Vulkanen ontstaan op plekken waar er scheuren in de aardkorst zitten. In Italië zijn er veel van dit soort scheuren. Daaronder zit magma, gesmolten gesteente. Als de druk onder de grond te groot wordt, komt dat omhoog en kan de vulkaan uitbarsten.
De meeste vulkanen ontstaan aan de grenzen van de aardplaten. Waar die platen tegen elkaar botsen, of juist uit elkaar bewegen, kan gesmolten gesteente (magma) naar het aardoppervlak stromen. Diep in de aarde zijn de temperaturen extreem hoog, waardoor er magma en gassen naar boven worden gedrukt.
In Indonesië, het land met het hoogste aantal vulkanen ter wereld, meer dan vierhonderd, zijn er 129 actief. Voorts komen vulkanen voor in de buurt van zogenaamde hotspots, de eilanden van Hawaï en de Canarische Eilanden zijn hier voorbeelden van.
Magma of lava
De hete vloeistof in een vulkaan wordt magma genoemd.Komt diezelfde vloeistof buiten de vulkaan, dan heet het lava. Er kunnen tijdens een uitbarsting zelfs hele rotsblokken uit een vulkaan schieten, zo groot als vrachtwagens!
Nederland bevindt zich in het midden van de Euraziatische plaat, waar de tektonische activiteit zeer beperkt is. In dit gebied zijn er geen tektonische plaatgrenzen die het ontstaan van vulkanen zouden kunnen veroorzaken.
"We hebben twee vulkanen, een daarvan is de Zuidwalvulkaan in de Waddenzee en de ander ligt in de Noordzee." De twee vulkanen waren zo'n 150 miljoen jaar geleden actief, maar zijn nu dood.
In Nederland? Vulkanologe Elske de Zeeuw-van Dalfsen kreeg deze vraag al meer dan eens voorgelegd. 'Eigenlijk hebben we niet één, maar twee actieve vulkanen ,' zegt ze. Ze liggen echter niet in het vlakke en duidelijk vulkaanloze landje aan de Noordzee, maar in het Caribisch gebied.
Het zijn opnieuw seismologen die ontdekten dat de aardkern uit twee verschillende lagen bestaat: een vloeibare buitenkern op 3000 kilometer diepte en een vaste binnenkern op ongeveer 5000 kilometer. Dat gebeurde toen de Deense seismoloog Inge Lehmann in de jaren '30 andere aardbevingsgolven — de P‑golven — onderzocht.
Leer alles wat je moet weten over de vulkaanuitbarstingen van 2024 in Sundhnukagigar, IJsland.
Indonesië heeft de meest actieve vulkanen ter wereld. Ze liggen verspreid over de eilanden Sumatra, Celebes, Java, Bali, Nusa Tenggara, Maluku, Lesser Sunda en Sulawesi. Het ligt binnen de Pacifische Ring van Vuur.
Temperatuur en viscositeit
Op het moment dat lava aan de oppervlakte komt heeft het normaal gesproken een temperatuur tussen 700 °C en 1200 °C. De viscositeit van lava is 100.000 keer zo groot als die van water. De viscositeit bepaalt hoe de lava stroomt. Lava met een hoge viscositeit is erg stroperig.
De grond rondom een vulkaan is vaak heel vruchtbaar, want in de as en gestolde lava zitten namelijk stoffen waar planten heel hard van groeien.
Een vulkaan is een opening in de aardkorst waaruit gesmolten lava, rotsen en natuurlijke gassen naar buiten komen . Het wordt gevormd wanneer tektonische platen verschuiven of wanneer de oceaanplaat zinkt. Vulkaanvormen worden gevormd wanneer gesmolten gesteente, as en lava van het aardoppervlak vrijkomen en stollen.
Dat komt omdat de oceanische plaat al heel erg diep ligt, en die moet ook nog eens onder de continentale plaat gaan liggen. Dan kan het zo zijn dat je een trog krijgt die wel tien kilometer diep is. Dat is de diepste trog ter wereld.
De Zuidwalvulkaan ligt ten zuidwesten van Griend in de Waddenzee. Deze vulkaan is actief geweest in de Jura, tot zo'n 145 miljoen jaar geleden. Hij ligt nu bedekt onder 2 km zand, klei, grind, kalk. Noordwest Nederland is immers een eeuwig dalingsgebied, dus hij zakt steeds verder weg.
Kilauea is sinds 1983 bijna continu aan het uitbarsten. De laatste uitbarsting vond plaats in september. De vulkaan maakt deel uit van zes actieve vulkanen op Hawaï, waaronder de Mauna Loa, de grootste actieve vulkaan ter wereld.
De Vesuvius is een actieve vulkaan aan de westkust van Italië ten zuidoosten van Napels. De naam "Vesuvius" is afkomstig van het Oskisch "fesf", wat rook betekent. De vulkaan ligt in de vlakte van Campanië, heeft een doorsnede van acht kilometer en is 1281 meter hoog.
Europa's actiefste vulkaan is Etna, in Italië. De Etna ligt aan de oostkant van het Italiaanse eiland Sicilië in de provincie Catania. Door het botsen van twee platen van de aardkorst duikt de oceanische korst van de Afrikaanse Plaat onder de Euraziatische Plaat. Dit veroorzaakt nieuwe vulkaanuitbarstingen.
Een dode vulkaan is al lange tijd inactief en wordt ook niet meer actief, terwijl een slapende vulkaan wel weer actief wordt en een actieve vulkaan op dit moment actief is. Wat nu actief is en hoe lang de inactieve fase mag duren is onbekend.
Een slapende vulkaan is een vulkaan die op dit moment niet actief is maar dat in de toekomst weer kan worden. Mount Baker in Washington (Verenigde Staten) is een voorbeeld van een slapende vulkaan.
Vulkanisme in dit gebied is gerelateerd aan de subductie van de Noord- en Zuid-Amerikaanse plaat onder de Caribische plaat. Mount Scenery is een enkele stratovulkaan , met meerdere andesitische koepels op de flanken, waardoor de topografie van het eiland onregelmatig en steil is.
Mount Scenery (uitgesproken als het woord 'scenery') is een slapende vulkaan in Caribisch Nederland. De lavakoepel vormt de top van de stratovulkaan op het eiland Saba .
Nederland is geen land van vulkanen, lawines, tsunami's, orkanen of zware tornado's. Toch moet er in ons land rekening worden gehouden met enkele bedreigingen. De gevaren met een natuurlijke oorsprong waar we het hier over hebben, betreffen extreme weersomstandigheden, bosbranden en aardbevingen .