De kleine bonen zijn crèmekleurig en eenvoudig te herkennen aan het 'oog', de zwarte vlek op de plek waar ze zijn gekiemd. De boon komt oorspronkelijk uit Afrika en is tijdens de slavenhandel meegekomen naar Noord- en Zuid – Amerika en het Caribisch gebied.
Voor populaire exotische bonensoorten zoals kidneybonen, kikkererwten en zwarte bonen is teelt dichtbij huis lastiger. In het algemeen gedijen ze niet goed in het Nederlandse zeeklimaat, en daarom komen ze voor het merendeel uit Noord-Amerika en Canada.
In Nederland worden in de akkerbouw de rassen 'Narda' en 'Berna' en door de particuliere tuinder het ras 'Noord-Hollandse bruine' geteeld. De professionele teelt vindt voornamelijk in Zeeuws-Vlaanderen plaats. Bedroeg het areaal bruine bonen in 1980 nog 3400 ha, in 2013 was dit teruggelopen tot 1796 ha.
Bruine bonen behoren tot één van de bekendste bonen ter wereld, worden over de hele wereld gegeten en komen van oorsprong uit Zuid-Amerika. De bruine boon is een populair ras van de gewone boon die ook in Nederland (vooral in Zeeuws-Vlaanderen) geteeld wordt. Vroeger werden bruine bonen vaak gezien als armenvoedsel.
Zaaien: mei-juni bij warm groeizaam weer. De plant blijft laag, zaaiafstand: 50x12 cm. Droogbonen worden op verschillende manieren geoogst. Sommige rassen zijn met gehele peul ook eetbaar, anderen kunnen alleen vers of (gerijpt) droog gegeten worden.
Zwarte bonen uit blik of glas kun je verwarmen zonder te koken. Zwarte bonen kun je beter niet rauw eten. Er zit een natuurlijke gifstof in bonen, lectine. Als je de bonen kookt is de stof niet schadelijk meer.
Koop daarom het liefst gedroogde witte bonen. Het is niet zo dat witte bonen minder gezond zijn dan bruine bonen, zoals je dat bij volkorenbrood of –pasta zou denken. Witte bonen bevatten zelfs meer vezels dan bruine bonen [9].
Witte bonen kunnen niervormig, rond of plat zijn. De peulvruchten worden vooral in Zeeland en Noord-Holland geteeld. Gedroogde witte bonen en witte bonen in glas of blik zijn het hele jaar verkrijgbaar, maar worden vooral gegeten in de winter.
Bruine bonen zijn net als alle andere peulvruchten supergezond. De drie belangrijkste welvaartsziekten en grootste doodsoorzaken, kanker, hart- en vaatziekten en diabetes, worden door het geregeld eten van bonen voorkomen. Peulvruchten zoals de bruine boon bevatten erg veel vezels.
Bruine en witte bonen zijn de eetbare zaden van een peuldragende plant. Witte bonen hebben een vastere structuur dan bruine bonen. Zowel van bruine als witte bonen zijn er verschillende rassen. Daarmee variëren onder andere de structuur en de vorm.
Kikkererwten gedijen het best in warme, droge gebieden. India is wereldwijd de grootste leverancier van kikkererwten; daarna komen landen als Australië en Pakistan. In Amerika en Canada worden ook veel kikkererwten verbouwd. 'Daar haalden wij ze altijd graag vandaan', zegt Marko Wolthuis van HAK.
Zwarte bonen zijn erg populair in de Latijns-Amerikaanse keuken. Zwarte bonen hebben een stevige, vleesachtige structuur. De smaak heeft wat weg van champignons.
Bij HAK komt minimaal 85% van al onze groenten en peulvruchten binnen een straal van 125 kilometer van Giessen in Noord-Brabant, waar onze groenten worden verwerkt. Bruine bonen en velderwten komen bijvoorbeeld uit Zeeland en de rode kool onder andere uit het Land van Heusden en Altena.
Zwarte Bonen (100 g) bevat 91 calorieën.
Bonen en koolsoorten
Het is algemeen bekend dat bonen een uitwerking kunnen hebben op de darmen en winderigheid kunnen veroorzaken. Dit komt omdat de boon veel koolhydraten (vezels) die niet worden verteerd in onze darmen.
Daan Kromhout, oud-hoogleraar Volksgezondheidsonderzoek aan de Wageningen Universiteit vertelt: “Bonen zitten boordevol eiwitten, ijzer en vitaminen en zijn een rijke voedingsbron. Van bonen is overtuigend aangetoond dat ze het cholesterol verlagen.” Ook zijn peulvruchten, dus ook bonen, een goede vleesvervanger.
Behalve antioxidanten bevatten zwarte bonen ook een hoop vitaminen. Zo bevat het vitamine B1, dit is een essentiële vitamine voor de energievoorziening van het lichaam, de werking van de hartspier en het zenuwstelsel. Ook bevatten zwarte bonen veel foliumzuur of vitamine B11.
Peulvruchten bevatten dus relatief veel eiwitten. In zo'n pot en blik lekken wat van die eiwitten langzaam in het vocht. Je krijgt dan een soort 'eiwitwater'. Het afspoelen zorgt ervoor dat het eiwitwater een soort opgeklopt wordt.
Waar het voedingscentrum je adviseert om eenmaal per week peulvruchten te eten, ziet dokter Greger liever iedere dag drie porties bonen, linzen of kikkererwten op je bord. Het klinkt wat veel, maar drie ruime eetlepels hummus tellen al als een portie.
Het nadeel van peulvruchten
Dit zijn afweerstoffen die planten aanmaken om zichzelf te beschermen tegen insecten en dieren die van de plant willen eten. Deze antinutriënten binden zich in je lichaam aan diverse mineralen, waardoor je deze minder goed opneemt.
Bovendien is je misschien iets opgevallen: koken vernietigt deze stoffen niet, maar weken (meestal) wel. En dat is precies het probleem met bonen uit blik. Die worden niet geweekt in de fabriek, maar alleen flink doorgekookt. Daarna gaan ze in een blik met een coating waar BpA in zit.
Het antwoord is: ja, je kunt bonen invriezen. Of het nu bruine bonen, zwarte bonen, witte bonen, kidneybonen, kapucijners, kikkererwten of linzen zijn: al deze peulvruchten blijven goed in de vriezer.
Begin met het wassen van de kleine zwarte boontjes en laat ze 8 tot 12 uur weken in een bak met ruim water. Kook ze vervolgens zo een 60 tot 90 minuten op een laag vuurtje. Als ze de gewenste gaarheid hebben bereikt kun je ze afgieten en kun je ze zo eten of verwerken in een gerecht zoals chili con carne.