Het water uit de rivieren, sloten en oceanen verdampt. De damp gaat de lucht in en vormt een wolk. De kleine druppeltjes in de wolk stoten steeds tegen elkaar aan. Zo vormen een heleboel kleine druppels samen één grote druppel.
Regen is een vorm van neerslag waarbij waterdruppels uit een wolk vallen. Als de temperatuur van de wolk en de lucht onder de wolk boven nul is, bestaat de wolk geheel uit water. Door botsing van waterdruppeltjes kunnen de druppels verder aangroeien. Zijn ze groot genoeg, dan vallen ze uit de wolk en regent het.
Als lucht afkoelt, verandert waterdamp in waterdruppeltjes. Dit heet condenseren. Er ontstaan wolken van piepkleine druppeltjes in de lucht. Veel piepkleine druppeltjes samen vormen één regendruppel.
Nederland ligt vlak aan zee. En de wind waait vaak van zee naar land. En dat zorgt voor veel wolken boven ons land: meer kans op regen dus!
De wind zorgt ervoor dat het wolkendek zich over de hele aarde heen beweegt. Wanneer deze wolken terecht komen in een lagedrukgebied, een luchtstroom met een neerwaartse beweging, koelt de vochtige lucht nog verder af en ontstaan regendruppels en valt er neerslag.
Als we kijken naar de hoeveelheid regen, vind je de natste plek op aarde, in India. Het is het dorpje Mawsynram in de staat Meghalaya. Het regent daar echt veel. Per jaar valt daar gemiddeld 11.872 millimeter regen.
Onder veel Nederlanders heerst het idee dat Nederland een zeer nat klimaat heeft, maar dat is een misvatting, die vooral gebaseerd is op het gevoel en niet op cijfers. Gemiddeld valt er gedurende 7% van de tijd in Nederland neerslag in de vorm van regen, sneeuw, ijzel of hagel.
De Veluwe is met ruim 950 mm per jaar het gebied waar op jaarbasis de meeste regen valt, in Midden-Limburg (minder dan 750 mm per jaar) valt de minste neerslag. Dat blijkt uit gegevens van Weeronline.
Gemiddeld valt in Nederland 847 mm per jaar, maar in de Randstad en in de hoger gelegen gebieden valt meer neerslag. Duidelijk herkenbaar zijn de Utrechtse Heuvelrug, De Veluwe, de Hondsrug en de Vaalserberg. De droogste regio van Nederland is het uiterste oosten van Noord-Brabant en het noorden en midden van Limburg.
Het weer is de actuele toestand van de atmosfeer op een bepaalde plaats, op een bepaald ogenblik. Het weerbeeld wordt bepaald door een samenspel van weerselementen zoals luchtdruk, temperatuur, luchtvochtigheid, neerslag, bewolking,... Het toekomstige weer wordt voorspeld door meteorologen.
Neerslag als regen en sneeuw ontstaat alleen als er wolken zijn. En al valt de regen meestal uit grote, dikke wolken, het kan ook regenen bij dunne bewolking. Als de wolken maar ijskristallen bevatten waar de regen uit ontstaat, en dat is bij hoge, dunne bewolking vaak het geval.
Alle neerslag begint als sneeuw, behalve de zo karakteristieke motregen die bij temperaturen boven nul lager in de atmosfeer tijdens stabiele situaties ontstaat. Zodra waterdamp condenseert, ontstaan wolken.
Sneeuw bestaat uit kleine ijskristallen. Soms valt er een mengsel van sneeuw en regen: natte sneeuw. Nog een andere vorm van neerslag is hagel. Hagel ontstaat als er sterk stijgende luchtstromen zijn.
Weer ontstaat door verdamping van water uit de zee, daar komen wolken van. Als wolken te koud worden, condenseert het water weer en regent de wolk leeg. De aarde draait rond, en de lucht die er omheen zit draait een beetje langzamer mee. Hoe verder weg van de aarde, hoe minder snel de lucht meedraait.
Lokale neerslag van meer dan 25 millimeter in een uur noemen we een hoosbui, terwijl meer dan 50 millimeter in één dag wordt aangeduid met 'een dag met zware neerslag'.
De zee heeft veel invloed op het klimaat in Nederland. Omdat water langzaam opwarmt en afkoelt, zijn zomers in waterrijke landen relatief koel en winters relatief zacht. Bovendien waait het harder boven zee: er zijn daar, anders dan boven land, geen obstakels die de wind afzwakken.
Als je puur naar de gemiddelde jaartemperatuur kijkt is Zeeland met gemiddeld 10,5 graden de warmste provincie van Nederland. In grote delen van Zuid-Holland, Noord-Brabant en Limburg ligt de gemiddelde jaar temperatuur op 10,2 graden. In het noorden is het duidelijk kouder dan in het zuiden en zuidwesten.
In het voorjaar schijnt de zon het vaakst in het westen en noorden van het land. Het noordwesten heeft 89 zonuren meer dan het zuidoosten. Dat de zon in het westen en noorden vaker schijnt heeft te maken met het relatief koude water van de Noordzee. Boven dat koude water wordt wolkenvorming onderdrukt.
Het droogste plekje ter wereld is, volgens gegevens van de WMO, Arica, een stadje met nog geen 200.000 inwoners in het noorden van Chili. Over een periode van 59 jaar viel er jaarlijks gemiddeld slechts 0,76 millimeter regen, dus minder dan 1 millimeter!
Crkvice, Kroatië De titel voor de natste plek van Europa gaat naar het Kroatische bergdorpje Crkvice. Jaarlijks valt er in het 650 inwoners tellende dorpje maar liefst 4.651 millimeter regen.
Augustus spant de kroon. In die maand valt de meeste regen, bijna 88 millimeter gemiddeld over het land. De kustprovincies hebben dan de meeste regen te verduren met op grote schaal meer dan 100 mm. In april valt de minste regen, bijna 41 millimeter.
Wij zoeken het uit. Volgens de cijfers van het KNMI regent het al dertig jaar lang het meest in Zoetermeer. Vanaf 1991 tot 2021 viel in Zoetermeer, met gemiddeld 971,9 millimeter per jaar, de meeste regen.
Ook hier komt 1921 verreweg als droogste jaar naar voren, en wordt ze gevolgd door de droogtes van 1996, de jaren vijftig (1949, 1953-1954, 1956, 1959-1960) en 1976. De meest recente droogtes van 2017 en 2018 waren behoorlijk intens, maar niet in dezelfde mate als de grootste droogtes van de 20ste eeuw.
Januari, de tweede maand van de meteorologische winter, is gemiddeld gezien de koudste maand van het jaar. De maandgemiddelden van de maximumtemperatuur liggen, naargelang van de plaats, tussen 0 en 6°C en die van de minimumtemperatuur tussen –5 en 1°C.
In oktober neemt de hoeveelheid neerslag toe naar 83 mm. Daarmee is dit gemiddeld de natste maand van het jaar. November staat met 82 mm op de tweede plaats en december telt 80 mm neerslag. De droogste maand van het jaar is april met landelijk gemiddeld 44 mm.