Agressie tegen werknemers kent verschillende vormen: van intimideren, schelden en spugen tot lichamelijk geweld. Hoe schijnbaar onvermijdelijk ook, het is en blijft de bedoeling dat werknemers hun werk zo veilig mogelijk doen.
Denk hierbij aan trillende handen, dit zien we meestal wanneer iemand nerveus of angstig is, maar dit ongemak kan snel omslaan in plotseling agressief gedrag. Ook spiertrekkingen, het aanspannen van de kaak en een rode huid kunnen vroegtijdige voortekenen van opkomende agressie zijn.
Eenzijdige en ongewenste seksueel getinte aandacht: directe verzoeken, indirecte toespelingen, aanrakingen, seksueel getinte opmerkingen, versturen of ophangen van seksueel getinte plaatjes.
Agressie en geweld kan plaatsvinden op verschillende manieren: verbaal (schelden, schreeuwen, zeer felle discussie) fysiek (schoppen, duwen, slaan, spugen, bijten, vernielen) psychisch (bedreigen, intimideren, chanteren, vernederen)
Wat veel mensen niet weten is dat enkel het toebrengen van pijn al voldoende is voor een strafbare mishandeling. Ook weten veel mensen niet dat een enkele duw ook een mishandeling kan inhouden als dit pijn of letsel veroorzaakt. Mishandelen bestaat dus niet enkel uit schoppen of slaan en is veel breder dan dat.
Psychische mishandeling (ook wel emotionele - of geestelijke mishandeling genoemd) is het stelselmatig uitschelden, treiteren, vernederen, bedreigen, kleineren, overvragen, isoleren of elk ander gedrag dat een negatieve invloed kan hebben op de emotionele ontwikkeling van een kind.
Bij seksueel grensoverschrijdend gedrag gaat iemand over de grenzen van een ander. Bijvoorbeeld ongewenste aanrakingen, online berichten van seksuele aard, seksuele intimidatie of seksueel misbruik. De ander, de omgeving, maar ook die persoon zelf kan daar grote fysieke, mentale en emotionele schade door oplopen.
Grensoverschrijdend gedrag ontstaat vaak door een machtsverschil, waarbij één van beide partijen geen weerstand kan bieden. Bij grensoverschrijdend gedrag gaat het altijd over hoe iets ervaren wordt. Mensen verschillen namelijk in hun normen en waarden en de daarbij behorende grenzen.
Psychopathologische agressie: deze vorm zie je vaak in combinatie met middelengebruik (drank/drugs, medicatie) of als gevolg van neurologische of psychiatrische aandoeningen, zoals dementie en PTSS. Doordat je niet precies weet wat er in het hoofd van de cliënt omgaat is het lastig in te schatten hoe hij zal handelen.
Instrumentele agressie is meestal doelgericht en daarom meer overwogen en minder emotioneel. Vijandige agressie gaat samen met verhoogde emotionele lading bij de dader (woede, maar ook angst of depressie) en is vaker impulsief en in reactie op situaties.
Intimidatie is een andere vorm van manipulatie. Daarbij probeert iemand je gedrag te beïnvloeden door je doelbewust af te schrikken, voor schut te zetten, bang te maken, in verwarring of verlegenheid te brengen of te verlammen.
Aan verbale of non-verbale signalen leid je af of er agressie op til is. Al is het niet altijd gemakkelijk om ze juist te interpreteren. De ene persoon wordt heel onrustig, wordt rood en gaat sneller ademhalen. De andere lijkt erg rustig, wordt bleek en staart je aan.
Een definitie van agressie die aansluit bij het huidige spraakgebruik luidt: “agressie is gedrag wat iemand inzet om – bewust of onbewust – kapot te maken, een ander schade te berokkenen, en/of duidelijk te maken wat hij wel of niet wil.
Het Sensoa Vlaggensysteem is een in Vlaanderen ontwikkelde methodiek om seksueel gedrag in te schatten en gepast te reageren. Aan de hand van 6 criteria kan je seksueel gedrag indelen in 4 categorieën, van oké naar helemaal niet oké. Ze zijn aangeduid met verschillende kleuren vlaggen.
Bij grensoverschrijdend gedrag dat 'hands-on' plaatsvindt, is er wel sprake van fysiek contact. Dit betreft het seksueel betasten, het binnendringen, variërend van zoenen (gedwongen tongzoen) tot verkrachting, de ernstigste vorm van seksueel grensoverschrijdend gedrag.
De Valkuil van Grensoverschrijdend Gedrag
Hier kan een antisociale en/of een narcistische persoonlijkheidsstoornis onderliggen. Deze werknemer voelt zich boven iedereen verheven en vertoont daar het gedrag naar.
Psychisch grensoverschrijdend gedrag gaat over elk incident waarbij een persoon psychisch wordt bedreigd of aangevallen. Voorbeelden zijn schreeuwen, uitschelden, kleineren, vernederen, bedreigen, chanteren, afwijzen, opsluiten, onterechte ernstige beschuldigen, …
Theoretisch valt psychische mishandeling in het Wetboek van Strafrecht onder mishandeling. Maar hoe maak je psychische mishandeling aantoonbaar? In het geval van partnergeweld adviseert de politie slachtoffers om concreet bewijsmateriaal te verzamelen, in de vorm van filmpjes of tekstberichten.
Bij emotionele verwaarlozing gaat het vaak juist om dingen die ouders níet doen: ze geven een kind geen aandacht, liefde, emotionele steun en bevestiging. Of hun gedrag is heel onvoorspelbaar, het ene moment lief, het andere moment afwijzend, waardoor een kind geen veiligheid voelt.
Je partner kan zich bijvoorbeeld niet afstemmen op jouw gevoelens, ook al geef je die wel aan. Of ontkent je gevoelens en doet je verzanden in eindeloze wel/niet discussies. Dit leidt op den duur tot vereenzaming binnen de relatie. Je 'verhongert' emotioneel als het ware.