Ondanks het bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker overlijden jaarlijks meer dan 200 vrouwen aan de gevolgen van baarmoederhalskanker. Voor de andere HPV-gerelateerde kankers is er geen screening mogelijk om de kanker in een vroeg stadium op te sporen. Een HPV-infectie geeft meestal geen klachten.
Soms gebeurt dat niet. Dan kun je tien tot vijftien jaar later kanker krijgen. Ieder jaar krijgen naar schatting 1.100 vrouwen kanker door HPV. Vrouwen kunnen baarmoederhalskanker krijgen, maar ook kanker aan de mond- en keelholte, de vagina, de schaamlippen en de anus.
De meeste soorten zijn absoluut niet gevaarlijk, maar een paar soorten wel. Deze soorten HPV kunnen baarmoederhalskanker veroorzaken. De HPV-soorten 16 en 18 veroorzaken het vaakst baarmoederhalskanker, namelijk ongeveer 70% van de gevallen van baarmoederhalskanker.
HPV is een soa (seksueel overdraagbare aandoening) die zowel vrouwen als mannen kunnen krijgen. In de meeste gevallen ruimt het lichaam HPV zelf op. Soms kan het tot ziekte leiden, waaronder verschillende soorten kanker of aandoeningen1. In Nederland krijgen ruim 1000 vrouwen en 300 mannen per jaar kanker door HPV.
In het algemeen geneest een HPV-infectie zonder behandeling. Van nieuwe infecties was 20% na 3 maanden spontaan genezen en 90% na 2 jaar (Boeke 1999, Zielinski 1999).
HPV en kanker
Soms ruimt je lichaam een HPV-infectie niet op. Het virus blijft langer in de cellen zitten. En kan de cellen dan veranderen. Deze afwijkende cellen verdwijnen ook vaak vanzelf.
Een HPV-infectie die niet weggaat, kan soms baarmoederhalskanker veroorzaken. Baarmoederhalskanker zelf is niet besmettelijk, het virus dat baarmoederhalskanker kan veroorzaken, is dat wel. Baarmoederhalskanker ontwikkelt zich heel langzaam. De kanker heeft namelijk een aantal voorstadia of voorlopers.
HPV krijg je door seksueel contact met iemand die HPV heeft. Ook door het aanraken van de penis of vagina en door orale seks kun je HPV krijgen. HPV is heel besmettelijk en geeft meestal geen klachten, daarom kan iemand met HPV zonder dat de persoon het weet iemand anders gemakkelijk besmetten.
Het virus is heel besmettelijk. "Het is absoluut niet zo dat mensen met HPV seksueel flink tekeer zijn gegaan. Het virus is echt heel normaal. Ook als je je hele leven slechts één seksuele partner hebt, kun je het van die partner krijgen." In de meeste gevallen is het niet ernstig als je het krijgt (zie vraag 4).
Naar schatting tussen 70 en 80% van de seksueel actieve bevolking krijgt ooit een HPV-infectie. Dit omdat HPV heel gemakkelijk wordt doorgegeven. Je hoeft er zelfs geen seks (in de vorm van penetratie) voor te hebben. Vanaf je eerste partner heb je kans om besmet te raken met het virus.
Bovendien is HPV een latent virus en kan het jarenlang slapend aanwezig zijn- het is niet altijd het gevolg van recente geslachtsgemeenschap.
Hoe gaat het verder na de behandeling van onrustige cellen door HPV? De onrustige cellen door HPV kunnen weer terugkomen na de behandeling. Dit gebeurt bij ongeveer 35 van de 100 vrouwen. Daarom komt u na de behandeling 2 keer per jaar op controle bij de gynaecoloog.
Ja, je kunt seks hebben als je HPV hebt. Bijna iedere volwassen persoon heeft wel eens HPV gehad. Je hoeft je daar geen zorgen over te maken. En als jij of je partner HPV heeft, dan heeft de ander het waarschijnlijk ook (gehad).
HPV16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58 en 59 veroorzaken baarmoederhalskanker. Dit zijn hoog-risico HPV- typen (hrHPV). HPV16 is het gevaarlijkst en veroorzaakt meer dan de helft van alle baarmoederhalkankers. HPV18 veroorzaakt 16% van alle baarmoederhalskankers.
Mannen kunnen HPV inderdaad ook bij zich dragen op hun penis/eikel. Voor mannen is er echter eigenlijk geen 'risico' omdat het maar heel zelden (veel minder vaak dan bij vrouwen) tot problemen leidt zoals dat bij vrouwen leidt tot afwijkingen op de baarmoedermond. Testen en screening heeft dus voor mannen geen zin.
Dit gaat heel langzaam en duurt meestal minimaal 10 tot 15 jaar. Meestal ruimt het lichaam HPV humaan papillomavirus (humaan papillomavirus) binnen 2 jaar zelf op.
De incubatietijd (de periode tussen het moment van besmetting en het ontstaan van de klachten) voor deze typen HPV is één tot acht maanden en ligt gemiddeld rond de drie maanden.
De eerste verschijnselen zijn jeuk en irritatie bij de geslachtsorganen. Soms ontstaat er maar één wratje, maar soms ook ontstaan er veel wratten in korte tijd. De kans dat wratten na behandeling terugkomen is groot.
Van de Nederlandse vrouwen van achttien tot dertig jaar is 11,8 procent besmet met één of meerdere van de HPV-virussen, die een verhoogd risico kunnen geven op baarmoederhalskanker later in het leven.
Meestal pijnloze, zichtbare en voelbare oppervlakkige zwellingen op de slijmvliezen of de huid van de genitaliën en anus, maar ook intern in de vagina, de baarmoederhals of het plaskanaal. Deze virussen worden overgedragen door seksueel contact. HPV infecties worden niet voorkomen door het gebruik van condooms.
Besmetting. Besmetting kan plaatsvinden door te vrijen met iemand die HPV heeft. Condooms verminderen de kans op besmetting met HPV, maar het virus verspreidt zich ook via handen, huid en mond. HPV verdwijnt meestal vanzelf na ongeveer 1,5 jaar uit het lichaam, in die periode is diegene besmettelijk.
Inhaalcampagne voor jongens en meisjes tot 18 jaar
Het HPV-vaccin werkt het best wanneer je nog niet met het virus besmet bent geraakt. Daarom krijgen jongeren een uitnodiging voor de vaccinatie in het jaar dat ze 10 worden. De HPV-vaccinatie maakt deel uit van het vaccinatieschema van het Rijksvaccinatieprogramma.
Bij een uitslag vanaf Pap 3b wordt de kans groter dat de gynaecoloog bij onderzoek een voorstadium van baarmoederhalskanker vindt. Maar de kans op kanker is nog steeds klein. Het wil alleen zeggen dat je er op tijd bij bent. Een voorstadium is goed en makkelijk te behandelen.
Er bestaat geen behandeling tegen HPV. Je afweersysteem moet het virus zelf opruimen, net zoals dat gebeurt met een verkoudheidsvirus.
HPV-vaccinatie tot en met 26 jaar
Sinds 2022 worden meisjes én jongens uitgenodigd voor de HPV-vaccinatie in het jaar dat ze tien worden. Daarnaast krijgen in 2022 en 2023 tieners tot 18 jaar, die nog niet (volledig) gevaccineerd zijn de kans zich te beschermen tegen HPV.