Ondanks grote interne verschillen hadden de protestanten hun afkeer van het katholicisme gemeen. Ze waren het niet eens met de visie dat de kerk God vertegenwoordigt en tussen God en de gewone gelovige staat. Volgens de protestanten staat elk mens rechtstreeks in contact met God.
Bij de protestanten staat de bijbel centraal. Volgens hen staat elk mens rechtstreeks met god in contact. Vanaf de 16e eeuw werden steeds meer mensen protestant. Deze mensen wilden zonder tussenkomst van de kerk (en de staat) kunnen geloven.
De protestanten vonden dat er een meer rechtstreekse relatie moest zijn tussen het individu en God: de mensen moesten zelf aan God om vergeving vragen, in plaats van te biechten aan de priester. Ook moesten de gelovigen zelf de bijbel gaan lezen, in plaats van het alleen maar voorgelezen te krijgen.
Evangelischen leggen meer dan traditionele protestanten de nadruk op de persoonlijke kant van het geloof. "In de evangelische manier van geloven is er volop aandacht voor persoonlijke keuze en innerlijke beleving. De herontdekking van de zintuigelijkheid van het geloof sluit nauw aan bij de huidige belevingscultuur."
Protestanten beroepen zich op het gezag van de Bijbel alleen. Rooms-katholieken daarnaast ook op het kerkelijke leergezag en de traditie. Protestanten hebben geen paus, bisschoppen en priesters, een hiërarchie zoals in de rooms-katholieke kerk. Protestanten hebben geen beelden in hun kerk en vereren geen heiligen.
Via het lidmaatschap van de plaatselijke kerkelijke gemeente is men automatisch lid van de Protestantse Kerk in Nederland. Als iemand zich wil inschrijven als lid van de Protestantse Kerk in Nederland of juist wil uitschrijven, moet dat dus op plaatselijk niveau gebeuren.
- Het protestantisme gelooft dat iemands zonden vergeven worden wanneer de persoon dit oprecht tegenover God belijdt (sola gratia). Binnen het Rooms-katholicisme kan dit door het verkrijgen van de absolutie na het biechten van de zonde tegenover een priester.
Een protestantse kerk heeft bijna altijd een toren. Die toren wijst naar de hemel, naar God. Ook het orgel neemt een belangrijke plaats in. Er wordt veel gezongen tijdens de diensten en het orgel begeleidt die gezangen.
Het zijn net 2 verschillende stromingen. Over het algemeen is hervormd wat zwaarder.
Ze hebben een paus, leggen meer nadruk op hiërarchie - maar ook veel protestantse kerken hechten veel waarde aan een goed georganiseerde structuur. Dan zijn er natuurlijk nog inhoudelijke verschillen zoals de nadruk die de katholieke kerk legt op beelden, heiligenverering en rituelen.
Drenthe, Overijssel, Gelderland en Zeeland zijn met 11 tot 14 procent de provincies met de meeste hervormden. De inwoners van Friesland geven het vaakst aan tot de PKN te behoren, terwijl ook een relatief groot deel zegt gereformeerd te zijn.
De scriba is de landelijk secretaris van de kerk. Hij is daarmee het gezicht van de PKN, zowel binnen de kerk als buiten. De scriba geeft geestelijk leiding aan de kerk en staat voor de Protestantse Kerk in Nederland in kerkelijke en maatschappelijke verbanden.
De katholieken vormen de grootste groep met 20 procent van de bevolking, gevolgd door de protestanten (15 procent) en de moslims (5 procent). Bijna 6 procent rekent zich tot een overige gezindte. Ook het aandeel dat regelmatig een religieuze dienst bijwoont, is geslonken: van 16 procent in 2017 naar 14 procent in 2019.
Katholieken geloven in God, zijn zoon Jezus en de Heilige Geest. Elk jaar met Kerstmis vieren zij de geboorte van Jezus. Met Goede Vrijdag herdenken zij de dood van Jezus en op Pasen vieren zij de verrijzenis uit de dood. Maria, de moeder van Jezus heeft een speciale plek in het geloof.
Evangelisch betekent letterlijk in overeenstemming met het Evangelie. Verschillende christelijke stromingen hebben zich in de geschiedenis met de term evangelisch geassocieerd.
Mensen die protesteren worden protestanten genoemd. Net als mensen die het protestantisme aanhangen. Met name orthodoxe protestanten hebben de naam zeer gezagsgetrouw te zijn.
De Nederlandse Hervormde Kerk is een protestants kerkgenootschap in Nederland dat in 2004 is opgegaan in de Protestantse Kerk in Nederland.
Gereformeerden in Nederland zijn grofweg onder te verdelen in bevindelijken en orthodoxen, samen ongeveer 4 procent van de Nederlanders. Onder de bevindelijken vallen de zwaarste kerken van Nederland, zoals de Gereformeerde Gemeenten, de kerken waar vrouwen hoeden en rokken dragen.
De Diaken is een gekozen lid van de Kerkenraad met als taak het verzorgen van hulp aan noodlijdenden binnen de gemeente. De letterlijke betekenis van Diaconie is danook 'zich dienstbaar opstellen'. Het ambt van Diaken is ingesteld om de noden van de gemeente te ledigen op het gebied van materiële ondersteuning.
Iets meer dan de helft van de aanhangers is katholiek. Verder is 37 procent protestants en 12 procent oosters-orthodox. Een op de honderd christenen behoort tot een kleine denominatie als het mormonisme of de Jehovah's Getuigen.
De oosters-orthodoxe kerk, officieel de orthodoxe katholieke kerk genoemd, is een stroming binnen het christendom die zichzelf beschouwt als directe voortzetting van de 'ene, heilige, katholieke en apostolische' kerk. De Griekse naam 'orthodox' betekent letterlijk 'rechtgelovig', 'het ware geloof behoudend'.
De ontzuiling en het ideaal van oecumene leidt tot een begin van kerkelijke samenwerking tussen de Nederlandse Hervormde Kerk en de Gereformeerde Kerken in Nederland, de twee grootste gereformeerd-protestantse kerkgenootschappen.