Een tornado (etymologie: Spaans, waarschijnlijk assimilatie van tronada, onweersbui, en tornar, draaien) of wervelstorm is een wervelwind met zeer grote windsnelheden, tot enkele honderden kilometers per uur, en een diameter van enkele tientallen meters tot een paar kilometer.
Deze enorme onweersbuien worden ook wel supercells genoemd. Als de rotatie krachtig genoeg wordt ontstaat er een wallcloud, dit is een uitzakking in de wolkenbasis waaruit de tornado kan ontstaan.
Een orkaan is een supersterke storm, met veel wind en vaak heel veel regen. Een tornado is een wervelwind, een supersnelle rondtollende draaikolk van lucht. Tornado's ontstaan boven land, en vaak tijdens een zware onweersbui. Orkanen ontstaan boven zee.
In het kort: een orkaan kan je het beste zien als een gebied met op grote schaal veel regen en veel wind. Een tornado is een roterende kolom lucht van meestal enkele tientallen tot enkele honderden meters breed. Hij is zichtbaar als 'slurf' en komt soms voor bij zeer sterke onweersbuien.
De snelheid bij tornado's is veel hoger dan bij orkanen, en de wind kan het in extreme gevallen bereiken de 500 kmh. In het geval van orkanen overschrijdt de windsnelheid zelden de 250 km / u.
De Tri-State Tornado was een tornado die op 18 maart 1925 de Amerikaanse staten Missouri, Illinois en Indiana trof. De tornado staat bekend als de dodelijkste en zwaarste tornado uit de geschiedenis van de Verenigde Staten, waarbij de windsnelheid 416 km/uur haalde.
En zolang de tornado bestaat, bestaat het oog ook. Als de tornado beweegt, beweegt het oog mee. Dat betekent dat ook die BIC, die immers leeft in het oog van de lichttornado, robuust is en het licht dus langere tijd gevangen kan blijven.
Een cycloon is een ander woord voor een orkaan . In de Verenigde Staten heet een orkaan een hurricane, in Azië een tyfoon. Een orkaan is een hele zware storm , die bestaat uit veel wind, regenval, hoge zeegolven en vloedgolven. De meeste slachtoffers vallen aan de kust door de metershoge vloedgolven.
Tornado's komen vooral in het centrale deel van Verenigde Staten voor, gemiddeld zo'n duizend per jaar. In Nederland bereikt een windhoos zelden de kracht van een Amerikaanse tornado. In de twintigste eeuw gebeurde dat slechts enkele malen.
Het duurt meestal enkele tientallen seconden tot 2 á 3 minuten, bij zware tornado's soms wel een minuut of 5 á 10. Een F4 of F5-tornado kan een levensduur hebben van enkele uren en kan daarbij een spoor van vernieling van zo'n 100 km veroorzaken.
Tornadojagers zijn mensen die zo dicht mogelijk bij een tornado willen komen. Sommigen doen dat voor de sensatie. Andere tornadojagers willen graag metingen aan de tornado doen. De resultaten van die metingen kunnen worden gebruikt om beter te snappen wat een tornado precies is.
Mart Verhees maakte de dodelijkste tornado in Nederland van nabij mee. Het is even geleden, maar ook Nederland is ooit getroffen door een hevige tornado. Het was op 25 juni 1967 nabij Chaam en Tricht. Als negenjarig jongetje zag Mart Verhees het van dichtbij gebeuren.
In Nederland met zijn zeeklimaat en relatief kleine temperatuursverschillen komen dergelijke onweerswolken heel weinig voor . De tornado's die hier voorkomen ( windhozen ) zijn dan ook veel zwakker.
De laatste keer dat we een tornado in ons land zagen is slechts een maand geleden. Op 20 mei 2022 trok een windhoos over het Limburgse Beek, nabij Maastricht. Vorig jaar was het raak op 20 en 21 oktober, toen onder andere in Barendrecht veel schade werd aangericht.
Een historische tornado waarvan de sporen tot op de dag van vandaag zichtbaar zijn was de tornado die tijdens de storm van 1 augustus 1674 de Dom van Utrecht trof.
Ga de caravan uit als er een tornado of een flinke windhoos er aan komt: beter is om te schuilen in een huis. Als er geen onderdak in de buurt is, ga dan in de greppel of in een sloot liggen en bescherm je hoofd met je armen.
Probeer in ieder geval nóóit weg te rijden van de storm, deze kan snelheden van wel 200 kilometer per uur bereiken dus daar is geen ontkomen aan. Het beste is om gewoon uit je auto te stappen. Zoek greppels en riolen langs de weg. Als je hier in gaat liggen ben je veilig voor naderende draaikolken.
In de Verenigde Staten en in het Caribisch gebied worden de tropische cyclonen “hurricanes” genoemd. In Azië spreekt men over een cycloon, een tyfoon of een taifoen. De kracht van een tropische cycloon wordt uitgedrukt in de schaal van Saffir-Simpson.
Je noemt een orkaan zeer klein als die kleiner is dan 222 kilometer. Een orkaan tussen de 333 tot 670 kilometer is middelgroot. Een orkaan is zeer groot als die groter is dan 888 kilometer.
In Nederland blijft vooral het optreden van zeer zware windhozen nabij Chaam en Tricht nog lang in de herinnering van velen. Dergelijke zware windhozen - geheel vergelijkbaar met de Amerikaanse tornado's - behoren tot de meest gevreesde stormen die aan het aardoppervlak kunnen optreden.
In de weerberichten en weerrapporten wordt gesproken van storm wanneer windkracht 9 op de windschaal van Beaufort wordt bereikt. Een zware storm bereikt windkracht 10 en een en zeer zware storm windkracht 11. Windkracht 12 staat voor een orkaan. Een echte orkaan komt in ons land zelden voor en dat is maar goed ook.
In België komen jaarlijks gemiddeld 3 tot 5 hozen tot ontwikkeling. Een van de belangrijkste tornado-situaties in onze streken was die van 25 juni 1967.