De zenuwen in de tepel reageren op prikkels, zowel fysieke als psychische. Dus een opwindende gedachte, verandering in temperatuur, of zoiets triviaals als de stof van je shirt die tegen je huid aan schuurt, kan ertoe leiden dat één of beide tepels rechtop gaan staan.
Allerlei dingen kunnen stijve tepels veroorzaken, zowel bij vrouwen als mannen. Een team Zweedse onderzoekers ontdekte bij toeval dat we onze stijve tepels aan één specifieke zenuwcel te danken hebben.
Wat kan je arts doen? Meestal kan men afwachten tot de zwelling vanzelf verdwijnt. Maar na de leeftijd van 50 jaar verdwijnt die zwelling doorgaans niet meer. Bij esthetisch ongemak, kan men opteren om het borstweefsel operatief te laten verwijderen.
Wat kleur betreft: alle kleuren zijn normaal. Krijgen je tepels ineens een andere kleur of zijn ze gebarsten of rood door irritatie, ga dan naar je huisarts. Er gebeurt nogal veel bij je tepels. Bijvoorbeeld die kleine bobbeltjes die eruitzien als kippenvel en bijna alle vrouwen hebben.
Pijn en gevoeligheid van de tepel en/of tepelhof wijzen op ontstaan van gynaecomastie in minder dan 6 maanden. Relatief veel voorkomende oorzaken van gynaecomastie zijn drug- of medicijngebruik, anabole steroïden en voedingssupplementen [tabel 3].
Dikkere borsten komen bij pubers en bij mannen ouder dan 50 jaar vaak door veranderingen in hormonen. Het kan ook komen door overgewicht, medicijnen, een ziekte of anabole steroïden (bij bodybuilding). Bij de meeste pubers gaat het vanzelf weg. Bij mannen boven de 50 jaar meestal niet.
Als de hormoonhuishouding voldoende verstoord is, bijvoorbeeld door een klierziekte, kan ook een mannenlichaam melk produceren. Prolactine, een hormoon dat de melkproductie stimuleert, komt ook bij mannen voor. Als het door ziekte overmatig aanwezig is, kan er melk gevormd worden.
Met name tepelkloven en ingetrokken tepels kunnen ongemakken veroorzaken. De eerste keren dat je borstvoeding geeft, kunnen je tepels erg gevoelig zijn. Ze moeten wennen aan de zuigkracht van je kindje en dat is niet niks! De pijn aan je tepels verdwijnt normaal gesproken na ongeveer twee weken.
Een tepelhof varieert per vrouw in grootte en kleur. Dat is heel normaal. Ook is het normaal dat tepelhoven in de loop van de tijd in grootte en kleur veranderen onder invloed van factoren zoals zwangerschap, borstvoeding geven en menstruatie. Tijdens de menstruatie kunnen ze extra gevoelig of pijnlijk worden.
Als er iets is wat je nóóit wil meemaken, is het wel dat je tepels eraf vallen. Maar, de combinatie van roken en plastische chirurgie kan deze grote nachtmerrie werkelijkheid laten worden, onthult een Amerikaanse plastisch chirurg.
De tepelcorrectie of tepelverkleining vindt plaats onder plaatselijke narcose zodat je er niets van voelt. Bij een ingetrokken tepel worden de melkgangetjes die de tepel naar binnen trekken, losgemaakt. Bij een tepelhofverkleining verwijderen we een deel van de gepigmenteerde huid rondom de tepel.
Haartjes rond de tepels 'heel normaal'
Zo wordt de hoeveelheid tepelhaar onder meer hormonaal bepaald en kan dit veranderen tijdens de puberteit, een zwangerschap of in de overgang. Bij zwaar overbehaarde tepelhoven en andere lichaamsdelen, ook wel hirsutisme genoemd, kan er sprake zijn van een hormonale disbalans.
Groter, donkerder en bultjes
Het hormoon dat ervoor zorgt dat je tepels veranderen, is hCG. Hierdoor wordt het gebied rondom je tepel, je tepelhof, groter. Ook kleuren deze donkerder en kunnen er bultjes zichtbaar worden. Deze bultjes zijn de klieren van Montgomery.
Het formaat van je tepels kan veranderen
De grootte van tepels wordt hormonaal beïnvloed. Zo krijg je, door de grote hoeveelheid hormonen, vaak grotere tepels wanneer je zwanger bent. Ook tijdens andere hormonale periodes zoals de puberteit of de menopauze is het heel normaal dat de tepels wat groter kunnen worden.
Was je borsten alleen met water als je in bad of onder de douche gaat. De kleine bultjes (kliertjes van Montgomery) op je tepelhof produceren een olie die je tepels ingevet houdt en beschermt. Zeep en douchegels kunnen deze natuurlijke olie verwijderen en daardoor droogheid en irritatie veroorzaken.
Een beetje lanoline tussen de vingers warm wrijven, zodat het zacht wordt. De tepel dik met lanoline insmeren, hierbij voldoende druk uitoefenen zodat het aan de huid blijft vastzitten. Lanoline niet verwijderen voor het voeden (of kolven). De lanoline regelmatig opnieuw aanbrengen zodat de wond afgedekt blijft.
Een ingetrokken tepel trekt in het midden naar binnen toe. De tepel kan er altijd zo uitzien of alleen indien gestimuleerd. Soms trekken ingetrokken tepels zich verder terug zodat ze helemaal niet meer boven de tepelhof uitsteken of ze kunnen zelfs nog dieper in het borstweefsel zinken.
Bij afscheiding uit de tepel loopt er spontaan vocht uit de tepel. Dit kan ook gebeuren tijdens massage van de borsten of knijpen in de tepel. Het vocht kan uit één of uit beide tepels komen. Ook kan het bij zowel vrouwen als bij mannen optreden.
Ook dan is het mogelijk om je melkproductie op gang te brengen en borstvoeding te geven. Een vrouw heeft geen baarmoeder of eierstokken nodig om borstvoeding te kunnen geven. Alles wat je nodig hebt, zijn je borsten en een functionerende hypofyse.
Maar kan een man dan ook melk geven als gevolg van overmatige borstontwikkeling? Ja. Als de hormoonhuishouding verstoord is, bijvoorbeeld door een klierziekte, kunnen ook tepels van mannen melk produceren.
Hermafrodiet. Vroeger werden mensen met mannelijke en vrouwelijke geslachtskenmerken 'hermafrodiet' genoemd. Hermaphroditus is de naam van een oud-Griekse god die borsten had en een penis. Deze term wordt nauwelijks nog gebruikt.
Een extra tepel kan eruit zien als een roze/bruin verheven plekje of als een echt tepeltje, maar dan vaak kleiner en zonder tepelhof (het donkere randje om de tepel heen). De extra tepel zit meestal net onder de borst maar ze kunnen langs de hele 'melklijn' voorkomen.
Bleekroze, baksteenrood of donkerbruin: de kleur van je tepel heeft te maken met je etnische achtergrond en met de tint van de rest van je huid. Net zoals de tepelgrootte kan veranderen als je borstvoeding geeft, kan je tepelpigment ook verkleuren.
De ontwikkeling van borsthaar begint meestal aan het einde van de puberteit. Het kan ook later beginnen, tussen de leeftijd van 20 en 30 jaar. Androgenen zorgen voor de dikte van het haar, wat enkele jaren daarna gebeurt.
Het menselijke lichaam is overal behaard, behalve op de handpalmen en op de voetzolen.