Een koelkast koelt etenswaren; er zit geen ijs in. In de voorloper van de koelkast, de ijskast, was dat wel het geval: dat was een goed afgesloten kast of ruimte die koel gehouden werd met ijsbroden – grote stukken ijs. De benaming ijskast is overgegaan op de met elektriciteit gekoelde koelkast.
IJskast en koelkast zijn standaardtaal in het hele taalgebied. Frigo wordt in België geregeld gebruikt, maar het is geen standaardtaal.
Het begon met kasten waar ijs in zat, waar je goederen in kon bewaren. Dat was een luxueus fenomeen, alleen de elite beschikte erover en noemde het een ijskast. Later werd het een kast met een machine erin die koelde. De industrie noemde het een koelkast, de elite bleef het woord ijskast gebruiken.
In het Standaardnederlands zijn toilet en wc beide correct. Het maakt dus weinig verschil welk woord je gebruikt. Het berust namelijk niet op taalkundige, maar sociale normen. De ongeschreven regel luidt dus: zolang je je dus prettig voelt bij het woord dat je gebruikt, kan het niet fout zijn.
Een koelkast of ijskast (in België informeel ook frigo) is een apparaat voor het gekoeld bewaren van etenswaren en dranken.
Koelkast, ijskast en frigo
Dat apparaat wordt ook wel ijskast genoemd en dat gegeven vormt vaak onderwerp voor discussie: is ijskast beter dan koelkast omdat dat woord blijkbaar gangbaar is bij de elite?
1922 De eerste stille koelkast wordt uitgevonden door de Zweedse studenten Carl Munters en Baltzar von Platen. De machine produceert koude op basis van een vernieuwd absorptieproces. Het apparaat kan aangedreven worden door elektriciteit, gas of kerosine.
De voorkeur voor taartje heeft geen taalkundige grond: het is een sociale norm. In het Standaardnederlands zijn gebakje en taartje beide juist. In de hoogste kringen, zoals bij de adel, is voor een deel een eigen dialect ontstaan, waarmee men zich onderscheidt van de 'gewone burger'.
De Nederlandse adel houdt hardnekkig vast aan een eigen spreektaal, waarmee men elkaar al binnen twee woorden herkent als 'uit een nette familie' dan wel als 'niemand'. Cruciaal in de taal van de Nederlandse adel zijn allerlei 'verboden' woorden en gezegden, die iemands bourgeois-achtergrond direct verraden.
WC is de afkorting van Water Closet. Die naam is afkomstig uit de Engelse taal en betekent “waterkast”.
Tijdens strenge winters werden er dikke stukken ijs uit nabije slo ten of vijvers gehakt. Deze brokstukken werden met karrenvrachten tegelijk naar de ijskelder vervoerd en daar op een dikke laag grond of stro gelegd.
In de meeste steden waren er koelhuizen om vlees, fruit en groenten te bewaren. Er werden ook ijshuizen gebouwd, vaak ondergronds maar ook als geïsoleerde gebouwen. Die werden gebruikt voor de opslag van sneeuw en ijs dat tijdens de winter werd verzameld om het voedsel tijdens de warmere maanden koel te houden.
De eerste elektrische koelkasten voor huishoudelijk gebruik kwamen in 1911 op de markt. Deze koelkasten werden geproduceerd door General Electric en werden verkocht voor een prijs van $1,000-. Dit bedrag is ongeveer twee keer zoveel als dat een auto in die tijd kostte.
Frigo* wordt in België geregeld gebruikt, maar het is geen standaardtaal. IJskast en koelkast zijn standaardtaal in het hele taalgebied.
Let op: 'Koel bewaren' is iets anders dan 'Gekoeld bewaren'. Als op het etiket staat 'Gekoeld bewaren', bewaar het product dan altijd in de koelkast op 4 °C.
Je bent van adel als je afstamt van een vader die van adel is en die bovendien dezelfde achternaam heeft als jij, omdat titel en predikaat met de achternaam verbonden zijn en adeldom alleen in de mannelijke lijn kan worden doorgegeven.
Deze groep edelen behoren samen tot de Nederlandse adel. Deze titels kunnen zijn, van laag naar hoog: ridder, baron, burggraaf, graaf, markies, hertog, prins. Adellijke personen zonder titel dragen het predicaat jonkheer of jonkvrouw. Zij behoren wel tot de Nederlandse adel, maar hebben geen titel.
Heden ten dage kan adeldom alleen aan een Nederlander verleend worden door erkenning, verheffing, inlijving of bij naamwijziging. Adeldom in Nederland vererft langs mannelijke lijn, waarbij het predicaat of titel is verbonden aan de geslachtsnaam van de vader.
Tegenwoordig is het meest gebruikelijke woord voor een nagerecht “toetje”. De firma Mona laat Nederland in 1971 kennis maken met hun vla en zo ontstond het Mona-toetje. Zo werd het Mona-toetje na het eten – ook door de weeks – een begrip. In de jaren 70 werd er ook nog gesproken over nagerecht, toespijs of dessert.
Het belangrijkste verschil tussen taart en cake is dat de Taart is een gebakken gerecht en Cake is een broodachtig gebakken dessert.
Kleine gebakjes worden ook wel petit fours genoemd. Deze kleine taartjes worden vaak geserveerd bij een hightea.
Wanneer je geen koelkast hebt, word je noodgedwongen bewuster in je aankoopgedrag en je voedselconsumptie. Je koopt doordachter en je leert om zo veel mogelijk vers en zelfgemaakt te eten. Dat laatste kan wel eens zuchten zijn, maar geeft ook een groter zelfwaardegevoel dan een pot, blik of diepvrieszak openmaken.
De laatste jaren zijn R410A-gas en R407C-gas de brandstoffen die voor de werking van koelkasten worden gebruikt. Dit zijn de gassen die het meest worden gebruikt in woningen, of het nu gaat om een airconditioningsysteem, een conventionele koelkast of een warmtepomp.
De Liebherr Groep, ook wel bekend als producent Liebherr, is een Duitse fabrikant en constructeur met administratieve zetel in Zwitserland die in 1949 is opgericht door Hans Liebherr.