Zona, ook wel herpes zoster of gordelroos genoemd, is een bandvormige huiduitslag die verschijnt aan een kant van het lichaam ter hoogte van de borstkas, de rug, de romp, de hals, de nek of het aangezicht, zelden op de ledematen. Zona is besmettelijk voor mensen die nooit de waterpokken hebben gehad.
Gordelroos kan overal op het lichaam zitten, maar meestal komen de blaasjes voor op de romp of in het gezicht en altijd aan één kant van het lichaam. Gordelroos krijgt u eenmalig. Bij herhaalde aanvallen is een onderzoek naar een gestoorde afweer en verminderde weerstand belangrijk.
Symptomen. Het voornaamste symptoom van zona of gordelroos is bandvormige huiduitslag die: Bestaat uit rode papeltjes die snel overgaan in gegroepeerde blaasjes gevuld met helder vocht, maar die later soms troebel (etterig) worden. Verschijnt aan één kant van het lichaam.
Zona wordt veroorzaakt door het varicella-zostervirus - hetzelfde virus dat waterpokken veroorzaakt. De eerste blootstelling aan VZV, die typisch bij kinderen of adolescenten voorkomt, leidt tot de ontwikkeling van varicella.
Hoewel zona in de meeste gevallen ongevaarlijk is en na een paar weken spontaan verdwijnt, heeft een minderheid langere tijd last van ernstige complicaties. Bovendien is het vocht binnenin de blaasjes besmettelijk voor wie nog nooit windpokken (ook wel waterpokken) heeft gehad, wat voor sommigen gevaarlijk kan zijn.
Om direct duidelijkheid te scheppen: stress kan geen gordelroos veroorzaken. Je hebt het virus bij je doordat je ooit waterpokken hebt gehad. Wel kan stress het virus weer activeren. Stress heeft veel invloed op je afweersysteem en juist dat heb je hard nodig als je gordelroos hebt.
Hoe ziet huiduitslag eruit ? Een huiduitslag is een plots verschijnen van rode, roze of paarsrode bultjes of vlekjes op een bepaalde lichaamsdeel (bijv. het gezicht of de handen) of over grotere delen van het lichaam. Wanneer de gehele huid rood is spreken we ook wel van erytrodermie.
Voordat de uitslag verschijnt kunnen er vroege symptomen zijn zoals hoofdpijn, vermoeidheid en algehele malaise. Op de huid ontwikkelt zich een pijnlijke plek met een brandend gevoel of pijnscheuten met tinteling en jeuk. De pijnlijke plek gaat gepaard met rode huiduitslag.
Wat zijn de symptomen van gordelroos? Gordelroos begint met jeuk, tintelingen of een hevige, brandende of stekende pijn. Na enkele dagen verschijnen er blaasjes in groepjes op het lichaam, meestal rond de buik of taille. Na 10 tot 14 dagen drogen de blaasjes in tot korstjes.
Gordelroos is een vervelende en pijnlijke huidaandoening, maar meestal niet gevaarlijk. Gordelroos komt vaker voor op oudere leeftijd en bij mensen met een verminderde weerstand.
Zona geneest in principe vanzelf en heeft geen speciale behandeling nodig. Je mag gewoon douchen en in bad. Ga wel niet zwemmen zolang er vocht in de blaasjes zit.
Bij heftige gordelroospijn is het pijnmedicijn van eerste keus: amitriptyline. Bij gordelroos werken pijnmedicijnen als paracetamol, ibuprofen, diclofenac of naproxen minder goed of niet. Gebruik bij gordelroos geen ibuprofen, diclofenac of naproxen, vanwege de kans op ernstige bijwerkingen.
Bloedonderzoek en uitstrijkje
Een bloedonderzoek of een uitstrijkje van de blaasjes zijn meestal niet nodig om de diagnose van zona te kunnen stellen, tenzij het gaat om immunodepressieve patiënten en/of in geval van twijfel over de diagnose.
Zalf helpt tegen de jeuk, zoals zinkzalf of lanettezalf. Het komt door het virus dat ook waterpokken geeft. Gordelroos gaat meestal vanzelf over in een paar weken. Bel de huisarts als u blaasjes heeft bij uw oog, neus of oor.
Pijnklachten bij gordelroos
Gordelroos zit meestal in het gebied van je buik of je taille, maar kan ook op andere plaatsen ontstaan. De pijnklachten veranderen tijdens het verloop van de huidziekte. De plek waar de gordelroos begint, zal eerst tintelen of gevoelig zijn. Binnen één of twee dagen wordt de plek pijnlijk.
Meestal wordt de pijn na één tot twee weken minder. Het kan soms wel tot twaalf weken duren voordat de pijn helemaal verdwenen is. Meestal blijft de pijn dan definitief weg. In een enkel geval komt de pijn na een maand of drie toch weer terug.
U kunt wel veel pijn hebben tijdens en na de infectie. Bij mensen met een verminderde weerstand verloopt gordelroos vaak ernstiger en kunnen er wel littekens achterblijven. Er kunnen complicaties optreden, zoals een longontsteking, ontsteking aan het hart of de darmen, of hersenvliesontsteking.
Wondroos is niet hetzelfde als gordelroos. Gordelroos is namelijk een virusinfectie, terwijl wondroos een bacteriële infectie is. Het verschil zit hem dus in de veroorzaker van de aandoeningen. De huiduitslag lijkt echter wel veel op elkaar, waardoor het moeilijk kan zijn om de aandoeningen van elkaar te onderscheiden.
Gordelroos treedt meestal één keer in een mensenleven op, maar kan meerdere malen bij dezelfde persoon optreden, al komt dat bij verder gezonde mensen zelden voor.
Een volwassene met gordelroos die zich goed voelt, kan gewoon werken. Werk je in de zorg, met mensen die ernstig ziek zijn of lage weerstand hebben? Dan moet je eerst overleggen met de werkgever voor je weer gaat werken.
Raak de blaasjes daarom zo min mogelijk aan, want door aanraking kun je anderen besmetten. Zorg ervoor dat de blaasjes bedekt zijn, bijvoorbeeld met een gaasje. Mensen die nog nooit in contact zijn geweest met het virus kunnen na contact met het vocht uit de blaasjes van een gordelroos-patiënt waterpokken krijgen.
Overmatige stress kan resulteren in 'stress uitslag' of netelroos. Netelroos bestaat uit verhoogde, roodkleurige plekjes of striemen. Het kan jeuken, soms ook tintelen of een brandende sensatie oproepen. Al treedt netelroos in de meeste gevallen op in reactie op een allergene stof.
Huiduitslag door stress
Stressuitslag verschijnt vaak als verhoogde rode bultjes, netelroos genaamd. Ze kunnen elk deel van het lichaam aantasten, maar vaak zien we stressuitslag op het gezicht, de nek, de borst of de armen.
Bekende factoren zijn: water, zeep, droge lucht, warmte, transpiratie, wol, alcohol en uw algehele conditie. Ook uw psychische gesteldheid kan van invloed zijn op jeuk. Zo kunnen bijvoorbeeld spanningen of stress jeuk verergeren.