Sinds 1848 staat in de Grondwet dat de koning onschendbaar is, en dat de ministers verantwoordelijk zijn. De koning kan dan ook niet gedwongen worden af te treden naar aanleiding van een politieke handeling; een minister wel.
De Koning stelt ministeriële departementen in. Hij benoemt Ministers en ontslaat hen naar welgevallen. Hij kan Ministers benoemen, die niet belast zijn met de leiding van een ministerieel departement.
Deze soeverein heerst voor ieders bestwil over de burgers die deze in eerste instantie hebben gekozen. Zolang deze de burgers bescherming kan bieden, kan deze niet meer afgezet worden. Om terugkeer naar de natuurtoestand te voorkomen, hebben burgers namelijk de plicht om te gehoorzamen.
De Koning ondertekent alle wetten en Koninklijke besluiten en bekrachtigt internationale verdragen. Op Prinsjesdag spreekt hij de Troonrede uit. De Grondwet bepaalt dat de Koning ministers en staatssecretarissen benoemt en ontslaat en dat zij ten overstaan van het staatshoofd worden beëdigd.
Nederland is een constitutionele monarchie. Dat betekent dat de positie van de Koning in de Grondwet staat, ook wel constitutie genoemd. In de Grondwet staat dat de Koning samen met de ministers de regering vormt. De Koning is het staatshoofd van het Koninkrijk der Nederlanden.
De koning vormt samen met de ministers de regering. Sinds 1848 staat in de Grondwet dat de koning onschendbaar is, en dat de ministers verantwoordelijk zijn. De koning kan dan ook niet gedwongen worden af te treden naar aanleiding van een politieke handeling; een minister wel.
Koning Willem Alexander, koningin Maxima, prinses Amalia en prinses Beatrix krijgen jaarlijks een onbelaste uitkering. Zo ontvangt koning Willem-Alexander in 2022 ongeveer € 6,1 miljoen, waarvan ongeveer € 5,1 miljoen als tegemoetkoming voor personeels- en materiële kosten.
De Koning heeft stemrecht, maar maakt er geen gebruik van omdat hij onpartijdig is. Aangezien stemmen in Nederland geheim is, zou dit kunnen leiden tot speculaties op welke partij de Koning stemt.
Per 30 april 2013 legde prins Willem-Alexander zijn taken neer als militair. De Grondwet verbiedt namelijk dat militairen deel uitmaken van de regering en als koning is hij daar het hoofd van.
Andere functies. De koning combineert die politieke rol met een aantal andere functies. Zo is hij ook opperbevelhebber van de strijdkrachten.
Grondwettelijk is de koning het staatshoofd en maakt hij deel uit van de regering. Ook heeft hij een rol in de kabinetsformatie en het wetgevende proces. Hij moet elke wet ondertekenen om deze in werking te doen treden.
Soorten kabinetscrises
Het kabinet dreigt af te treden als het parlement een bepaald voorstel niet aanneemt. Het centrale discussiepunt is het toekomstige beleid. Er is zodanige kritiek op de regering vanwege (vermeend) wanbeleid, dat de regering onvoldoende vertrouwen van het parlement heeft om door te kunnen regeren.
Een kabinet wordt ook demissionair door reguliere verkiezingen (na vier jaar). Op de dag voor de verkiezingen biedt de minister-president het ontslag van zijn hele kabinet aan aan de Koning.
Volgens de Grondwet benoemt de koning de ministers van de Belgische federale regering. In de praktijk echter worden de ministers meestal door de partijleiders van de coalitiepartners geselecteerd.
Een Koninklijk Besluit is een besluit van de regering. Volgens artikel 47 van de Grondwet: 'Alle wetten en Koninklijke besluiten worden door de Koning en door één of meer ministers of staatssecretarissen ondertekend'. Er zijn twee soorten Koninklijke besluiten: Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB).
Een minister is een persoon die deelneemt aan de regering van een land en tevens politiek verantwoordelijk is voor een beleidsterrein van dat land. Het woord minister is overgenomen uit het Latijn, waar het woord 'minister' dienaar betekent. Oorspronkelijk werd het vooral gebruikt om huisdienaren aan te duiden.
Koning Willem-Alexander behoudt wel het recht zijn uniform te dragen bij gelegenheden die hij daarvoor ceremonieel en representatief geschikt acht. Dit doet hij als Koning en niet als actief dienend militair. Zijn uniform heeft daarom geen rangonderscheidingstekens.
Andorra is geen monarchie maar een diarchie en heeft dus twee vorsten. Dit zijn de bisschop van La Seu d'Urgell en de president van Frankrijk. Dit maakt de Franse president tot enige persoon die gekozen staatshoofd is van twee landen.
Koning Willem-Alexander krijgt volgend jaar 6.132.000 euro.
Het eerste deel (de 'A-component') is zijn inkomen. Daarvan kan hij boodschappen en andere noodzakelijke dingen kopen. Van het tweede deel (de 'B-component') kan hij zijn directe personeel betalen, maar ook zijn kosten om er goed uit te zien als koning.
De regering in Nederland is belast met het bestuur ofwel de uitvoerende macht. De regering wordt gevormd door de Koning en de ministers, zo bepaalt art. 42 lid 1 Grondwet. Een vergadering van de voltallige regering (onder leiding van de Koning), ook wel kabinetsraad genoemd, vindt zelden plaats.
Zonder de handtekening van Willem-Alexander is Nederland stuurloos. Alle wetten, koninklijke besluiten en algemene maatregelen van bestuur gelden pas als ze ook door de koning ondertekend zijn; inclusief het benoemen en ontslaan van bewindslieden.
Koning heeft geen afwijkend paspoort
In naam van hemzelf dus. Of, als het nog is uitgegeven in de regeerperiode van zijn moeder, dan staat er 'Hare Majesteit de koningin der Nederlanden'. 'Er is geen afwijkend paspoort voor de koning', meldt de RVD. Reisdocumenten uit andere landen heeft Willem-Alexander niet.
Salaris minister-president en minister
Het salaris van de minister-president is € 170.910 inclusief vakantiegeld en eindejaarsuitkering (2020). Daarnaast heeft de minister-president recht op een vaste onkostenvergoeding en een aantal andere tegemoetkomingen en voorzieningen.
De Koning, de vermoedelijke opvolger van de Koning en de Koning die afstand heeft gedaan van het koningschap (en hun echtgenoten) betalen op grond van artikel 40 van de Grondwet geen loon- of inkomstenbelasting over de uitkeringen die zij vanwege het Rijk ontvangen.
Met een prijskaartje van krap 350 miljoen per jaar, behoren de Oranjes tot de duurste monarchen van Europa. Alleen de Britse vorsten vragen meer voor hun diensten: zo'n 450 miljoen euro. Dat gezegd, wordt die som in Groot-Brittannië door zo'n 60 miljoen 'onderdanen' opgebracht.