Schizofrenie is een multifactoriële aandoening: zowel genetische als omgevingsfactoren spelen een rol bij het ontstaan. Schizofrenie is naar schatting voor 60-80% erfelijk bepaald. (zie ook de achtergrondinformatie over psychiatrische aandoeningen.) Dit getal zegt niets over iemands individuele risico op schizofrenie.
De aanleg voor schizofrenie is in je genen aanwezig. Dit erf je dus van je ouders. Maar dat betekent niet dat je ook altijd last krijgt van psychoses. Wat er in je omgeving gebeurt speelt namelijk ook een rol.
Er is geen eenduidige oorzaak aan te wijzen voor het ontstaan van een psychose. Het is een combinatie van genetische en persoonlijke factoren. Het is dus ook niet te voorspellen wie een psychose krijgt en wie niet.
Veelvoorkomende symptomen van schizofrenie zijn wanen, hallucinaties en denkstoornissen, verstoring van aandacht, gebrek aan emoties, en geheugenstoornissen. Daarnaast komt ook depressie veel voor en is het risico op zelfdoding zo'n 10%.
Uit de resultaten komt naar voren dat schizofrenie geassocieerd blijkt met een kortere levensverwachting: mannen bereiken een voorspelde leeftijd van gemiddeld 59,9 jaar, terwijl dat bij vrouwen 67,6 jaar is. De metabole ontregeling wordt, zoals gezegd, als belangrijke oorzaak gezien van de kortere levensverwachting.
Het antwoord is: nee. Harde cijfers tonen aan dat de meeste mensen met de diagnose van schizofrenie herstellen of leren leven met hun kwetsbaarheid. Ook al is er geen medisch herstel (Menezes et al., 2006), dan is herstel van perspectief toch altijd mogelijk.
Schizofrenie, soms ook wel 'psychosegevoeligheidssyndroom' genoemd, valt onder de psychotische stoornissen. Een psychose is een toestand waarbij iemand zijn grip op de realiteit kwijt is. Hij ziet of hoort soms dingen die er niet zijn (hallucinaties) en is overtuigd van bepaalde ideeën die niet kloppen (wanen).
Voorbeelden van omgevingsfactoren die spelen bij schizofrenie zijn (hevige) stress, traumatisch ervaringen, uitsluiting en drugsgebruik. Omdat genetische aanleg een rol speelt wordt schizofrenie ook wel een neurobiologische ontwikkelingsstoornis genoemd.
Patiënten met schizofrenie kunnen een arbeidsongeschiktheidsuitkering bij het UWV aanvragen. Mensen zonder arbeidverleden kunnen een beroep doen op de Wajong als zij voor hun 17e levensjaar of tijdens hun studie arbeidsongeschikt zijn geworden.
U kunt heel angstig of somber zijn van de belevingen die u ervaart en het feit dat anderen u niet begrijpen of zeggen dat uw belevingen niet kloppen. Hierdoor gaat u zich vaak isoleren en contacten mijden. Verder kan u zichzelf of uw woonomgeving verwaarlozen. Hulp weert u vaak af.
Schizofrenie komt naar schatting bij 1 op de 100 mensen voor. In 2015 waren er ruim 48.000 mensen met schizofrenie bekend bij hun huisarts. Van hen was 65% man; schizofrenie komt vaker en op jongere leeftijd voor bij mannen.
Wat is het? Schizofrenie is een ernstige en chronische psychiatrische aandoening die wordt gekenmerkt door langdurige of terugkerende psychoses. Een psychose is een toestand waarbij een persoon het normale contact met de werkelijkheid verliest. Schizofrenie heeft vaak een veranderlijk verloop.
Meestal openbaart de ziekte zich op een leeftijd tussen de 16 en 30 jaar. Ongeveer evenveel mannen en vrouwen hebben last van deze ziekte. Echter, bij mannen uit de ziekte zich meestal op jongere leeftijd. Bij ieder persoon kan schizofrenie zich heel verschillend uiten.
Gemiddeld krijgt iets minder dan 1% van de bevolking de diagnose schizofrenie. In Nederland gaat het om circa 130.000 mensen. Het moge duidelijk zijn dat deze mensen niet allemaal gevaarlijk zijn. Integendeel, mensen met schizofrenie zijn vaker slachtoffer dan dader van moord en geweld.
Oorzaken psychose
Mensen bij wie eerste- of tweedegraads familieleden schizofrenie of een bipolaire stoornis hebben. Er zijn waarschijnlijk meer dan honderd genen betrokken bij de erfelijke aanleg voor psychotische stoornissen.
Ze kunnen schreeuwen of heel zachtjes praten. Ze kunnen een paar woorden zeggen of urenlang doorpraten. Sommige mensen hebben de ervaring dat ze met hun stemmen gesprekken kunnen hebben, anderen niet. Bij sommige mensen zeggen de stemmen fijne dingen, bij anderen juist nare.
Internationaal spreekt men van schizofrenie, wanneer de psychotische verschijnselen langer dan 6 maanden aanhouden en de klachten maken dat functioneren in dagelijkse leven, zoals je werk, studie, wonen en je gezin moeilijk zijn. Dat betekent niet dat de psychotisch symptomen 6 maanden of langer moeten duren.
Bij mensen met schizofrenie met depressieve verschijnselen, eventueel in combinatie met negatieve symptomen, moet overzetten naar amisulpride, clozapine, olanzapine, quetiapine, aripiprazol en sulpiride overwogen worden.
Symptomen van schizofrenie
Iemand die lijdt aan schizofrenie heeft in een bepaalde periode last van wanen, hallucinaties, ernstig verward gedrag, verwarde spraak of verwarde emoties. Vaak zijn vooral de wanen en hallucinaties duidelijk aanwezig. Wanen zijn gedachten die niet kloppen met de werkelijkheid.
Schizofrenie is volgens de recente inzichten een progressief verlopende ontwikkelingsstoornis, een hersenziekte met een complexe genetische basis. Risicofactoren voor het ontstaan zijn rhesusantagonisme en het influenzavirus in het tweede trimester van de zwangerschap en ondervoeding in het eerste trimester.
Ook met intelligentie of opleiding heeft een psychose niets te maken. De belangrijkste factoren die bepalen of iemand een psychose krijgt, zijn aanleg (in de genen) en stress. Omgevingsfactoren bepalen mede of deze aanleg of kwetsbaarheid voor een psychose daadwerkelijk tot uiting komt.
Bij schizofrenie spreekt men over positieve en negatieve symptomen. Bij de positieve symptomen gaat het om psychotische verschijnselen als hallucinaties, wanen en verward denken. Negatieve symptomen zijn gedragspatronen die er voorheen wel waren.
Een psychose zonder medicatie kan binnen een week weg zijn of een jaar of langer aanhouden. Er is geen precies antwoord op te geven, behalve dat je ook zonder medicatie uit de psychose kan komen. Het is over het algemeen niet zinvol om iemand te proberen overtuigen dat anderen zijn ideeën niet hebben.