Bij tbs met dwangverpleging wordt de dader verplicht verpleegd in een gesloten tbs-kliniek. Daarnaast krijgt de tbs'er een (niet-verplichte) behandeling die gericht is op terugkeer in de maatschappij. De tbs is voor 2 jaar.Na 2 jaar kan de rechter de tbs verlengen, met steeds 1 of 2 jaar.
Behandeling in een tbs-kliniek duurt gemiddeld zeven tot acht jaar, maar er is in principe geen van tevoren afgesproken einddatum bekend. Eens in de twee jaar is er sprake van een verlengingszitting over het al dan niet verlengen van de TBS.
In 2020 is het aantal ingestroomde tbs-patiënten (1e opnames) iets hoger ten opzichte van 2019 (145 in 2019, 138 in 2018). De verwachting is dat deze trend zich de komende jaren zal voortzetten.
Als de stoornis (hoogstwaarschijnlijk) heeft bijgedragen aan het plegen van het delict wordt de verdachte verminderd toerekeningsvatbaar of ontoerekeningsvatbaar verklaard. Het delict wordt hem dan niet (volledig) aangerekend. Is iemand volledig toerekeningsvatbaar dan kan hem geen tbs worden opgelegd.
Tbs valt onder de 'vrijheidsbenemende maatregelen'. De tbs-gestelde zit altijd eerst een eventueel opgelegde gevangenisstraf uit, deze straf is bedoeld als vergelding. En wel voor dat deel van het delict dat de veroordeelde - ongeacht de stoornis - te verwijten valt.
Voorwaarden tbs
De dader heeft een misdrijf gepleegd waar minstens 4 jaar gevangenisstraf op staat. Of een misdrijf dat speciaal genoemd wordt in de wet, zoals bedreiging. De dader leed aan een persoonlijkheidsstoornis, psychose of verstandelijke beperking toen hij de misdaad beging.
Tbs staat voor terbeschikkingstelling. Het is primair een beveiligingsmaatregel die de rechter kan opleggen om de samenleving te beschermen als iemand een misdrijf heeft gepleegd terwijl hij leed aan een 'gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke stoornis van zijn geestvermogens' en er vrees is voor herhaling.
Van die ex-tbs'ers gaat zo'n 20? procent binnen twee jaar na vrijlating opnieuw de fout in, maar zij doen dat wel minder vaak dan voorheen. Die tbs'ers doen dat steeds minder vaak: tussen 2005 en 2009 ging het gemiddeld om 2,3 misdrijven per persoon, tegenwoordig ligt dat aantal op 1,7.
Een tbs-behandeling in een forensisch psychiatrisch centrum kost per dag ongeveer € 465,-.
Geen einde aan tbs
Als de tbs-behandeling de kans op terugval onvoldoende vermindert, kan de behandeling gericht op terugkeer in de maatschappij (tijdelijk) worden stopgezet. De tbs'er gaat dan naar een longstay-afdeling.
Tbs is effectief als je kijkt naar de kans op herhaling van een delict oftewel recidive. Voormalig tbs'ers gaan minder vaak de fout in dan ex-gedetineerden. Er zijn ook tbs'ers waarbij behandeling geen zin blijkt te hebben. Sommigen plegen tijdens verlof of na terugkeer in de maatschappij toch ernstige vergrijpen.
Is TBS verplicht? Nederland kent in haar wet geen dwangbehandeling. Dit houdt in dat ook iemand aan wie TBS opgelegd is niet verplicht kan worden hier aan mee te werken. Ook al wordt er wel TBS met bevel tot verpleging opgelegd door de rechter.
Nederland heeft ongeveer 140 vrouwen met tbs tegenover ongeveer 1800 mannen. Het aantal tbs-opleggingen aan vrouwen stijgt wel. Ook is bijna 90 procent van de vrouwen in fpc's een risico voor hun kinderen.
Brengt zo'n onderzoek gebreken of stoornissen bij de verdachte aan het licht, dan is het mogelijk om tbs op te leggen. Bij verdachten is dat geen populaire maatregel. Daarom weigeren steeds meer verdachten hun medewerking aan het psychiatrisch onderzoek.
Er zijn 11 tbs-klinieken in Nederland. Daarvan zijn 2 tbs-klinieken van de Rijksoverheid. Bij de 9 particuliere klinieken koopt de Rijksoverheid de zorg voor tbs'ers in.
Bij transmuraal verlof verblijft de patiënt langere tijd buiten de beveiligde zone van de kliniek. Bijvoorbeeld in een zelfstandige woning, een regionale instelling voor beschermd wonen (RIBW) of een forensisch psychiatrische afdeling van een psychiatrische instelling (FPA).
In 2020 is het aantal ingestroomde tbs-patiënten iets hoger ten opzichte van 2019 (145 in 2019, 138 in 2018). De verwachting is dat deze trend zich de komende jaren zal voortzetten. In 2020 stroomden meer patiënten in dan uit. Lees hier meer over de Cijfers en Bijzonderheden 2020.
Terbeschikkingstelling (tbs) met dwangverpleging is de zwaarste maatregel als onderdeel van een straf. De behandeling richt zich op een veilige terugkeer van daders in de samenleving. Een rechter bepaalt of een dader tbs krijgt bij een ernstig misdrijf, een psychische stoornis en een gevaar voor herhaling.
Tbs met voorwaarden verlengen
De rechter kan de tbs met 1 of 2 jaar verlengen. De rechter laat zich bij de beslissing over verlenging adviseren door de reclassering en soms ook door onafhankelijke deskundigen. Tbs met voorwaarden duurt maximaal 9 jaar.
De jongere krijgt de PIJ-maatregel voor 3 jaar. De maatregel kan 1 of 2 keer worden verlengd en mag in totaal maximaal 7 jaar duren. Na de maximale periode kan de PIJ-maatregel, als de veiligheid van de maatschappij dit vereist, omgezet worden in een maatregel van terbeschikkingstelling (tbs).
Tbs met bevel tot verpleging
Deze variant wordt in een tbs-kliniek ten uitvoer gelegd. Er is geen vooraf bepaalde einddatum van de behandeling. Het doel is om de tbs-gestelde zo te behandelen dat hij/zij kan terugkeren in de maatschappij. De rechter beslist of het daar tijd voor is.
De PIJ maatregel duurt maximaal 7 jaar waarvan het laatste jaar voorwaardelijk is. Wanneer een jongere van 16 of 17 jaar een volwassen indruk maakt, kan de rechter besluiten om het volwassenenrecht toe te passen. In dat geval kan aan een jongere het volwassen tbs opgelegd worden.
PIJ-maatregel (Plaatsing in een Inrichting voor Jeugdigen)
De PIJ-maatregel is een behandelmaatregel voor jeugdigen bij wie er sprake is van een ontwikkelingsstoornis of psychische aandoening. In de volksmond heet de maatregel 'jeugd-TBS'.
Wat houdt een verblijf op de longstay-afdeling in? Als je op de longstay-afdeling van een tbs-kliniek terechtkomt krijg je geen intensieve behandeling meer voor je stoornis. Ook staat een terugkeer in de maatschappij niet meer centraal in de behandeling.
Wanneer tbs met dwangverpleging? Als de verdachte tijdens het misdrijf leed aan een gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke stoornis, en als het gevaar op herhaling ernstig is, kan hij in een gesloten tbs-kliniek worden geplaatst.