Onderkoeling / hypothermie bij drenkelingen Lichaamstemperaturen onder de 27 °C zijn zonder medisch ingrijpen bijna altijd dodelijk. De tijd die het duurt voor een slachtoffer in kritieke toestand verkeert is afhankelijk van de watertemperatuur. We spreken van koud water wanneer de watertemperatuur onder de 20 °C is.
Je raakt onderkoeld als je lichaamstemperatuur daalt onder de 35°C. Dat kan zeer snel gaan wanneer je in koud water valt of schaars gekleed buiten loopt bij guur weer in combinatie met hevige wind.
De grootte van de koude schock hangt af van hoe gewend je bent aan koud water. In heel koud water treedt er al na enkele minuten een verstijving van de spieren op, waardoor verdrinking mogelijk is. Een half uur later zal het lichaam onderkoelen: het heeft dan een inwendige temperatuur van minder dan 35°C.
Zeewater bevriest pas bij gemiddeld -1.9 graden.Zoet water – dat nooit geheel schoon is – heeft ook een stolpunt dat iets lager ligt dan 0,0 graden Celsius, bijv.bij -0,2. Dat zijn verschillen die u niet snel zal opmerken en zeker niet als er een aantal nachten met matige of strenge vorst plaatsvinden.
Het verlagen van de lichaamstemperatuur tot 32°C (89,6°F) of minder kan dodelijk zijn.
Een lichaamstemperatuur onder de 27°C is zonder medisch ingrijpen bijna altijd dodelijk, hoewel er natuurlijk altijd uitzonderingen zijn. De eerste onderkoelingsverschijnselen beginnen als de lichaamstemperatuur zakt naar 35 °C, je kunt dan last krijgen van desoriëntatie, verlaagde hartslag en verwardheid.
Je zou misschien denken: water bevriest toch bij nul graden, maar dat is niet altijd het geval. Om te kunnen bevriezen, moeten watermoleculen ergens een beginnetje van een ijskristal maken. In superschoon water gaat dat heel moeilijk, en dat bevriest daarom pas rond de min 40 graden (het smelt altijd bij nul graden).
Hoe koud is het koude water uit de kraan ? Drinkwater ligt in de winter gemiddeld rond 10-11 °C.Als de zon schijnt, kan dat nog 1 of 2 graden warmer worden.In de zomer kan dat oplopen tot 15 tot 21 °C.
Als de watertemperatuur rond het vriespunt zit zal het slachtoffer slechts enkele minuten bij bewustzijn blijven. Snel ingrijpen bij een drenkeling is dan ook van levensbelang. Afhankelijk van de fase van onderkoeling heeft een slachtoffer de juiste behandeling nodig.
Het is belangrijk dat die niet te erg stijgt. Vanaf veertig graden wordt het namelijk steeds gevaarlijker. Bij 43 graden ontstaat er flinke schade aan het brein. Lichaamstemperaturen boven de 44 graden overleeft bijna niemand.
In het water koel je 20 keer sneller af dan buiten het water. Hoe verder je lichaam uit het water blijft, hoe beter het is. Reddingvlotten, reddingboeien of wrakhout kunnen je redding betekenen als je daardoor gedeeltelijk uit het water kunt blijven en niet hoeft te zwemmen.
De huid wordt koud, bleek en droog en de onderkoelde persoon raakt vermoeid. Verder herken je een lichte onderkoeling aan beginnende blauwe vingers, tenen, oren en/of lippen en een zeer snelle en onregelmatige ademhaling.
Symptomen onderkoeling
Koude, bleke huid; Pijnlijke handen en voeten; Stijging van de bloeddruk; Trage ademhaling.
Lichaamstemperaturen onder de 27 °C zijn zonder medisch ingrijpen bijna altijd dodelijk, hoewel er gevallen bekend zijn waarbij een lichaamstemperatuur van 14 °C werd overleefd. Onderkoeling kan ook levensreddend zijn.
Zodra de lichaamstemperatuur beneden 35°C daalt, spreek je van onderkoeling. De eerste symptomen zijn kippenvel, rillingen en agitatie.Je kunt verder suf en sloom worden en slaperig of dronken overkomen.
Kraanwater is in de winter meestal kouder dan in de zomer. Het verschil is meestal circa 5 °C, maar kan oplopen tot 10 °C.
De tip is dan ook om uit te kijken met het drinken van ijskoud water. Je lichaam wil het koude water namelijk graag weer op lichaamstemperatuur brengen, wat veel (extra) energie kost. Ook is je maag niet erg dol op ijskoud water, waardoor je er maagklachten van kunt krijgen.
De watertemperaturen wisselen sterk in Nederland. In de winter koelt het water af tot net boven het vriespunt. Tegen het eind van de zomer wordt het water echter maar liefst 20 graden celcius!
Wetenschappers meten: Water bevriest soms pas ver onder het vriespunt. Superkoeling, noemen wetenschappers het: het feit dat water soms ook onder het vriespunt van nul graden vloeibaar blijft. Theoretici schatten tot dusver dat dit tot ongeveer 40 graden onder nul zou kunnen optreden.
Dit komt omdat het vriespunt van zout water een stuk lager ligt dan dat van zoet water. Hoe meer zout het water bevat, hoe lager het stolpunt ligt. Door het zout wordt het water feitelijk verdund. Hierdoor is het voor de watermoleculen moeilijker om zich aan elkaar te hechten wanneer het vriespunt bereikt wordt.
IJs is erg bijzonder, omdat waterdeeltjes in het vaste ijs verder uit elkaar zitten dan in het vloeibare water. In een liter ijs zitten daardoor minder waterdeeltjes dan in een liter water. En dus weegt een liter ijs minder dan een liter water en drijft ijs op water.
Ondertemperatuur wordt gedefinieerd als een lichaamstemperatuur beneden de normale temperatuur van 36,5°C. Hypothermie wordt omschreven als het hebben van een te lage lichaamstemperatuur (1). In Harrison's Principles of Internal Medicine wordt voor hypothermie een grens van 35,0°C aangehouden (2).
We spreken van onderkoeling wanneer de lichaamstemperatuur onder de 35 graden Celsius zakt. We onderscheiden verschillende gradaties van onderkoeling. Is de lichaamstemperatuur tussen de 35 en 32 graden Celsius, dan spreek je van lichte onderkoeling.
Op de IC hanteren we een strikte definitie van 38,3 graden Celsius. Maar, bij mensen met een lage normale temperatuur van 35,5 graden is een stijging naar 36,5 of 37,0 graden mogelijk al een alarmsignaal. We weten ook dat ouderen minder makkelijk koorts maken als ze een infectie hebben”, aldus Otterspoor.