Waarschuwing: Haloperidol is gecontra-indiceerd bij 'Lewy body'-dementie, Parkinson-dementie en frontotemporale dementie vanwege de kans op extrapiramidale verschijnselen en een verlengd QT-interval [1,4].
Haloperidol behoort tot de klassieke antipsychotica. Het remt in de hersenen de effecten van de natuurlijk voorkomende stof dopamine. Hierdoor verminderen psychosen en onrust. Artsen schrijven het voor bij psychose, schizofrenie, manie, onrust, dementie, tics, dwangstoornissen, misselijkheid en braken.
4.3 Contra-indicaties
Ziekte van Parkinson. Lewy-bodydementie. Progressieve supranucleaire verlamming. Bekende QTc-intervalverlenging of het congenitale lange QT-syndroom.
De bijwerkingen van Haldol kunnen bij ouderen veel zwaardere gevolgen hebben. Van Marum: 'De helft van de gebruikers wordt wat verstijfd, waardoor ze moeilijker lopen. Daarnaast is er een toegenomen kans op beroertes, longontstekingen, valaccidenten en vroegtijdig overlijden.
Het effect van antipsychotica bij de behandeling van neuropsychiatrische symptomen bij patiënten met dementie is beperkt. De antipsychotica aripirazole, olanzapine, risperidon en haloperidol hebben een beperkt effect op neuropsychiatrische symptomen bij dementie.
Bij neuropsychiatrische symptomen bij patiënten met 'Lewy body'-dementie of Parkinson-dementie is het gebruik van antipsychotica gecontra-indiceerd vanwege het verergeren van de motorische parkinsonklachten en de toename van slaperigheid.
Het verloop van Lewy body dementie is minder duidelijk te schetsen. De ziekte is nog niet zo lang bekend, en de ziekteverschijnselen lijken gedeeltelijk op die van alzheimer en de ziekte van Parkinson. De achteruitgang bij Lewy body dementie gaat meestal sneller dan bij alzheimer.
Overweeg valproïnezuur, quetiapine of olanzapine als tweede keus voor de onderhoudsbehandeling, bij gebleken effectiviteit tijdens de acute behandelfase, of bij onvoldoende effect en/of onverdraaglijke bijwerkingen van lithium.
Haldol wordt gegeven bij ernstige vormen van opwinding en onrust, manie, tics, psychosen (zoals bij schizofrenie). Ook bij misselijkheid en braken kan dit middel worden gegeven.
Startdosis: 0,01 tot 0,025 mg per kg lichaamsgewicht per dag, verdeeld in twee à drie doses. Onderhoudsdosis: op basis van het effect kan de arts de dosering om de vijf tot zeven dagen geleidelijk verhogen tot maximaal 1 tot 5 mg Haldol per dag, verdeeld over twee à drie doses.
Haloperidol is niet verslavend. Je hoeft dus niet bang te zijn dat je steeds meer behoefte hebt om het medicijn vaker te gebruiken dan voorgeschreven. Wel kunnen er onthoudingsverschijnselen optreden als je stopt met het medicijn.
Quetiapine. Quetiapine is één van de antipsychotica die in verpleeghuizen wordt voorgeschreven. In de richtlijn 'Probleemgedrag bij dementie' van de vereniging van specialisten staat dat onvoldoende wetenschappelijk is aangetoond dat quetiapine effectief is bij ouderen met dementie.
Stil delier
De patiënt kan ook lusteloos, apathisch gedrag vertonen: hij trekt zich terug en sluit zich af voor zijn omgeving. Dit noemen we ook wel een 'stil' delier. De patiënt in een stil delier kan ook dingen zien, horen of ruiken die er niet zijn. De patiënt kan hierdoor angstig zijn, maar kan dit niet uiten.
Haldol bevat de werkzame stof haloperidol. Deze behoort tot een groep geneesmiddelen die 'antipsychotica' worden genoemd. Haldol wordt bij volwassenen, jongeren en kinderen gebruikt voor ziekten die invloed hebben op hoe u denkt, hoe u zich voelt of hoe u zich gedraagt.
Ouderen op de intensive care lopen een groot risico om een delier, ofwel acute verwardheid, te krijgen. Dat kan leiden tot verschijnselen van dementie of deze verergeren.
Klassieke antipsychotica, zoals haloperidol of chloorpromazine, geven naast een antipsychotisch effect ook, door een sterk D2-blokkerende werking, verergering van de motorische dysfunctie en zijn daarom ongeschikt voor toepassing bij patiënten met de ziekte van Parkinson.
Iemand is verward, praat vaak warrig en kan de aandacht er niet bij houden. Plotseling is het gedrag van uw naaste anders dan u gewend bent: opgewonden en onrustig. Of juist stil en teruggetrokken. Delier komt vooral voor bij ouderen, vooral tijdens een ziekte of na een operatie.
Een delier komt vaker voor bij oudere mensen, bij mensen die problemen hebben met hun geheugen en bij mensen vlak voor hun overlijden. Ook jongere mensen kunnen een delier krijgen, bijvoorbeeld als ze erg ziek zijn. Een delier kan een paar dagen of een paar weken duren.
In elk ziekenhuis van Nederland is de richtlijn glashelder: als een patiënt een delier doormaakt geef je haloperidol. Eerst een halve milligram, ophogen wanneer nodig.
Antipsychotica zoals haloperidol (Haldol®) kan agitatie en gevaarlijk of probleemgedrag bij delirante patiënten verminderen. Dat is nuttig bij patiënten met een onrustig delier, maar patiënten met een stil delier hebben die symptomen meestal niet.
Het vermindert in de hersenen het effect van natuurlijk voorkomende stoffen, voornamelijk dopamine. Hierdoor verminderen psychosen en onrust. Artsen schrijven het voor bij psychose, schizofrenie, bewegingsstoornissen, manie, depressie en onrust.
Bij psychose (zoals bij schizofrenie), onrust (zoals bij dementie), dwangstoornissen, tics en bij manie (u heeft te veel energie, heeft weinig slaap nodig en bent veel blij). Verder bij misselijkheid en braken. Drank en tabletten werken binnen een paar uur. Deze werken ongeveer een halve dag lang.
Nachtrust mensen met dementie verbeteren
Ze functioneren minder goed en het kan zorgen voor eiwitopstapeling en daardoor verdere achteruitgang. Mensen met dementie worden overdag vaak minder actief en vallen dan soms zelfs in slaap. Door die 'middagdutjes' zijn ze 's avonds niet moe genoeg om goed te kunnen slapen.
Vasculaire dementie
De ziekte wordt veroorzaakt door een storing van de doorbloeding van de hersenen. In de bloedvaten in de hersenen treedt aderverkalking op, waardoor er bloedingen of infarcten ontstaan. Het achterliggende hersenweefsel krijgt hierdoor geen bloed meer en sterft af.
Indeling fases van dementie
Een andere veel gebruikte indeling is de omschrijving van de vier fases van ik-beleving bij dementie; de bedreigde ik of cognitieve fase; de verdwaalde ik of emotionele fase; de verborgen ik of psychomotore fase; de verzonken ik of zintuiglijke ervaring.