Of je een ochtend- of avondmens bent, hangt af van het zogenoemde circadiaanse ritme. Dat is een biologisch ritme dat zich elke dag herhaalt. Allerlei genen bepalen dat ritme door op verschillende tijdstippen tot expressie te komen en te zorgen voor de aanmaak van eiwitten, hormonen en andere signaalstoffen.
"Of je een avond- of ochtend mens bent is genetisch bepaald, net als de slaapduur die je nodig hebt", vertelt hij aan EditieNL. "Je kunt door simpelweg eerder op te staan dan ook niet een ochtendmens worden. Dat je eerder opstaat betekent niet dat je ook evenredig eerder gaat slapen."
Voordelen ochtend- en avondmens. Ochtendmensen hebben minder kans op ziektes dan avondmensen. Ben je vroeg uit de veren, dan heb je bovendien ook nog eens 10% minder kans om vroegtijdig te sterven. Daartegenover staat dat avondmensen juist weer creatiever, origineler en spannender zijn.
Bij metingen heeft men ontdekt dat 15 procent van de mensen een vroege vogel is (ochtendmens), zo'n 60 procent heeft een gemiddeld ritme en 25 procent is een avondmens. Mannen zijn iets vaker avondmensen dan vrouwen.
Ochtendmensen staan het liefst op met de zon en voelen zich eerder op de dag het energiekst. Avondmensen daarentegen slapen later op de dag, soms zelfs tot na het middaguur, en bereiken hun hoogtepunt nadat de zon onder is gegaan.
Voor avondmensen liggen de bedtijden rond 24.00 uur tot 8.00 uur. Voor ochtendmensen liggen de bedtijden rond 22.00 uur tot 6.00 uur.
Een ochtendmens is iemand die meestal vroeg opstaat en dan direct actief aan de dag kan beginnen. Deze mensen zijn vooral in de ochtend en eerste helft van de middag actief. Daarentegen zijn ze 's avonds vaak al vroeg moe en blijven maar zelden tot laat in de avond op.
Een avondmens is iemand die meestal laat naar bed gaat en vooral actief is in de avonduren. Deze mensen hebben vaak ook meer last van een ochtendhumeur. De biologische klok die onder andere het circadiaan ritme (slaap-waakritme) regelt loopt niet bij iedereen gelijk.
De Nederlanders gaan gemiddeld om 12:07 slapen en staan na 7:30 op, wat neer komt op gemiddeld 7,5 uren per nacht. Nederland staat met de tijd waarop we gaan slapen op de 25 plaats van de top 30.
Wat regelt je biologische klok allemaal
Nagenoeg elk belangrijk systeem in je lichaam heeft een eigen ritme. Daarom draagt goed functionerend bioritme bij aan doelstellingen als vetverlies, opbouw van spiermassa, meer energie krijgen en beter presteren. Gemiddeld hebben mensen een bioritme van 24 uur en 15 minuten.
Het chronotype 'ochtendmens' wil van nature vroeg naar bed (rond een uur of tien) en staat probleemloos vroeg op de volgende morgen (rond zes uur).
De telling begint midden in de nacht. Om 6:00 uur begint de ochtend en die duurt tot 12:00 uur. Om 12:00 uur begint de middag en die duurt tot 18:00 uur. Om 18:00 begint de avond en die duurt tot 24 uur of 00:00 uur.
Exacte cijfers zijn niet bekend, maar de langste slaap ooit ligt vermoedelijk ergens tussen de 20 en 23 uur. Dan word je onvermijdelijk wakker omdat je dorst hebt of moet plassen. Dat zie je bijvoorbeeld bij het Kleine Leving Syndroom, ook wel Sleeping Beauty Syndrome genoemd.
Ochtendmensen staan vroeger op en liggen eerder in bed dan avondmensen. Ochtendmensen zijn ook liever aan het begin van de dag actief. Avondmensen gaan juist het liefst later op de dag sporten, studeren of werken.
Er kunnen verschillende redenen zijn, maar in de meeste gevallen gaat het om een gebrek aan genoeg slaapuren of een gebrek aan rust net voordat we willen gaan slapen. Door goed naar ons lichaam te luisteren en eerder of langer te slapen, kunnen we er eenvoudig voor zorgen dat we minder moeite met opstaan hebben.
Een avondritueel geeft je lichaam het signaal om zich voor te bereiden op de nacht. Hoe meer ontspanning je toevoegt aan je avondritueel, hoe groter de kans wordt dat je lekker slaapt. Je kunt bijvoorbeeld beginnen met iets heel kleins, zoals een uur voor het slapen gaan de lichten dimmen.
Veel processen in ons lichaam volgen een dagelijks ritme van 24 uur, zoals bijvoorbeeld het slaap-waakritme. Het mechanisme wat verantwoordelijk is voor dit ritme wordt de biologische klok of circadiane klok genoemd.
De ochtend of de morgen is het eerste dagdeel in een etmaal. De betekenis verschilt tussen Nederland en Vlaanderen. In Nederland verstaat men er de periode vanaf zes uur 's morgens (volgens sommige bronnen al omstreeks 5.30 uur) tot twaalf uur onder, in Vlaanderen duurt de ochtend slechts tot 9.00 à 9.30 uur.
Waarom vroeg opstaan gezond is
Finse wetenschappers ontdekten dat ochtendmensen gezonder eten, waardoor hun afvalpogingen sneller vruchten afwerpen. Mensen die laat opstaan, eten daarentegen vaak meer suiker, minder eiwitten en hebben bovendien een grotere kans op hart- en vaatziekten.
Vroeg opstaan heeft als belangrijk voordeel dat je je dag verlengt extra tijd; afhankelijk van het tijdstip dat je wekker gaat, kunnen dat zelfs enkele uren zijn. Daarmee win je tijd om in jezelf te investeren zonder dat mensen al iets van je willen. Door vroeg op te staan kun je je dag rustiger beginnen.