De koning zet dus jaarlijks onder enkele tientallen gratieverzoeken zijn handtekening. Alleen gratie bij levenslang gestraften komt slechts eens in de 10 of 20 jaar voor.
"Er worden meer verzoeken gedaan dan er uiteindelijk worden ingewilligd, dus veel mensen krijgen ook een 'nee' te horen." Het aantal keer dat in in Nederland gratie wordt verleend, is sterk gedaald. De afgelopen vijf jaar werd 784 keer gratie verleend aan veroordeelden.
Ontwikkelingen in de levenslange gevangenisstraf
In 1986 gebeurde dat voor het laatst. Daarna is alleen in 2009 nog gratie verleend, aan een man die ernstig ziek was en kort na zijn vrijlating overleed.
Het aantal gratieverzoeken dat door Nederlandse rechters wordt gehonoreerd, is sterk gedaald. De afgelopen 5 jaar werd in totaal 784 keer gratie verleend aan veroordeelden. In de 5 jaar daarvoor was dat nog het dubbele. Dat blijkt uit cijfers die BNR heeft opgevraagd bij screeningsautoriteit Justis.
De minister voor Rechtsbescherming kan straffen en maatregelen die de strafrechter heeft opgelegd kwijtschelden. Ook kan de minister een straf of maatregel veranderen of verminderen. Dit heet gratie verlenen.
Je kunt namelijk al voor geldboetes vanaf 340 euro gratie aanvragen. De koning zet dus jaarlijks onder enkele tientallen gratieverzoeken zijn handtekening. Alleen gratie bij levenslang gestraften komt slechts eens in de 10 of 20 jaar voor.
Dat de koning gratie verleent, komt “regelmatig” voor, zegt Lieneke de Klerk, rechter-commissaris en woordvoerder van de Raad voor de rechtspraak. Uit cijfers van het ministerie van Justitie en Veiligheid blijkt dat vorig jaar 657 gratieverzoeken werden gedaan, waarvan er 131 werden verleend.
Tijdelijke of levenslange gevangenisstraf
Alleen mensen die de meest ernstige misdrijven hebben gepleegd krijgen deze straf. Het gaat dan bijvoorbeeld om moord of terrorisme. Levenslang was in Nederland decennia lang ook echt levenslang. Een veroordeelde kwam nooit meer vrij.
Wie verleent gratie? Zijne Majesteit de Koning verleent gratie bij Koninklijk Besluit. Hij doet dit na advies van in voorkomend geval het Openbaar Ministerie en in ieder geval de rechter en de minister voor Rechtsbescherming. Alle voorstellen tot gratieverlening worden persoonlijk voorgelegd aan de koning.
Voorwaarden voor gratie
Gratie kan worden verleend op grond van een omstandigheid waarmee de rechter ten tijde van de veroordeling geen rekening heeft gehouden én die voor hem aanleiding zou zijn geweest geen of een andere straf op te leggen.
De zwaarste straf die in Nederland opgelegd kan worden is levenslange gevangenisstraf. Levenslang betekent voor het leven. Aan een levenslang gestrafte kan door de Koning gratie worden verleend.
Nog nooit zaten zo veel personen in Nederland een levenslange gevangenisstraf uit als nu. In 2000 waren er 10 levenslanggestraften, nu zijn het er 55, de uitspraken van dinsdag meegerekend. Voor 41 van hen is de straf onherroepelijk, blijkt uit cijfers van het Forum Levenslang.
De levenslange gevangenisstraf werd in Nederland in 1878 ingevoerd, nadat in 1870 de doodstraf was afgeschaft. Wat is levenslang nu echt? Tot ongeveer 1970 betekende het dat iemand niet echt levenslang achter de tralies ging, de meeste veroordeelden kwamen vrij omdat er gratie werd verleend.
Dit kan als er sprake is van: een samenloop van strafbare feiten. terroristische misdrijven. recidive (herhaling van strafbare feiten)
Voor moord kan een levenslange gevangenisstraf worden opgelegd of een maximale tijdelijke gevangenisstraf van 30 jaar. Voor doodslag is de maximale gevangenisstraf 15 jaar. Indien er sprake is van nog een ander strafbaar feit dat bewezen wordt verklaard, dan kan deze straf met maximaal 1/3 worden verhoogd tot 20 jaar.
De Koning kan straffen en maatregelen die door de strafrechter zijn opgelegd kwijtschelden. Of hij kan ze verminderen of veranderen. Dit heet gratie verlenen. Gratie is mogelijk als het bijdraagt aan een rechtvaardige, menselijke en doelmatige uitvoering van de straf.
Het volledig ingevulde formulier en de bijlagen (bewijsstukken) moeten dan binnen 6 weken worden teruggestuurd. Wanneer het formulier volledig en correct is ingevuld, wordt het gratieverzoek in behandeling genomen.
De voorwaardelijke invrijheidstelling geldt voor gevangenisstraffen vanaf 1 jaar. Boven de 1 jaar gaat er 1/3 van de straf af, nadat tenminste 1 jaar van de straf is ondergaan. Bij een gevangenisstraf van 15 maanden, is de v.i. derhalve 1 maand, en moet de veroordeelde 14 maanden gevangenisstraf ondergaan.
Hij aan wiens schuld de dood van een ander te wijten is, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste twee jaren of geldboete van de vierde categorie; 2. Indien de schuld bestaat in roekeloosheid, wordt hij gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste vier jaren of geldboete van de vierde categorie.”
Als iemand van plan is een ander te doden en daarna die persoon ook echt om het leven brengt. Moord is dus 'doodslag met voorbedachten rade'.
Kun je je straf afkopen? In bepaalde gevallen kunnen de politie en de officier van justitie de zaak zelf afhandelen. De officier van justitie kan bijvoorbeeld iemand een transactie aanbieden. Gaat de verdachte hierop in, dan betaalt hij een bepaald geldbedrag en is hij van de zaak af.
Koning bepaalt niet zelf wie hij gratie verleent, dus ook niet bij Frank Masmeijer. Koning Willem-Alexander heeft zijn handtekening gezet onder het koninklijk besluit om oud-presentator Frank Masmeijer gratie te verlenen, maar dit is slechts een bekrachtiging van het besluit van de minister voor Rechtsbescherming.
Je kan de jeugdrechter vragen om de straf uit het strafregister te schrappen, als je de straf intussen vijf jaar geleden uitvoerde. Je kan dat gewoon per brief vragen aan de jeugdrechter. Onderteken je brief en zet de datum erop. Zeg duidelijk in je brief wat je wil laten schrappen.
Het ministerie van justitie weet het wel, maar wil het niet zeggen. Hoe dan ook: voormalig tv-presentator Masmeijer, veroordeeld vanwege betrokkenheid bij drugssmokkel, heeft gratie gekregen van de koning. De laatste 1,5 jaar van zijn celstraf hoeft hij daarom niet uit te zitten.