang er zich geen nieuwe beroertes voordoen, kan iemand daarna weer een tijd stabiel blijven.
Personen met een beginnende dementie ervaren de realiteit nog zoals zij is. Ze ervaren daardoor ook hun eigen tekortkomingen. Elke probleemsituatie wordt een confrontatie met zichzelf, want het herinnert hen eraan dat er iets aan de hand is. Dit besef is heel stresserend en wekt veel onrust en angst op.
Bij beginnende dementie kost het steeds meer energie om je met je gedachten ergens op te focussen. Het wordt lastig om een gesprek te volgen, beslissingen te nemen, een kleine rekensom of een goede planning te maken. Een verhaal vertellen is soms moeilijk als je niet op namen of woorden kunt komen.
Lezen is dus niet automatisch onthouden wat je leest. Als je reflexen nog storen en je ogen niet optimaal samenwerken met je hersenen is het lezen al lastig genoeg! Je hersenen hebben geen energie en capaciteit meer over om nog meer te doen, zoals begrijpen en onthouden!
Het langetermijngeheugen kan niet vol raken. Door hersenletsel of andere hersenziektes kan het wel worden aangetast.
5 Tips om beter te leren én onthouden
Hou regelmatig pauzes zodat je hersenen de kans krijgen om de informatie te verwerken/op te slaan. Gebruik de pomodorotechniek. Herhaal, herhaal, herhaal! Zonder herhaling gaat veel informatie snel verloren (liefst tussen 1 en 9 uur de eerste keer herhalen).
Stress en dementie
Stress verhoogt de productie van stresshormonen, beschadigt de hippocampus, beïnvloedt leer- en geheugenprocessen en verlaagt de afweer. Al deze factoren zijn al eens in verband gebracht met dementie. Stresshormonen kunnen nog jaren na traumatische ervaringen in het bloed worden gevonden.
Symptomen van dementie herkennen. De eerste verschijnselen van dementie verschillen per persoon en per ziekte. Het valt op dat iemand terugkerende geheugenklachten, gedragsproblemen en veranderingen in karakter heeft. Iemand heeft bijvoorbeeld moeite om te onthouden welke dag het is, of wordt sneller boos.