Een mortuarium, funerarium of vroeger een lijkenhuis of baarhuis, is een plaats waar het lichaam van een overledene gedurende enkele dagen kan worden bewaard en/of opgebaard tot aan de begrafenis of crematie.
Hier bestaan geen regels voor. Om een overledene wel of niet thuis op te baren is een vrije keuze. Ook om hem 's nachts alleen te laten. De meeste mensen laten een overledene niet alleen in huis en zorgen voor een wake; dat is een kwestie van gevoel.
U vraagt hoe lang een overledene ongekoeld op een kamer in een verzorgingshuis mag blijven. Dat is in principe onbeperkt. Althans, binnen 6 dagen (de 5e dag na die van het overlijden) moet iemand begraven of gecremeerd zijn, dus laat ik zeggen tot aan de uitvaart.
In het algemeen is het zo dat een overledene die goed gekoeld is, dat vaak 10 dagen kan doorstaan. U hoeft zich op voorhand geen zorgen te maken. Ook verstandig om in te vullen als u GEEN verzekering hebt.
Opbaring kan op verschillende plaatsen. Vaak kiest men voor opbaring bij iemand thuis of in het uitvaartcentrum. Tevens is het mogelijk de opbaring op andere plek te doen, waar de overledene bijvoorbeeld een speciale band mee had, denk aan een kerk, clubhuis of een vereniging.
Na de verzorging kan men bij een intacte huid van zowel de overledene, als nabestaande of verzorger, iemand zonder problemen aanraken. Voor het sluiten van de ogen, is het vaak al voldoende ogen direct na het overlijden met de vingers dicht te strijken.
De mond kan je na overlijden dichtdoen en met een handdoek-rolletje onder de kin dichthouden. Maar de mond is de sterkste spier van je lichaam en als de spierstijfheid afneemt, gaat de mond weer open staan. Overigens moet je als iemand een kunstgebit heeft, dit weer indoen voor het sluiten.
De weke delen van een lichaam zoals ogen en ingewanden zijn na enkele weken of maanden weg. Het spierweefsel (zeg maar het vlees) gaat veel en veel langzamer. Dat komt omdat er in de grond vrij weinig zuurstof doordringt, waardoor er een langzame stofwisseling en langzaam ontbindingsproces is.
In Nederland wordt een kist begraven op dieptes tussen 2,80 en 1,10 meter. Daar kunnen wormen en kevers en zo niet bij. Overledenen worden ook niet opgegeten door andere dieren. Het verdwijnen van een overledene is een heel langzaam proces.
Weefsel van organen wordt vernietigd, lichaamscellen worden in hoog tempo afgebroken, de huid verkleurt en raakt los. Vet neemt de langste tijd om te verteren, dus billen en dijen zitten er als laatste aan. Na zo'n tien jaar is alleen het skelet nog over.
Als er wordt gesproken over het schoonmaken na een overlijden of onopgemerkte dood, ligt de nadruk vaak op het risico van bloed overdraagbare ziekteverwekkers. Dit zijn ziektekiemen die in bloed leven en zeer veel ellende kunnen veroorzaken. Sommige van deze ziektekiemen worden bacteriën genoemd en anderen virussen.
Natuurlijk mag iemand de overledene op de mond kussen maar men moet wel rekening houden dat daar veel bacteriën aanwezig zijn. Het is wellicht een vervelend praatje maar direct na het overlijden begint het lichaam met het ontbindingsproces. Die lichaamssappen moeten weg en dat gaat vaak via de mondhoeken.
Is een thuisopbaring duurder dan opbaring in een uitvaartcentrum? Nee, een thuisopbaring is zelfs veel goedkoper dan gebruikmaken van een uitvaartcentrum. De kosten voor die laatste optie zijn ongeveer € 100,00 per nacht. De keuze voor een afscheid thuis heeft nog een voordeel.
Cremeren is het proces waarbij een overleden lichaam wordt verbrand. Het verbranden van het lichaam doet voor diegene geen pijn, je voelt er dan niks meer van want alleen je lijf is er nog.
Wanneer de overledene geschouwd is door een arts en die heeft een natuurlijk overlijden vastgesteld, mag de overledene getransporteerd worden; bijvoorbeeld naar een mortuarium of naar de plaats waar de overledene wordt opgebaard. Bij dat transport hoeven geen papieren aanwezig te zijn.
Als volwassene contact hebben met een overleden dierbare is mogelijk. Alleen is de mate waarin dit lukt afhankelijk van jouw persoonlijke proces en status. Soms wil je ze zo graag spreken, alleen heb je toch nog hulp nodig van bijvoorbeeld een medium of helderziende om dit te kunnen doen.
Wat betreft kleding van de overledene gaat de voorkeur uit naar kleding van natuurlijke materialen en geen schoenen of panty's. Synthetisch materiaal belemmert een goede vertering van het lichaam bij begraven. Brillen gaan af bij het sluiten van de kist. De uitvaartverzorger kan u hier verder over informeren.
Hoe een lijkengeur ruikt hangt voor een groot deel af van de concentraties van de componenten die de geur samenstellen. Meestal is er een duidelijk verschil te ruiken tussen de geur van rotte vis en de geur van rot vlees. De lijkengeur van een vleeseter verschilt doorgaans ook van die van een planteneter.
Binnen twee weken na intreding van de dood komen producten van ontbinding uit de lichaamsopeningen zoals uit de mond, de neus, de anus en eventuele andere lichaamsopeningen (bijvoorbeeld wonden). De stank van rotting is op dit moment overweldigend aanwezig.
Na verloop van tijd zakken de zijkanten van de kisten in elkaar, maar de (kisten met de) lichamen zakken niet dieper de grond in. Die blijven allemaal liggen op de diepte waarop ze begraven zijn. In een 3-persoons graf worden de kisten vaak geplaatst op dieptes van ongeveer 120 cm, 210 cm en 300 cm.
"De stank valt in het begin nog wel mee. Een lijk begint grofweg na 48 uur te ontbinden en dan begint het een lucht af te geven. Het gaat pas echt stinken als er na een paar dagen vochtblaren zijn ontstaan die dan knappen.
Bovengronds ruimen
Dat houdt in dat de grafsteen en eventuele grafzerk weg worden gehaald, er komt een laagje verse aarde overheen en dat wordt ingezaaid met gras. Met de begraven stoffelijke resten gebeurt dan dus niets." Pas als de grafrechten van het graf opnieuw zijn uitgegeven, dan wordt er ondergronds geruimd.
Ook al begrijpt de stervende waarschijnlijk niet alles meer wat wordt gezegd, waarschijnlijk hoort hij wel alles en blijft hij tot op het laatst gevoelig voor geluid. Rust rondom de stervende is belangrijk. Aanraking kan rustgevend zijn, maar dit verschilt per persoon en per moment.
Natuurlijk versterven
De patiënt raakt 'op'. Het kaarsje gaat langzaam uit. In deze gevallen is het raadzaam om voorzichtig te zijn met een vocht-infuus of met een voedingssonde. Want de kunstmatige toediening van vocht en voeding kan er toe bijdragen dat de patiënt meer last krijgt van benauwdheid, pijn en angst.
De stervende zelf kan een acetonachtige geur verspreiden. Dit is heel normaal en heeft te maken met het proces wat gaande is in het lichaam. Het uitvallen van de organen. Als u deze geur vervelend vindt is er op het gebied van aroma therapie wat mogelijk.