Een satelliet is vrij makkelijk te herkennen. Kijk je omhoog en zie je een lichtpunt dat redelijk snel tussen de sterren beweegt? Dat is een satelliet. Hoe groter de satelliet en hoe beter de reflectieve eigenschappen, hoe helderder hij is.
Satellieten zijn op een heldere nacht vaak te zien als een bewegend “sterretje”, een puntje met de helderheid van een ster.
Je kunt inderdaad heel vaak satellieten zien aan de sterrenhemel. Vrijwel continu is er een satelliet te vinden, een beetje afhankelijk van hoe donker de plaats op Aarde is waar je staat. Het is dus zeker geen zeldzaamheid. De satellieten zijn te zien doordat ze het zonlicht weerkaatsen.
Een Sky View toont de satellieten die samen met de maan, de planeten en de sterren vanaf elke plaats op de aarde zichtbaar zijn. Dit beeld toont ook de maan, de planeten en de belangrijkste sterren die voor een bepaalde plaats, datum en tijdstip zichtbaar zijn of zich juist onder de horizon bevinden.
Satellieten die om de aarde draaien kunnen 's nachts helder oplichten. Dat komt doordat ze op hun hoogte van enkele honderden kilometers zonlicht opvangen, en dat onder andere naar het donkere aardoppervlak reflecteren. Daardoor zie je ze als een felle stip die langs de hemel beweegt.
Er zijn in 2023 meer dan 2.000 Starlink-satellieten in de lage baan rond de aarde geplaatst door SpaceX. Het totaal komt daarmee op 5.500 Starlink-satellieten in de ruimte.
Het zonlicht verlicht zo'n satelliet waardoor ze als kleine bewegende sterretjes door de hemel bewegen. Ze zijn lichtzwak waardoor ze niet echt goed opvallen tot je ze in het oog krijgt, er zijn geen knipperlichtjes bij te zien en ze bewegen redelijk snel met constante snelheid.
In een rapport van de Europese Ruimtevaartorganisatie ESA uit oktober 2022 is te lezen dat sinds het begin van het ruimtevaarttijdperk er ongeveer 6.340 geslaagde raketlanceringen zijn uitgevoerd. Daarmee zijn 14.710 satellieten in een baan om de aarde gebracht, waarvan er 9.780 nog steeds rond de aarde draaien.
Telecommunicatiesatellieten zijn meestal geostationair. Een geostationaire satelliet cirkelt op een hoogte van 36.000 km. Omdat hij dezelfde omloopsnelheid heeft als de aarde, bevindt hij zich altijd boven eenzelfde punt op aarde en brengt bijna continu hetzelfde deel van de aarde in beeld.
Een satelliet kan niet 'vliegen' en op eigen kracht los van de aarde komen. Daarvoor is een raket nodig (zie foto links).
Als je een lichtpuntje ziet dat met een redelijk vaartje tussen de sterren beweegt, dan is het een satelliet. Hij geeft zelf geen licht maar weerkaatst licht van de zon (die van jou uit gezien onder de horizon staat).
Om in de juiste baan te blijven, moet een satelliet met een zeer hoge snelheid draaien. Bij een cirkelvormige baan op 300 kilometer boven de aarde, draaien ze 7,8 km/s (oftewel 28.000 km/h). Om het wat kracht bij te zetten: in anderhalf uur is de satelliet de hele wereld rond.
Het schat dat al meer dan 23.000 objecten, groter dan 10 centimeter, werden gelanceerd. 7500 daarvan draaien nog steeds rond in de ruimte. Amper 6% is operationeel. De helft van alle objecten bestaat uit niet langer werkende satellieten, trappen van raketten of andere grote objecten.
Die maken beelden van de aarde en die beelden gebruiken we om landkaarten te maken of om onderzoek te doen naar bosbranden. Deze satelliet bijvoorbeeld, de Cryosat2 meet de dikte van het ijs op de poolkappen. Zo weten we hoeveel vers water er geproduceerd wordt door de snel smeltende ijskappen.
Eigenlijk zijn alle satellieten verschillend van elkaar, maar er zijn ook overeenkomsten: Satellieten zijn ongeveer net zo groot als een stadsbus. Satellieten hebben grote zonnepanelen. Die gebruiken ze om stroom op te wekken.
Die tikte vannacht een snelheid van 246.960 kilometer per uur aan. Met zo'n snelheid zou hij in tien minuten de aarde rond gaan. Dat is een record, maar het is nog niet eens zijn topsnelheid, want in 2024 haalt de Parker een snelheid van ruim 692.000 kilometer per uur, aldus de ruimtevaartorganisatie NASA.
Grootste satelliet ooit
Het is geen kleine satelliet: hij is zo groot als een flinke bus en weegt meer dan 9 ton. We schrijven het even uit: 9.000 kilogram. Falcon Heavy zelf is ook geen kleintje: hij kan zelfs wel 64 ton de lucht in krijgen. Falcon Heavy is 70 meter hoog.
Een satelliet gaat maar enkele jaren mee. Maar na zijn gebruiksperiode blijft hij rondjes draaien om de Aarde. Omdat er nu heel veel satellieten zijn, botsen ze ook. Bij een botsing ontstaat een wolk van deeltjes.
Meestal zien satellieten eruit als een geelachtig langwerpig klein streepje,maar ik heb ze ook gezien die licht grijsachtig waren.
Kortom: De kans is vrij klein dat satellieten met elkaar botsen. Ruimtepuin vormt een grotere bedreiging, maar dit wordt goed gemonitord en ruimtevaart-bedrijven doen hun best om zo min mogelijk afval te creëren.
Omdat Nederland geen eigen satellieten heeft, is het onmogelijk gebruik te maken van satellieten van andere landen. Die landen willen namelijk graag iets terug voor hun geleverde diensten, en zonder eigen satellieten kan Nederland niets teruggeven.
Satellieten die laag rond de aarde cirkelen, zijn maar kort te zien: tot ongeveer 45 minuten na zonsondergang en 45 minuten voor zonsopkomst. Waarom zijn satellieten in het donker zo goed zichtbaar vanaf de aarde? Om dezelfde reden dat we de maan kunnen zien: satellieten reflecteren zonlicht.
Als je op een heldere nacht naar de sterren kijkt zie je dat sommige sterren lijken te knipperen. Schijn bedriegt. Het knipperen ontstaat wanneer de lichtstraal tussen de ster en je ogen wordt onderbroken, bijvoorbeeld door een hoge luchtvochtigheid of stof en andere kleine deeltjes.
Kort antwoord: Jupiter (67), maar het scheelt niet veel met Saturnus (62). Langer antwoord: Een maan (of satelliet) is een hemellichaam dat een baan beschrijft rond een planeet.