De droogte neemt af. Hoewel er regionaal nog grote verschillen zijn, is er landelijk geen sprake meer van een grotere vraag dan aanbod van zoet water. Daarom wordt nu overgegaan van het niveau 'feitelijk watertekort' (niveau 2) naar 'dreigend watertekort' (niveau 1).
Ook als de droogte lang duurt, is er in het algemeen geen probleem met de drinkwatervoorziening. Er zijn grote voorraden en die worden continu aangevuld. De natuur en landbouw hebben veel water nodig. Vergeleken daarmee is wat we nodig hebben voor drinkwater maar erg weinig.
Van die vier miljard mensen merkt een groot deel direct de gevolgen van die waterschaarste. Vooral in Mexico, West-VS, Noord- en Zuid-Afrika, Zuid-Europa, Midden-Oosten, India, China en Australië is er regelmatig een direct tekort aan drinkwater of komen industrie en boeren in de problemen.
In de zomer heeft Nederland vaker te maken met droge periodes, doordat er dan meer water verdampt dan dat er neerslag valt. Maar momenteel staat 2022 volgens het KNMI wel in de top-5 van droogste jaren sinds het begin van de metingen in 1901.
Vanaf vandaag bepaalt het landelijke Managementteam Watertekorten (MTW) hoe het schaarse water in Nederland wordt verdeeld. Door de aanhoudende droogte is er inmiddels sprake van een "feitelijk watertekort", laat minister Harbers van Infrastructuur en Waterstaat weten.
Kan hier het water ook opraken? Gelukkig hoeven wij ons in Nederland, ook bij een tijdelijk watertekort op tropische dagen, geen zorgen te maken over de drinkwatervoorraad. Het water dat vandaag uit de kraan komt is honderden, soms wel duizenden jaren geleden gevallen als regen.
Bij watertekorten kunnen Rijkswaterstaat en de waterschappen het waterpeil tijdelijk verhogen. Bijvoorbeeld door via een gemaal meer water in het gebied te pompen. Hierdoor ontstaan tijdelijke voorraden zoet water. Het waterpeil kan niet onbeperkt worden verhoogd.
Op dit moment wordt de hoeveelheid water geschat op 1,35 miljard km3. Een onderzoek dat in 2014 werd gepubliceerd, stelde dat er een mogelijkheid is dat er een waterreservoir bestaat diep in de korst van de aarde. Dat reservoir zou meer water bevatten dan alle oceanen bij elkaar.
De droogte neemt af. Hoewel er regionaal nog grote verschillen zijn, is er landelijk geen sprake meer van een grotere vraag dan aanbod van zoet water. Daarom wordt nu overgegaan van het niveau 'feitelijk watertekort' (niveau 2) naar 'dreigend watertekort' (niveau 1).
Als we de aarde als één geheel nemen, is er drinkwater tot in de eeuwigheid. Het water dat we drinken, of het nu uit de kraan komt, uit een fles of misschien wel rechtstreeks van de bron, is immers allemaal afkomstig van de neerslag, en er valt oneindig veel meer regen dan de totale mensheid ooit kan drinken.
Het grondwaterpeil in Nederland is op een normaal niveau voor de tijd van het jaar. De grondwaterstand daalt momenteel elke week grofweg tot zo'n 10 cm, vooral in het oosten en zuiden.
Water dat wegloopt door de gootsteen, toilet en douche komt in het riool terecht, en vervolgens via het riool bij de zuivering van het waterschap. Ook regenwater loopt via de regenpijp het riool in, in een gemend riool samen met afvalwater en in een gescheiden riool via een aparte buis.
Nederland warmt op. En er valt in sommige jaren véél minder regen, zowel hier, als over de grens, waardoor ook de grote rivieren minder water inbrengen. Het gevolg: droogte en watertekorten.
De oorzaken van waterschaarste
Zo meldt de Rijksoverheid dat de gemiddelde temperatuur in Nederland de afgelopen 130 jaar met 1,7 graden is gestegen. Daarnaast hebben we steeds vaker last van extreem weer, met langere periodes van droogte, wat leidt tot de opdroging van waterbronnen, met waterschaarste tot gevolg.
Wat is droogte? Er is sprake van droogte als er gedurende langere tijd minder regen valt dan normaal in combinatie met grote verdamping. Dus als er meer water verdampt dan dat er bijkomt, ontstaat droogte. De droogte wordt berekend uit de hoeveelheid regen die valt, verminderd met de verdamping.
Er blijft voldoende drinkwater beschikbaar
Bijvoorbeeld door niet te lang te douchen. Drinkwater is een eerste levensbehoefte. Drinkwaterbedrijven moeten 24 uur per dag, 7 dagen per week drinkwater produceren. Het drinkwater moet van goede kwaliteit zijn en onder voldoende druk staan.
In droge maanden ligt het landelijk gemiddelde vaak tussen de 100 en 200 millimeter. In jaren met extreem warme en droge zomers, zoals 1976 en 2018, liep het landelijk neerslagtekort op tot 250 millimeter. Op sommige plekken in Oost-Nederland lag het tekort vorig jaar zelfs op 400 millimeter.
Ook hier komt 1921 verreweg als droogste jaar naar voren, en wordt ze gevolgd door de droogtes van 1996, de jaren vijftig (1949, 1953-1954, 1956, 1959-1960) en 1976. De meest recente droogtes van 2017 en 2018 waren behoorlijk intens, maar niet in dezelfde mate als de grootste droogtes van de 20ste eeuw.
De afgelopen weken heeft het wat vaker geregend, en door lagere temperaturen en meer bewolking is de verdamping sterk afgenomen. Het neerslagtekort ligt nu iets boven de 100 millimeter. Daarmee valt 2022 op dit moment net buiten de top-5 van droogste jaren.
De hoeveelheid water op aarde blijft altijd hetzelfde, maar het water verandert wel van vorm. Dat heet een waterkringloop. In de grote waterkringloop verdampt het water in zeeën en rivieren door de warmte van de zon. De waterdamp komt in de lucht en vormt een wolk.
Je kan 30 à 40 dagen leven zonder eten, maar gemiddeld slechts 3 dagen zonder water. Dit hangt ook van conditie (leeftijd, diarree…) en omgevingsfactoren af (temperatuur…). Uitdroging wordt in het ziekenhuis door verpleegkundigen getest door te knijpen in een huidplooi.
Uit onderzoek van drinkwaterbedrijf Dunea en het Hoogheemraadschap van Rijnland blijkt dat, als we net zoveel water blijven gebruiken als we nu doen, er in 2050 in de delta West-Nederland, waar onder andere Den Haag, Leiden en Alphen aan den Rijn toe behoren, niet genoeg drinkwater beschikbaar is.
Naar schatting 1.2 miljard mensen worden wereldwijd getroffen door extreme waterschaarste of het erg vaak voorkomen van droogte, aldus het rapport The State of Food and Agriculture 2020.
Daar komt neerslag uit, die uiteindelijk via het grondwater of rivieren weer in zee terechtkomt. Herhaal. Zo'n 35 procent van die neerslag komt via het grondwater of de rivier weer in zee terecht. De rest verdampt opnieuw.
Slecht 0.26% van al het water op aarde is beschikbaar voor mensen en andere organismen. Dit komt neer op ongeveer 93.000 kubieke kilometer. Slechts 0.014% van het water kan gebruikt worden als drinkwater, omdat het grootste gedeelte zit opgeslagen in wolken of in de grond.