Er is geen vaccin tegen de pest, een ziekte die vaak van dieren overgaat op mensen, maar evengoed anderen kan besmetten wanneer iemand die de ziekte heeft, moet hoesten of niezen. Tegenwoordig overleven de meeste mensen een infectie door de pest, omdat het bijna altijd kan behandeld worden met antibiotica.
Nog regelmatig zou de Zwarte Dood soms opduiken in Europa, maar nooit zo erg als in 1348. De enige echte reden dat hij gestopt was, was dat de overgebleven mensen nu tegen de pestbacterie konden. Hun kinderen konden dat niet en werden wel weer getroffen door de pest. Tegenwoordig is de pest niet meer gevaarlijk.
Maar de ziekte bestaat vandaag ook nog. De uitbraken zijn echter veel beperkter en vooral: dankzij antibiotica is de ziekte te genezen. Er bestaan verschillende soorten van pest, die allemaal door hetzelfde type bacterie worden veroorzaakt, de Yersinia pestis. De bacterie wordt overgedragen door besmette vlooien.
Er wordt algemeen aangenomen dat de Zwarte Dood het gevolg was van de pest, veroorzaakt door infectie met de bacterie Yersinia pestis . Moderne genetische analyses geven aan dat de stam van Y. pestis die tijdens de Zwarte Dood werd geïntroduceerd, voorouderlijk is aan alle bestaande circulerende Y. pestis-stammen waarvan bekend is dat ze ziekten bij mensen veroorzaken.
Builenpest kent een hoge mortaliteit; zonder behandeling overleeft minder dan 40% van de geïnfecteerde personen. De meeste sterfte vindt tussen de derde en vijfde dag na de eerste symptomen plaats. De builenpest is met antibiotica effectief te behandelen indien de behandeling tijdig gestart wordt.
Wereldwijd neemt het aantal pestgevallen de laatste 10 jaar beduidend af. Terwijl er in 2008 nog ongeveer 2700 gevallen aan de WHO werden gerapporteerd, waren dit er in 2018 nog maar 248. Gedurende de afgelopen decennia zijn urbane epidemieën gemeld in onder andere Afrika, Zuid-Amerika en Azië.
Een van de beruchtste ziekmakers is Yersinia pestis. In de jaren 541-543 na Christus trof deze pestbacterie het Oost-Romeinse Rijk, ook wel Byzantijnse Rijk genoemd, van keizer Justinianus I. De keizer, naar wie de ziekte is vernoemd, kreeg zelf ook de pest, maar overleefde het.
De Zwarte Dood (1347-1352)
In de middeleeuwen werden Azië en Europa geteisterd door de builenpest. De pandemie wordt meestal toegeschreven aan de bacterie Yersinia pestis, die gevonden werd in de botten uit de massagraven van de Zwarte Dood. Tijdens deze epidemie kwam een derde van de Europese bevolking om het leven.
De Zwarte Dood en andere eerdere pandemieën hebben het immuunsysteem van mensen dus mogelijk op zowel goede als slechte manieren gevormd . Terwijl we een betere bescherming tegen infecties kregen, werden we vatbaarder voor auto-immuunziekten.
Belangrijkste punten. De bacterie die pest veroorzaakt, Yersinia pestis, wordt overgedragen door vlooien en circuleert op natuurlijke wijze onder wilde knaagdieren. Mensen krijgen meestal pest nadat ze gebeten zijn door een geïnfecteerde knaagdiervlo of door het aanraken van een geïnfecteerd dier . Mensen kunnen ook besmet raken door blootstelling aan zieke huisdieren, met name katten.
Pest is een besmettelijke infectieziekte die wordt veroorzaakt door een bacterie. De bacterie wordt overgedragen door vlooien. Bij de pest kunnen zeer pijnlijke builen op de huid ontstaan. De ziekte heeft in het verleden tot massale sterfte onder de Europese bevolking geleid.
De dood lag overal op de loer. Kindersterfte, dijkdoorbraken, hongersnoden, stadsbranden, dodelijke ziekten, plunderende landsheren of grootschaliger oorlogsgeweld beheersten het dagelijks leven.
Twee inspuitingen met het vaccin blijken genoeg om proefdieren te beschermen tegen zowel de Bacillus anthracis als de Yersinia pestis, de bacterie die de pest overbrengt. Zelfs als de dieren worden blootgesteld aan (normaal) dodelijke dosissen.
Tot nu toe geloofden velen dat uitbraken plaatsvonden omdat de bacterie die de ziekte veroorzaakt, Yersinia pestis, herhaaldelijk opnieuw werd geïntroduceerd via handel met China. Deze nieuwe studie lijkt te wijzen op een meer spookachtige, mysterieuze waarheid: de pest heeft Europa mogelijk nooit verlaten .
De Zwarte Dood is de epidemie die van 1347 tot 1352 in Europa woedde en vele slachtoffers maakte, soms tientallen procenten van de bevolking. De epidemie werd veroorzaakt door de pestbacterie en kostte wereldwijd tussen de 75 en 200 miljoen mensen het leven.
Ooit was de pest de meest gevreesde ziekte op aarde. Honderden miljoenen mensen moesten een besmetting bekopen met de dood. Zieken kregen te maken met opgezwollen lymfeklieren, zwarte zweren op het lichaam en tal van andere gruwelijke symptomen.
In het onderzoek ontdekten Barreiro en zijn collega's dat overlevenden van de Zwarte Dood in Londen en Denemarken een voorsprong hadden in hun genen – mutaties die hielpen beschermen tegen de pestpathogeen, Yersinia pestis. Overlevenden gaven die mutaties door aan hun nakomelingen, en veel Europeanen dragen die mutaties nog steeds.
Tot de helft van de mensen stierf toen de Zwarte Dood halverwege de 14e eeuw door Europa raasde. Een baanbrekende studie die het DNA van eeuwenoude skeletten analyseerde, vond mutaties die mensen hielpen de pest te overleven . Maar diezelfde mutaties worden in verband gebracht met auto-immuunziekten die mensen vandaag de dag treffen.
De zwarte dood
De pest is een zoönose die via geïnfecteerde, zwarte ratten en vlooien wordt overgedragen. 3 Van de 15e tot de tweede helft van de 17e eeuw was dit de meest gevreesde, besmettelijke ziekte die regelmatig terugkerende, zware epidemieën veroorzaakte en grote delen van de bevolking in Nederland wegvaagde.
"In de middeleeuwen zijn miljoenen mensen gestorven aan de pest, maar dat is nu niet meer het geval. Per jaar worden over de hele wereld zo'n 1.000 infecties vastgesteld. In landen als Madagaskar en de Democratische Republiek Congo komt het nog regelmatig voor, maar vooral in afgelegen gebieden.
De meest voorkomende vorm is builenpest. Andere varianten zijn longpest en septische pest. Deze laatste vorm wordt overgedragen via direct contact met lichaamsvocht, maar kan ook een complicatie zijn bij onbehandelde builen- of longpest.
De pestbacterie ontstaat van nature bij knaagdieren, waarna de pest op mensen wordt overgedragen door vlooien. Mensen en de besmette marmotten kwamen volgens Krause nauw met elkaar in contact, wat mogelijk de epidemie in Kirgizië heeft veroorzaakt. In Europa werd de Zwarte Dood vervolgens aangewakkerd door ratten.
Sharon DeWitte onderzoekt skeletresten om aanwijzingen te vinden over overlevenden van de middeleeuwse pest uit de 14e eeuw. Een nieuw onderzoek suggereert dat mensen die de middeleeuwse massamoordplaag, bekend als de Zwarte Dood, overleefden, aanzienlijk langer leefden en gezonder waren dan mensen die leefden voordat de epidemie in 1347 toesloeg.
De oorzaak
Anders dan het COVID-19 virus werd de pest veroorzaakt door een besmettelijke bacterie die werd overgedragen door vlooien. Alleen de longpest - die nog dodelijker was - werd van mens tot mens overgedragen. Maar deze kennis hadden de middeleeuwers niet.
Met maar liefst de helft van de bevolking dood, hadden overlevenden in het post-pesttijdperk meer middelen tot hun beschikking . Historische documentatie registreert een verbetering in het dieet, vooral onder de armen, zei DeWitte. "Ze aten meer vlees en vis en brood van betere kwaliteit, en in grotere hoeveelheden," zei ze.