Het lukte de VOC een monopolie op nootmuskaat, foelie en kruidnagel te veroveren. Dat leidde in Europa tot torenhoge prijzen. Niet omdat het verbouwen zo duur was, maar omdat de VOC de prijs kon bepalen. De inkoop van nootmuskaat in Azië kostte de VOC bijvoorbeeld vijf cent per pond.
In de 17e en 18e eeuw was witte peper duurder, omdat de productie meer aandacht vroeg. De VOC richtte zich met name op de zwarte variant. In de Middeleeuwen was peper in Europa een zeer gewilde en tevens schaarse specerij. Peper kende vele toepassingen, zowel in de keuken als in de geneeskunde.
In Azië was weinig belangstelling voor kaneel, omdat de prijs daar te hoog lag. De VOC probeerde op deze manier te voorkomen dat in Azië aan derden verkochte kaneel op de Europese markt kwam. In de Republiek werd de kaneel tot 1750 voor tussen de 2 en 3 gulden per pond geveild.
De echte smaak van nootmuskaat is zoet, zacht, aangenaam en geeft een warm gevoel. Vandaar dat het veel wordt toegepast in soepen of bij groenten zoals bloemkool, witlof, sperziebonen en asperges. Maar ook in zoete gerechten zoals pudding, vla, ijs en op warme appel.
Nootmuskaat wordt in de Nederlandse keuken traditioneel gebruikt bij gekookte sperziebonen, bloemkool, spruitjes, spinazie of asperges. Men gebruikt het ook in bereiding van aardappelpuree en in kaassaus. Ten slotte wordt nootmuskaat, naast kaneel, ook veel gebruikt in koek en gebak, met name in speculaas.
Buitensporig gebruik van nootmuskaat is gevaarlijk, door de aanwezigheid van het hallucinogene myristicine. Let dus op: grote doses zijn giftig! Inname door volwassenen van ca. 5 gram of meer leidt al tot diverse lichamelijke klachten, zoals overgeven, buikpijn en bewustzijnstoornissen.
Een goed alternatief voor nootmuskaat is foelie, zoals hierboven al gezegd komen beide specerijen van dezelfde boom en zelfs uit dezelfde vrucht. Hierdoor is hun smaak gelijkend en kan je foelie dus als alternatief gebruiken.
Nootmuskaat bevat myristicine, dat in grote hoeveelheden giftig is, en hallucinerend en verslavend kan zijn. Het werd ook als een afrodisiacum gezien.
NOOTMUSKAAT BEWAREN
Zoals de meeste specerijen kan nootmuskaat (zowel gemalen als hele) het beste in een luchtdichte verpakking worden bewaard uit de buurt van hitte, licht en vocht. Het gemalen kruid is minder lang houdbaar; de verse zaden zijn jaren houdbaar, mits ze op de juiste manier worden bewaard.
Herkomst van de term peperduur: VOC-tijd en kolonialisme
Peper was zo kostbaar en duur, dat het enige tijd als betaalmiddel of salaris gebruikt werd. Ook later, toen peper op grotere schaal verbouwd werd, bleef het een duur product.
Het lukte de VOC een monopolie op nootmuskaat, foelie en kruidnagel te veroveren. Dat leidde in Europa tot torenhoge prijzen. Niet omdat het verbouwen zo duur was, maar omdat de VOC de prijs kon bepalen.
De handel van de VOC bestond vooral uit peper en andere specerijen. Deze kruiden, zoals kruidnagel, nootmuskaat en kaneel, werden in Europa niet alleen gebruikt voor in het eten, maar ook om medicijnen mee te maken. Later werden ook koffie en thee belangrijke handelswaar.
De specerijenhandel is een commerciële activiteit, waarbij in de oudheid, middeleeuwen en vroegmoderne tijd specerijen, peper en andere exotische Aziatische producten naar Europa werden geëxporteerd in ruil voor goud en zilver.
De acties van de VOC
De compagnie dreef handel met verschillende Aziatische landen, zoals het latere Nederlands-Indië (Indonesië), de kaapkolonie (Zuid-Afrika), Ceylon (Sri-Lanka) en Japan. Ze verhandelde producten zoals specerijen, koffie, textiel en porselein.
In Azië komen veel verschillende soorten specerijen voor en deze werden ook door de VOC verhandeld, zoals kurkuma en kardemom uit India, gember uit Siam en steranijs uit China. De belangrijkste specerijen waren voor de VOC: peper, kaneel, kruidnagel, foelie en nootmuskaat.
Nootmuskaat maakt niet alleen je maaltijd lekkerder, maar bevat ook een aantal vitaminen en vooral veel mineralen die je niet wilt missen. In het rijtje vitaminen zijn B1, B3, B6 en B9 vertegenwoordigd. Vitaminen B1 en B3 dragen onder andere bij aan je energievoorziening en je zenuwstelsel.
"Gedroogde gember, foelieblad of nootmuskaat kun je ongemalen, droog en donker drie jaar bewaren, en ongemalen kruidnagel en zwarte peperkorrels zelfs nog langer. Bij gemalen specerijen ligt het anders, daarvan adviseer ik ze niet langer dan twee jaar te bewaren. Tijdens het malen gaan smaak en geur sneller verloren."
Kruiden kunnen bijna niet bederven als je ze droog en koel opslaat, maar de kleur kan wel minder worden en de smaak zal na een tijd niet meer zo intens zijn als toen je de kruiden net kocht. Ook al zegt de 'tenminste houdbaar tot' stempel iets anders, hele kruiden zoals hele zwarte peper zijn na 4 jaar nog vers.
Dan doe je er verstandig aan om het hele gerecht weg te gooien. Wanneer je namelijk 5 gram (2 theelepels) of meer binnenkrijgt, kan dit zorgen voor een nootmuskaatvergiftiging. Kenmerkende symptomen zijn buikpijn, braken, sufheid of juist onrust of paniek. Bovendien kun je er flink door gaan hallucineren.
NOOTMUSKAAT
Het is een behoorlijk krachtig psychoactief hallucinogeen - in de juister dosering. Slechts 5 tot 15 gram gemalen nootmuskaat zou genoeg moeten zijn om een behoorlijk sterk effect te veroorzaken (dat mag niet veel lijken, maar om het als zodanig naar binnen te krijgen, is een heel ander verhaal).
De verschillen in smaak zijn subtiel. Beide geven gerechten een warme smaak, maar nootmuskaat is diep, bitterzoet van smaak met een vleugje kruidnagel. Terwijl foelie een krachtige bittere smaak heeft met frisse tonen.
Foelie is een specerij, afkomstig van dezelfde vrucht als nootmuskaat. Wat veel mensen niet weten, is dat foelie de zaadrok om de muskaatnoot is. De zaadrok wordt ook wel 'arillus' genoemd. Omdat foelie en nootmuskaat van dezelfde vrucht komen, ruiken en smaken ze vergelijkbaar.
Gemalen foelie is gezond, glutenvrij en staat bekend om een aantal eigenschappen. Zo is het een bron van diverse mineralen en bevat het een keur aan vitamines zoals vitamine A, B1, B6 en C. De specerij helpt bij het afvoeren van gifstoffen in het lichaam en bevordert je immuunsysteem.