Waar komt zonnebloemolie vandaan? Zonnebloemolie is een plantaardige olie die wordt gemaakt door de zaden van de zonnebloem (Helianthus annuus) te persen. De grootste producent van zonnebloemolie is Oekraïne, nipt gevolgd door Rusland.Ook halen we een deel uit onder andere Argentinië, Frankrijk, Hongarije en Turkije.
Nederland haalt ruim driekwart van zijn zonnebloemolie uit Oekraïne – en die import ligt nu stil. Door de oorlog in Oekraïne ontbreken inmiddels flessen zonnebloemolie en aanverwante producten in de supermarktschappen. Producenten van levensmiddelen zoals chips en babyvoeding kampen ook met tekorten.
Spanje en Italië zijn de tweede en derde importeurs in de EU van zonnebloemolie. Ook procentueel haalt Nederland het meest uit Oekraïne. Daarna volgen Malta (77 procent komt uit Oekraïne), Spanje (69 procent) en Frankrijk (66 procent).
Oekraïne is de grootste zonnebloemolieproducent ter wereld met een productie van 4.400.324 ton per jaar. Russische Federatie komt op de tweede plaats met 4.063.080 ton jaarlijkse productie. Oekraïne en Russische Federatie produceren samen meer dan 50% van de totale sunflower oil ter wereld.
Oekraïne is de grootste zonnebloemproducent ter wereld met een productievolume van 13.626.890 ton per jaar. De Russische Federatie komt op de tweede plaats met een jaarlijkse productie van 11.010.197 ton. Oekraïne en de Russische Federatie produceren samen meer dan 50% van 's werelds totaal.
Om een liter olie te maken heb je ongeveer 2,5 kilo aan zonnebloempitten nodig, maar een kilo pitten kost tussen de 5 en 20 euro.
Jeroen uit Enschede probeert het Nederlands record van de hoogste zonnebloem te breken.
Dat komt door de oorlog in Oekraïne, waar Nederlandse bedrijven tweederde van hun zonnebloemolie vandaan halen. Als gevolg van de schaarste raakt het zonnebloemolieschap in de supermarkt leeg. Om tekorten tegen te gaan, wordt de verkoop van zonnebloemolie in supermarkten soms beperkt.
"De prijs van zonnebloemolie en van producten waar zonnebloemolie in zit, zal flink gaan stijgen door de schaarste", zegt hij. "Dat is vooral in de armere landen een probleem. Daar gaan de mensen het voelen, want daar kunnen de producten onbetaalbaar worden. En dan kun je in het ergste geval volksopstanden krijgen."
Zonnebloemolie kan gevaarlijke transvetten bevatten. Plantaardige oliën, waaronder zonnebloemolie, zijn hoog in essentiële omega-6 vetzuren waardoor de broodnodige balans tussen omega-6 en omega-3 vetzuren in het lichaam wordt verstoord.
Supermarkten en grootgebruikers van zonnebloemolie maken zich zorgen over een dreigend tekort aan de olie. Ongeveer twee derde van de zonnebloemolie die Nederland invoert is afkomstig uit Oekraïne. Door de oorlog tussen Oekraïne en Rusland hebben supermarkten nu al minder van de olie op de schappen staan.
Er is een tekort aan zonnebloemolie in de supermarkt doordat de export vanuit Oekraïne hapert. Volgens branchevereniging MVO voor bedrijven in dierlijke en plantaardige oliën liggen er nog genoeg alternatieven in de schappen.
Door de oorlog in Oekraïne komt de Nederlandse import van zonnebloemolie en maïs onder druk te staan. Nederland haalde afgelopen jaar voor een bedrag van 538 miljoen euro aan ruwe zonnebloemolie uit Oekraïne, het meest van alle EU-landen.
Rusland is de grootste exporteur van graan, rogge en gerst. Vooral landen in het Midden-Oosten en Afrika zijn hier sterk afhankelijk van: het graan dat bijvoorbeeld Turkije en Egypte importeren komt voor ruim 70 procent uit Rusland. Ook Oekraïne is een grote exporteur van graan, maïs en zonnebloemolie.
“Ongeveer dertig procent van de olie in Nederland, komt uit Rusland. We importeren ook nog olieproducten. Dus per saldo komen er ongeveer 750.000 olievaten aan olie per dag richting Nederland”, legt van Cleef uit.
Zo is twee derde van alle zonnebloemolie die Nederland invoert, afkomstig uit Oekraïne. Er komt nu nog wel wat ons land binnen, maar veel minder dan voorheen, zegt Frans Claassen, directeur bij MVO, de ketenorganisatie voor oliën en vetten.
Zonnebloemolie is bij ons niet te betalen", zegt Guro Kirimoo. "Voorheen reden we ervoor naar Belgie en Duitsland, maar daar betaal je 1,05 euro per fles. In Nederland is de prijs (0,79 euro) veel beter." Volgens Kirimoo is het een lucratieve business om de flessen olie in Oost-Europa vervolgens te verkopen.
De overstap naar andere ingrediënten en het daardoor moeten aanpassen van de etiketten en verpakkingen, kost de producenten veel geld. Hogere kosten voor de consument zijn daardoor onvermijdelijk. Het is dus goed mogelijk dat producten, waarvoor normaliter zonnebloemolie wordt gebruikt, straks anders wordt gemaakt.
Zonnebloemolie bevat duidelijk meer vitamine E dan olijfolie, wat de cellen, celwand, bloedbaan en weefsels beschermt. Ook bevat zonnebloemolie meer vitamine K, wat nodig is voor een goede bloedstolling. Olijfolie bevat dan weer meer omega 3-vetzuren, die beschermen tegen hart- en vaatziekten.
Supermarkten gaan ertoe over om de verkoop van het aantal flessen zonnebloemolie per klant te beperken. In sommige supers is er nu al geen aanbod meer, meldt brancheorganisatie Centraal bureau Levensmiddelenhandel (CBL). De zonnebloemolie die in Nederland wordt verkocht komt voor twee derde uit Oekraïne.
Nederland is voor tweede derde afhankelijk van zonnebloemolie uit Oekraïne. "Dat valt nu weg. We verwachten dat er geen zonnebloemolie richting Europa meer komt", zegt Frans Claassen, directeur van MVO, de ketenorganisatie voor oliën en vetten. "Er zijn nog wel voorraden in Nederland, maar het is niet veel meer.
Middenin een bescheiden woonwijk in Enschede woont Jeroen van der Velde (35). In zijn tuin staat een ladder die zo'n acht meter de lucht in kan. Ernaast staan de hoogste zonnebloemen die je waarschijnlijk ooit hebt gezien. Ook kweekt Jeroen in zijn achtertuin bananenbomen, palmbomen en andere tropische planten.
MET VIDEOENSCHEDE - Groeit de hoogste zonnebloem van het land dit jaar in Enschede? Het zou zomaar kunnen. Het exemplaar dat planter Jeroen van der Velde in het tuintje achter z'n huurwoning kweekte reikt meer dan 7 meter hoog.
Het record van grootse zonnebloem ooit is in handen van een Duitser. Met maar liefst een hoogte van 9,17 meter. Ja zeg dat, wow! De gouden trucs van deze recordhouder: zaden gebruiken van de grootste bloemen van vorig jaar, bemesten met versnipperde aardappels en goede ondersteuning.