Nergens ter wereld is het aantal gevallen van wiegendood zo laag als in Nederland, mede dankzij strenge richtlijnen. Maar zelfs die kunnen niet voorkomen dat het toch nog 10 tot 15 keer per jaar gebeurt.
Jaarlijks overlijden in Nederland ongeveer 10 baby's aan wiegendood. Een relatief laag aantal, toch is iedere baby er één te veel. Voldoende voorlichting en kennis bij ouders verkleint de kans op wiegendood.
De meeste onderzoeken spreken over het overlijden van een zuigeling voor de leeftijd van 12 maanden, al spreken sommige recente onderzoeken ook over een grens van 18 en zelfs 24 maanden. Wiegendood komt echter vooral voor tijdens de eerste zes maanden na de geboorte en meestal niet vlak na de geboorte.
In 2019 zijn van de 169.680 levendgeborenen 13 baby's overleden (ten opzichte van 12 baby's in 2018 en 10 baby's in 2017) die gecategoriseerd zijn onder wiegendood/SIDS (Sudden Infant Death Syndrome) en 31 die onder de bredere definitie SUDI (Sudden Unexpected Death in Infancy) vallen.
Leg je baby in ruglig te slapen, ook als je baby hevig huilt of ontroostbaar is. In buiklig is het risico op wiegendood acht keer hoger dan in ruglig, en in zijlig twee keer hoger. Wanneer je kind wakker is, wissel zijn/haar houding voldoende af om de motoriek te stimuleren.
Het treedt op tijdens de slaap, is pijnloos en gebeurt stil. Vaak vindt men braaksel terug rond het kind, maar dit is meestal niet de doodsoorzaak. Wiegendood is niet erfelijk; een herhaling binnen dezelfde familie is erg zeldzaam. Het treedt vooral op voor de leeftijd van 6 maanden.
In de leeftijdsgroep 15-20 jaar komen de meeste jongeren door zelfdoding (53 jongeren) en vervoersongevallen (33) om het leven. Ten opzichte van 2019 is het totaal aantal overleden kinderen en jongeren in de leeftijd 0 tot 20 jaar iets gestegen, van 1.046 in 2019 naar 1.063 in 2020.
In Nederland neemt het aantal kinderen dat overlijdt rondom de geboorte weer toe, zo staat in het RIVM-rapport van december 2020. Dit komt vooral doordat te veel kinderen te vroeg worden geboren. Leefstijl en leefsituatie van aanstaande ouders hebben een grote invloed op de kans op een vroeggeboorte.
Een slaaponderzoek is een polysomnografie (PSG). Met dit onderzoek sporen we een eventueel verhoogd risico op wiegendood op. Dit slaaponderzoek gebeurt alleen op doorverwijzing van een huisarts of kinderarts.
Wiegendood risicoverhogende factoren
Jongensbaby's lopen een kleine kans meer op babysterfte. Baby's met een laag geboortegewicht ook. Meerlingbaby's (die hebben meestal ook een lager geboortegewicht). Gebruik van onveilig beddengoed.
Officieel claimt zelfs Aerosleep niet dat het tegen wiegendood helpt, dus laat je hierdoor niet misleiden in de winkel. Alleen adviezen zoals het op de rug laten slapen van het kind hebben een daadwerkelijk effect om de kans op wiegendood te verminderen.
Slapen op de buik
Als je baby op zijn buik ligt kan hij met zijn neus en mond tegen het matras liggen. Daardoor kan de lucht die hij inademt niet goed weg, en kan hij die deels opnieuw inademen (rebreathing).
Op het moment dat je kindje met de armen omhoog ligt, creëert je kindje meer ruimte in de longen en wordt het ademenen nog meer vergemakkelijkt. Kinderfysiotherapeut Els Geerdink noemt dit de hoera-houding. In het NRC legt ze uit dat dit een teken is dat je kind heerlijk ontspannen is.
Na de eerste paar weken kan een baby zijn eigen temperatuur al veel beter reguleren en is een mutsje veel minder nodig. Laat hem daarom binnenshuis af, zodat je baby de warmte ook kwijt kan! Als je naar buiten gaat met je baby en het is fris, dan mag hij gerust weer op.
Vanaf de jaren 70 ligt dit aandeel jaarlijks op minder dan 14 per 100 duizend levendgeborenen. Sinds 2007 is dit aandeel zelfs onder de 5 per 100 duizend gebleven.
In twintig jaar is het aantal doodgeboren baby's in Nederland flink afgenomen, blijkt uit cijfers van Unicef. In het jaar 2000 werden per duizend geboortes 5.2 baby's dood geboren. In 2019 waren dat er 2.3, een daling van 55 procent.
Laat je baby niet langer dan twee uur achtereen in een Maxi-Cosi zitten. En gebruik de Maxi-Cosi niet om je baby in te laten slapen. Haal tijdens een lange autorit je baby om de twee uur uit het stoeltje en laat hem een kwartier vrij bewegen. Plaats de Maxi-Cosi tegen de rijrichting in, dus achterstevoren.
Want nu kan de baby zowel op de rechter- als op linkerzijde worden gepositioneerd om te slapen. Het is echter gevaarlijk omdat baby's niet zelfstandig op hun zij kunnen blijven liggen en zelf in de buikligging kunnen rollen. Daarom moeten baby's de eerste maanden in de zijligging worden ondersteund.
Het is aan te raden om een baby zeker tot 6 maanden en bij voorkeur tot 1 jaar slaapt in de ruimte waar de ouders ook zijn. Het kindje moet wel in een eigen bedje liggen en niet tussen de ouders in hetzelfde bed slapen. Aldus luidt het advies van Kind en Gezin en Belgische kinderartsen.
Tot je kindje echt een duidelijk dag en nachtritme heeft ontwikkeld maakt het niet zoveel uit waar je kindje slaapt overdag. Volg hier vooral je eigen gevoel in. Slaapt je kindje fijn bij jou in de draagzak of doek, bovenop jou in jouw armen, of juist in zijn eigen bedje. Het is allemaal goed.
VeiligheidNL raadt het gebruik van een babynestje af in het ouderlijk bed, de wieg of het ledikant. De opstaande zachte randen vormen een risico. Zodra je baby kan omrollen, bestaat de kans dat hij met het gezichtje tegen het kussenachtige materiaal aankomt, waardoor de ademhaling belemmerd wordt.
Een baby “kan” meteen in een ledikant slapen, mits goed opgedekt, maar het is niet ideaal. De wieg is veel gemakkelijker en veiliger voor de eerste maanden.