Op de Intensive Care maakt één derde van een patiënten een delirium mee. Een delirium is geen onschuldig verschijnsel van een ziekte. Het ontstaat wanneer de hersenen niet alle prikkels meer kunnen samenvoegen tot een logisch en samenhangend beeld. Het is belangrijk om de oorzaak van een delirium te onderzoeken.
Een delier ontstaat als het de hersenen niet meer lukt om alle prikkels, die van binnen en buiten het lichaam de hersenen binnenkomen, samen te voegen tot één verhaal. Ze kunnen niet meer van alle informatie een logisch beeld van de werkelijkheid maken. Een delier komt meestal voor bij mensen die al ziek zijn.
Wat is een delier? Een delier is een voorbijgaande toestand van acute verwardheid. Bij ouderen is een delier meestal het gevolg van een lichamelijke ziekte of het gebruik van geneesmiddelen. Symptomen zijn angst, onrust, veranderd gedrag, wisselend bewustzijn, moeite met concentratie en aandacht en hallucinaties.
Een delier is verwardheid die plotseling optreedt. Tijdens een delier verliest iemand het contact met wat er om hem heen gebeurt. Een angstige ervaring, zowel voor de patiënt als zijn omgeving. Als iemand een delier krijgt, dan kan het een paar uur of een paar dagen, en soms zelfs langer duren voordat het over is.
Ook sommige medicijnen kunnen een delier veroorzaken, een operatie of narcose kan ook de oorzaak zijn. Een delier is een ernstige ziekte omdat het kan leiden tot slechter eten en drinken, vallen en gevaarlijk gedrag.
Stil delier
De patiënt kan ook lusteloos, apathisch gedrag vertonen: hij trekt zich terug en sluit zich af voor zijn omgeving. Dit noemen we ook wel een 'stil' delier. De patiënt in een stil delier kan ook dingen zien, horen of ruiken die er niet zijn. De patiënt kan hierdoor angstig zijn, maar kan dit niet uiten.
Hoe lang een delier duurt, hangt af van de oorzaak. Als de oorzaak bijvoorbeeld een blaasontsteking is, kan die snel worden behandeld. Een delier verdwijnt dan binnen een paar dagen. Bij ouderen (70 jaar of ouder) kan het soms lang duren voordat ze helemaal beter zijn.
Een delirium (delier) is een plotse verwardheid die ontstaat door een verstoring van de normale werking van de hersenen. Deze verwardheid wordt uitgelokt door een lichamelijke oorzaak of overmatige stress.
Ouderen die op de ic een delier doormaken, lopen veel kans om binnen enkele jaren te overlijden of dementie te ontwikkelen. Dit schrijven onderzoekers van het AMC in een artikel dat vandaag verschijnt in JAMA (Journal of the American Medical Association).
Symptomen zoals desorientatie, wanen en hallucinaties zijn kenmerkend voor beide, al wordt psychose meer gekenmerkt door auditieve hallucinaties en delier door visuele hallucinaties. Tenslotte komt psychose meer voor bij jongere mensen terwijl een delier meer voorkomt bij oudere mensen.
Acuut optredende verwardheid kan binnen enkele uren tot dagen ontstaan. Meestal als gevolg van lichamelijke problemen, bijvoorbeeld een infectie. Deze vorm van verwardheid wordt ook wel delirium of delier genoemd.
Een operatie, een infectie (luchtwegen, urinewegen), stoornissen in de stofwisseling of hormoonhuishouding, maar ook het gebruik van bepaalde medicijnen of een botbreuk kunnen een delier uitlokken. Het plotseling stoppen met alcohol, slaap- of kalmeringsmiddelen of nicotine kan ook tot een delier leiden.
Een delier dat niet wordt herkend, kan flinke gevolgen hebben. Zo kunnen er meer complicaties ontstaan, met een langer verblijf in het ziekenhuis als resultaat. Ook is er na het doormaken van een delier een grotere kans op overlijden en op blijvend cognitief verlies en lichamelijke achteruitgang.
Meestal duurt een delier enkele dagen tot weken, soms duurt het langer. Vooral oudere patiënten hebben kans op een langer (dan een maand) durend delier. De aanwezigheid van een delier kan wijzen op een ernstige acute lichamelijke ziekte, waarvoor snel medisch ingrijpen noodzakelijk is.
Het delier kan enkele uren tot enkele dagen duren en soms zelfs enkele weken.
Bedenk dat een depressie vaak langzamer ontstaat dan een delier en dat een voorgeschiedenis met eerdere depressies de diagnose 'depressie' waarschijnlijker maakt. Bij een depressie is het bewustzijn helder en zijn er geen stoornissen in de waarneming.
Chronisch delier
Als de onderliggende oorzaak niet te behandelen is, kan een delier chronisch worden. Dat wil zeggen: dan keert het delier steeds weer terug. Dit komt bij ouderen vaak voor, bijvoorbeeld omdat ze veel medicijnen moeten slikken (wat een veelvoorkomende oorzaak is van een delier).
Haloperidol is een medicijn tegen psychose. Het remt ook tics. Dit zijn bewegingen of geluiden die u tegen uw zin in maakt. Bij psychose (zoals bij schizofrenie), onrust (zoals bij dementie), dwangstoornissen, tics en bij manie (u heeft te veel energie, heeft weinig slaap nodig en bent veel blij).
Welke patiënten hebben een verhoogd risico op een delier? Een delier kan op elke leeftijd voorkomen maar ouderen, ernstig zieken of patiënten met een opname langer dan 48 uur op de Intensive care (IC) afdeling hebben een hoger risico op het ontwikkelen van een delier.
Hoe lang duurt een delier? Het beeld kan van uur tot uur wisselen. Een delier is meestal tijdelijk, die enkele uren tot enkele dagen/weken kan duren.
Antipsychotica zoals haloperidol (Haldol®) kan agitatie en gevaarlijk of probleemgedrag bij delirante patiënten verminderen. Dat is nuttig bij patiënten met een onrustig delier, maar patiënten met een stil delier hebben die symptomen meestal niet.