De meest voorkomende plek waar asbest aanwezig kan zijn is het dak. Denk hierbij aan golfplaten, dakleien en dakgoten. In de meeste gevallen werd asbest toegevoegd voor extra isolatie. Rondom oude leidingen komt asbest ook geregeld voor.
Waar komt asbest vandaan? Asbest wordt in onder andere Canada, Zuid-Afrika, de voormalige Sovjet Unie en Australië als een natuurlijke delfstof gedolven in open mijnbouw.
In bijna alle gebouwen die tussen 1960 en 1980 zijn gebouwd zit asbest. Het is lastig om het materiaal te herkennen. Asbest zelf is wit, blauw of bruin, maar het materiaal waarin het verwerkt is, kan allerlei kleuren hebben. De kleur van het materiaal zegt dus niets.
De productie is weliswaar gedaald van vijf miljoen ton in 2000 naar 1.300 in 2016, maar in landen als Pakistan, Vietnam en Indonesië wordt asbest nog volop gebruikt.
Hoe herken ik asbest? Asbest bestaat uit microscopisch kleine, naaldachtige vezels. De vezelachtige structuur is te zien op breukvlakken en bij beschadigingen van asbestmateriaal (pas op dat u asbestvezels niet inademt). Asbest is vaak wit tot lichtgrijs.
Vroeger werd asbest gebruikt in stucwerk om deze te verstevigen en niet enkel omwille van de brandweerstand van asbest. Pleisterwerk met asbest kan je dus in alle ruimtes vinden. De meeste kans is onder daken of op verdiepingen waar men de asbesthoudende stucwerk gebruikte om kamers met af te werken.
Asbestvezels kunnen enige tijd in de lucht blijven zweven.
Crocidoliet en amosiet zijn de twee gevaarlijkste vormen van asbest – ze vormen het grootste risico voor de gezondheid bij inademing van de vezels.
En dan zijn er nog de verschillende asbestsoorten. Bruin asbest is gevaarlijk, blauw nog gevaarlijker. Maar 90 procent van het asbest dat nu nog in gebouwen zit, is wit.
Asbest verwijderen is niet verplicht; je bent als huiseigenaar zelf verantwoordelijk voor het asbest in je woning. Wel kan de gemeente je dwingen maatregelen te nemen als er sprake is van losgebonden asbest of asbest in heel slechte staat. In deze gevallen moet je het asbest afschermen of laten verwijderen.
Hoe weet je of er asbest in je huis zit? Asbesthoudende producten hebben een verzelachtige structuur, die te zien is op breukvlakken en bij beschadiging van het materiaal. Een gecertificeerd asbestinventarisatiebedrijf kan vaststellen of er asbest in je huis zit. Dit kost al snel €650 tot €1500.
Vertaald naar het hele land gaat het om bijna 1,4 miljoen huizen. Uit de rondgang blijkt dat ongeveer de helft van de woningcorporaties precies weet hoe het is gesteld met de aanwezigheid van asbest.
Asbest in huis
Het kan zijn dat dat nog in je huis zit. Als je asbest beschadigt, komen er vezels in de lucht. Als je die vezels inademt kun je daar kanker van krijgen. Hoe meer vezels je inademt, hoe groter de kans dat dat ook echt gebeurt.
De eigenaar van het asbest (of voor hem het saneringsbedrijf) moet de asbestsanering van te voren melden bij de gemeente. Daarnaast moet een asbestverwijderingsbedrijf de sanering ook melden bij de ISZW en zijn certificerende instelling. De hoofdregel is dus dat alleen een gecertificeerd bedrijf asbest mag verwijderen.
Asbest kennen we vooral van de golfplaten die asbestcement bevatten maar asbest kwam in veel toepassingen voor: asbestcement: golfplaten, buizen, lichten, rioleringen,… asbest boards: dakbeschot, plafondplaten, afdichtingen, … asbestkoord: afdichtingsmaterialen, handschoenen, mutsen, kleding, kabels, verpakkingen, …
In de buitenlucht komen kleine hoeveelheden asbestvezels voor. Iedereen ademt dus elke dag een beetje asbest in. Soms ademen we per ongeluk een korte tijd meer asbestvezels in. Bijvoorbeeld door een brand waarbij asbest vrijkomt, of door in en om het huis asbesthoudend materiaal te verwijderen of bewerken.
Tot in de jaren '80 is in en om veel huizen asbest toegepast, vaak in de vorm van asbesthoudend cement. Asbestcementplaten bevinden zich het meest in gevels, het dakbeschot, in en rondom schoorstenen, in of bij de cv-installatie, op galerijen van flats en als golfplaat op schuren en garages.
Er kunnen vezeldeeltjes loskomen die een risico vormen voor de gezondheid. Asbestvezels die in de lucht zweven, kunnen na inademen diep in de longen doordringen. Dat kan - meestal pas na jaren - longkanker of mesothelioom (longvlies- of buikvlieskanker) veroorzaken.
Hoe blauwe asbest herkennen? Crocidoliet werd vroeger vooral gebruikt als spuit asbest. Ook in oude golfplaten, asbestcement en rioleringsbuizen zijn sporen van blauwe asbest te vinden.
Hoe snel kun je ziek worden van asbest? Hoe snel je ziek wordt van asbest, merk je pas na jaren. De incubatietijd ligt tussen de 20 en 30 jaar. Het kan soms dus wel tientallen jaren duren voordat longkanker ontstaat door schade die de asbestvezels in je longen hebben aangericht.
Er is nog geen behandeling voor genezing of langdurige overleving van de ziekte. Van chemotherapie is inmiddels aangetoond dat het de levensverwachting met gemiddeld een aantal maanden kan verlengen. Chemotherapie kan echter een zware behandeling zijn en is daarmee niet voor iedereen geschikt.
Wereldwijd worden jaarlijks naar schatting 125 miljoen mensen blootgesteld aan asbest op de werkplek. Jaarlijks sterven wereldwijd ruim 107.000 mensen aan asbestgerelateerde ziekten zoals buikvlies- of borstvlieskanker (mesothelioom), longkanker en stoflongen (asbestose).
Hoe gevaarlijk is asbest? Alleen de losse asbestvezels die in de lucht zweven en die je in kunt ademen, zijn schadelijk. Iemand die langdurig veel asbestvezels inademt, kan longkanker of longvlieskanker (mesothelioom) krijgen. Het inademen van veel vezels komt vooral voor in binnenruimtes.
Verreweg de grootste hoeveelheid asbest (ongeveer 75%) is verwerkt in asbestcement. Bijna alle cement golf- en vlakke platen van vóór 1989 bevatten asbest. In de periode 1989-1993 zijn zowel asbesthoudende als asbestvrije platen toegepast.
In de meeste koopovereenkomsten van woningen zal een bepaling opgenomen zijn over de eventuele aanwezigheid van asbest. Door middel van die bepaling kan de verkoper aangeven dat hij niet weet of er asbest in de woning is verwerkt. De verkoper kan daarmee zijn aansprakelijkheid echter niet onbeperkt uitsluiten.