Het aantal moedervlekken wordt bepaald door erfelijke aanleg en door de mate waarin de huid tijdens het leven aan zonlicht is blootgesteld. Vooral (overmatige) blootstelling aan de zon in de eerste 15 jaar van het leven leidt tot de vorming van nieuwe moedervlekken.
Hoeveel u in uw leven met onbeschermde huid in de zon heeft gezeten heeft invloed op het aantal moedervlekken dat u heeft of krijgt. Ook vanaf welke leeftijd u veel in de zon zat heeft er invloed op. Daarnaast kan erfelijkheid een rol spelen welke soort en welk aantal moedervlekken u heeft.
Sommige mensen beginnen al vanaf hun kinderleeftijd moedervlekken te krijgen, weer anderen krijgen moedervlekken pas op latere volwassen leeftijd. Het krijgen van meer moedervlekken is niet persé een symptoom van kwaadaardigheid. Je hebt niet altijd een verhoogde kans op het krijgen van een melanoom.
Moedervlekken die steeds groter worden en vooral wanneer zij een grillige vorm ontwikkelen moeten met aandacht worden bekeken. Bij de verandering van een moedervlek in een melanoom wordt ook een kleurverandering gezien. Meestal ontstaat een donkere vlek of bobbel. Vooral grijze en blauwe kleuren zijn erg verdacht.
Moedervlekken worden vaak groter en dikker door hormonale invloeden, bijvoorbeeld bij opgroeiende kinderen en bij vrouwen die zwanger zijn. Gaat de moedervlek echter ook jeuken, steken, pijn doen of bloeden moet u altijd wantrouwig zijn. Zeker in het geval als er geen duidelijke huidbeschadiging aan vooraf is gegaan.
ABCDE-regel voor melanoom
Border/rand: de vlek of moedervlek heeft een onregelmatige grillige rand. Color/kleur: de vlek of moedervlek verandert van kleur of heeft verschillende kleuren. Diameter: de vlek of moedervlek is groter dan 5 millimeter. Evolving/evolutie: de vlek of moedervlek jeukt, bloedt of verandert.
Hoe herken ik een kwaadaardige moedervlek ? De moedervlek mag niet a-symmetrisch groeien; d.w.z de ene helft ziet er anders uit dan de andere helft van de vlek. Een moedervlek mag niet van kleur of kleursamenstelling veranderen. Bij een melanoom zien we vaak verschillende tinten, bruin, zwart, wit, blauw of rood.
De meest voorkomende aanwijzing voor huidkanker is een verandering op uw huid, zoals een ruw plekje dat niet weggaat, een wondje dat niet geneest of een verandering in de kleur of grootte van een al bestaande huidafwijking, zoals een moedervlek. Niet alle vormen van huidkanker zien er hetzelfde uit.
In ongeveer 75% van alle gevallen van melanoom betreft het de superficieel spreidende vorm. Zoals de naam al zegt groeit deze vorm eerst in horizontale richting voordat het de diepte in gaat. Dit groeiproces kan maanden tot enkele jaren duren.
Meestal hoeft een moedervlek niet behandeld te worden. Heel soms is of wordt een moedervlek huidkanker. Ga naar je huisarts als je een moedervlek niet vertrouwt.
Meestal verdwijnen moedervlekken niet spontaan. Een uitzondering zijn de zogenaamde halo naevi. Bij halo naevi ontstaat er een witte vlek rondom de moedervlek. Het afweersysteem in de huid maakt hier een vergissing, en valt in plaats van bacteriën en virussen een lichaamseigen cel aan, namelijk de pigmentcel.
Op de kinderleeftijd zal de moedervlek meegroeien met de huid, op volwassen leeftijd groeit een moedervlek in principe niet meer. Wanneer de moedervlek groeit, of op kinderleeftijd harder groeit dan het lichaamsdeel waar het zit, neem dan (versneld) contact op met de behandelend dermatoloog.
Gezonde of normale moedervlekken hebben een regelmatige vorm en kleur, maar ze kunnen ook vlak, hobbelig en rafelig zijn. Het belangrijkst is dat de moedervlek niet onrustig is en van vorm veranderd. Vaak zijn ze bruin of zwart van kleur, maar dit hangt af van de originele huidskleur van een persoon.
Nee, een moedervlek kan alleen verwijderd worden door middel van een excisie (het wegsnijden van de moedervlek) of shaven (het wegbranden van de moedervlek).
Vaak legt de huisarts een doek zonder bacteriën op je huid (een steriele doek). Op de plek van de moedervlek zit een gat in het doek. De huisarts maakt een sneetje in de huid en snijdt de moedervlek voorzichtig weg. De huisarts snijdt de moedervlek samen met een extra randje huid weg.
Het verwijderen van moedervlekken is een relatief eenvoudige ingreep en is voor u als patiënt weinig belastend. De te verwijderen moedervlekken worden eerst plaatselijk verdoofd door middel van een aantal prikjes. De prikjes zelf zult u wel voelen.
Een klompje pigmentcellen zien we op onze huid terug als een moedervlek. De meeste blijven in dit goedaardige stadium steken, maar sommige kunnen kwaadaardig worden en uitgroeien tot melanoom. Dat is de meest agressieve en dodelijke vorm van huidkanker die steeds meer mensen treft.
Overleving van huidkanker
Van een basaalcelcarcinoom genezen bijna alle mensen. Bij plaveiselcelcarcinoom en melanoom zijn de vooruitzichten het best als er geen uitzaaiingen zijn. Uitgezaaid melanoom heeft een slechte prognose.
Meestal verschijnt er plotseling een lichtbruine, donkerbruine of rode vlek op je huid die snel groeit. Deze vlek lijkt in het begin vaak op een moedervlek, maar valt vaak op door een snelle groei, een grillige vorm of meerdere kleuren. Een melanoom kan ook ontstaan uit een moedervlek die je al hebt.
Huidkanker ziet eruit als een vlekje, plekje of knobbeltje op je huid dat er anders uitziet dan normaal. Veel van dat soort plekjes kunnen onschuldig zijn. Het kan gaan om een bobbeltje dat een lichtere kleur heeft. Of een plekje dat verschillende kleuren heeft, of een onregelmatige rand.
Actinische keratose
Deze plekjes ontstaan op delen van het lichaam die vaak in de zon zijn geweest. Ze komen vooral voor in het gezicht en op de bovenkant van de handen. Het kan een begin zijn van huidkanker. Soms jeuken de plekjes wat of zijn ze wat gevoelig.
In Nederland wordt per jaar naar schatting bij zo'n 3.500 mensen een melanoom vastgesteld. Voor de puberteit komt het melanoom uiterst zelden voor. Daarna kan het op elke leeftijd ontstaan, maar meestal bij mensen die tussen de 30 en 60 jaar oud zijn.
Onrustige moedervlekken Een onrustige moedervlek is onregelmatiger van vorm en kleur, dat wil zeggen verschillende tinten bruin naast elkaar in dezelfde moedervlek. Vaak is er ook sprake van een roodachtige verkleuring, meestal in de rand.
De moedervlek kan overal op het lichaam voorkomen en kan van grootte verschillen. De moedervlek kan klein zijn met een grootte (op volwassen leeftijd) - van onder de 1,5cm.Maar de moedervlek kan ook heel groot zijn met een grootte (op volwassen leeftijd) van meer dan 60cm.
Het melanoom is de meest gevaarlijke vorm van huidkanker. Deze kan uitzaaien naar de lymfeklieren en naar de inwendige organen, zoals de longen en de hersenen. Mensen met een huidkanker hebben meer dan 90% kans om hiervan te genezen mits de huidkanker tijdig wordt ontdekt en behandeld.