Speeksel spoelt bacteriën en hun schadelijke melkzuur van je tanden af. Dus als je vaak een droge mond hebt, heb je meer kans op gaatjes. Het probleem kan worden verholpen door in de loop van de dag veel water te drinken of er een gewoonte van te maken om kauwgum te kauwen.
Tandbederf wordt voor een groot deel beïnvloed door voeding en gebitsverzorging. Suikers, te veel eetmomenten of een slechte mondhygiëne zijn vaak de boosdoeners. Maar ook erfelijkheid heeft invloed op de vatbaarheid van de tanden voor gaatjes. Zowel kinderen als volwassenen kunnen gaatjes krijgen.
We hebben gemiddeld vier tanden of kiezen waar een gaatje in zit. Het onderzoeksbureau TNO houdt in opdracht van Zorginstituut Nederland al meer dan dertig jaar bij hoe het met onze gebitten gesteld is. Bij kinderen gaat het steeds beter. In 2001 had een gemiddelde vijfjarige nog vier gaatjes in zijn melkgebit.
Gaatjes zijn erfelijk bepaald
Veel ouders denken dat hun kind gaatjes heeft, omdat zijzelf ook vaak gaatjes hebben. Met erfelijke aanleg heeft dit echter weinig te maken. Gaatjes ontstaan namelijk dor een combinatie van veel verschillende eet- en drinkmomenten en de gebitsverzorging.
Dit varieert van 15 minuten tot een uur. De duur is afhankelijk voor de grootte van de vulling, de moeilijkheidsgraad van de behandeling, het aantal tanden en kiezen dat gevuld wordt en de werksnelheid van de tandarts.
2 keer per dag 2 minuten lang de tanden poetsen en niet te veel suiker eten, dit is wat de meeste tandartsen zeggen. Ondanks dit advies krijgen veel mensen gaatjes in hun tanden. Onder volwassenen is er bijna niemand meer met een volledig gaaf gebit.
Probeer vers fruit, groenten, soepstengels, kaas en yoghurt. Vermijd zoveel mogelijk koolzuurhoudende dranken, frisdranken, sap en met suiker gezoete aanmaakdrankjes.
Zodra er zich een gaatje gevormd heeft, kan tandbederf niet meer uit zichzelf genezen. Een bezoek aan de tandarts is dan noodzakelijk. De tandarts kiest de behandeling in functie van de ontwikkelingsfase waarin de aandoening zich bevindt.
Gaatje in kies of tand herkennen
De kenmerken van een beginnend gaatje zijn onder andere witte vlekjes, donkere verkleuring, of zwarte puntjes op de tanden. In een vergevorderd stadium van cariës kunnen verschillende soorten pijnklachten worden ervaren.
Als gaatjes niet of te laat behandeld worden kunnen aangetaste tanden dermate slecht worden dat ze (telkens) afbreken en zelfs op den duur verwijderd moeten worden. Ook is het mogelijk dat de gevoelige zenuwen in de tand afsterven of dat de wortelpunten gaan ontsteken.
Tandbederf ontstaat als tandplak, de kleverige substantie die zich op de tanden vormt, in aanraking komt met suikers uit het voedsel dat we eten. Deze combinatie produceert zuren die het tandglazuur kunnen beschadigen en verzwakken.
Hoe snel groeit een gaatje? Dat verschilt per persoon, maar bij volwassenen duurt het vaak enkele jaren voordat een gaatje zo is gegroeid dat deze behandeld moet worden. Soms lukt het om het cariësproces te stoppen, door bijvoorbeeld extra goed te poetsen of extra fluoride te gebruiken.
Als de laag een beetje weg is, heb je een beginnend gaatje. Dit kan je door extra goed te poetsen soms nog wel wegpoetsen. Poets dan wel met een fluoride tandpasta, want die zorgt dat de tanden weer sterker worden. Als de laag helemaal weg is, komt er een bruin plekje.
Het hebben van een gaatje in je tand of kies is vervelend. Het is belangrijk om het gaatje zo snel mogelijk te laten behandelen. Wanneer je het gaatje in je kies onbehandeld laat kan dat leiden serieuzere gebitsproblemen.
De beste kauwgom
Wil je vooral minder plakvorming, sterker glazuur en minder kans op gaatjes, dan is Xylitol Kauwgom waarschijnlijk de beste keus. Zoek je iets wat de zelfreinigende werking van je gebit ondersteunt, aanslag voorkomt en helpt tegen gaatjes, dan kun je beter voor Odol Med 3 Kauwgom gaan.
Tandenpoetsen is belangrijk, omdat het tandplak weghaalt. Tandplak ontstaat uit de resten van eten, drinken en speeksel en wordt pas schadelijk als het langere tijd op uw tanden zit. Daarom is het voldoende om de plak één keer per 24 uur goed te verwijderen.
Als gaatjes niet op tijd behandeld worden, kan het tandbederf steeds verder gaan, waardoor de bacteriën de zenuw in de tand of kies bereiken en er een ontsteking aan de wortel kan ontstaan. Wanneer deze zenuw is aangetast moet deze verwijderd worden door middel van een wortelkanaalbehandeling.
In een ver stadium zal kiespijn een alarmerend symptoom zijn. Het gat is in dat geval zo groot geworden dat de zenuw geïrriteerd is geraakt. Afhankelijk van de plek van het gaatje zou het mogelijk zijn dat er een stuk van de tand kan afbreken, waardoor het gat nog beter te voelen is met de tong.
Fruit dat niet aan je tanden blijft plakken
Hierdoor kan je sneller last krijgen van gaatjes in je tanden. Je kan dus beter fruit eten wat niet aan je tanden blijft plakken, zoals appel, peer en druiven, en fruit wat wél blijft plakken, zoals bananen, wat minder eten als het aankomt op je orale hygiëne.
Er zijn in het verleden al meerdere onderzoeken gedaan. Daaruit is onder andere gebleken dat er een verband is tussen gebitsaandoeningen en ernstige ziektes zoals dementie en diabetes. Ook hebben mensen met een slecht gebit een verhoogd risico op hartproblemen en reumatische artritus.
Maar ook voor sterke tanden is calciumrijke voeding dus heel belangrijk. Calcium vind je vooral in melk, melkproducten, kaas, groente, noten en peulvruchten. Magnesium zorgt er onder andere voor dat je calcium makkelijk opneemt. Het zit in groene bladgroenten, noten, peulvruchten en bananen.
Bij een beginnend gaatje zal de pijn vooral optreden bij het nuttigen van koud eten of drinken en later ook bij warme temperatuur. Ten slotte kun je een voortdurende en zeurende pijn ervaren. Ook na het vullen van gaatjes kan kiespijn optreden. Dit trekt echter vaak na een aantal dagen weer weg.
Een lekkende vulling is een vulling die niet meer volledig afsluit. Door een lekkende vulling kan tandbederf onder de vulling ontstaan. Als dit tandbederf zich verder ontwikkelt, kan het tandweefsel ontstoken raken. Er is dan een wortelkanaalbehandeling nodig.
Een witte vulling kan jarenlang meegaan. Omdat echter grote witte vullingen in de kiezen nog niet zo lang worden gebruikt, zal de tijd moeten leren of deze vullingen net zo lang meegaan als die van amalgaam.