Als je te veel ijzer in je bloed hebt, bijvoorbeeld door ijzerstapelingsziekte, is het goed om ijzerarm te eten. Vermijd voedsel waar veel ijzer in zit, bijvoorbeeld rood vlees en neem bij je maaltijd geen vruchtensap, of fruit met veel vitamine C.
Aderlaten kan nodig zijn als u te veel ijzer of rode bloedcellen in uw bloed heeft. Te veel ijzer wordt ook wel hemochromatose of ijzerstapeling genoemd. Het kan schadelijk zijn voor uw lichaam als er te veel ijzer in het bloed zit. Door de aderlating kan weefselschade minder worden, of kan schade minder snel ontstaan.
Een halve liter bloed bevat 200 tot 250 mg ijzer in de vorm van hemoglobine (de rode bloedkleurstof). Bij de meeste patiënten tappen we elke week 500 ml bloed af. Om één gram ijzer uit het lichaam te verwijderen zijn dus 4 tot 5 aderlatingen nodig. In het beenmerg worden de bloedcellen weer vlot aangemaakt.
Granen, bonen, noten en zaden bevatten fytaten, en die stoffen verminderen de ijzeropname. Wie veel bonen, noten en volkorenproducten eet verkleint de hoeveelheid non-heem ijzer die door het lichaam wordt opgenomen.
Vermijd ontbijtgranen die zijn "verrijkt" met extra ijzer . Vermijd het nemen van ijzer- en vitamine C-supplementen - deze kunnen schadelijk zijn voor mensen met een hoog ijzergehalte. Wees voorzichtig met het eten van rauwe oesters en mosselen - deze kunnen een soort bacteriën bevatten die ernstige infecties kunnen veroorzaken bij mensen met een hoog ijzergehalte.
Eet weinig rood vlees.En neem geen fruit of vruchtensap met vitamine C bij de maaltijd.Drink liever geen alcohol. Uw familieleden krijgen het advies te laten onderzoeken of zij ook ijzerstapeling hebben.
Polyfenolen zitten in (rode) wijn, koffie en groene- en zwarte thee. Deze polyfenolen belemmeren de ijzeropname. Drink thee en koffie daarom vooral buiten je maaltijdmomenten om of kies bijvoorbeeld voor gemberthee, citroenthee of kruidenthee tijdens de maaltijd.
Tekort aan ijzer
Bij vrouwen die niet meer menstrueren en bij mannen komt het ijzertekort vaak door chronisch bloedverlies uit de maag of darm, bijvoorbeeld bij een maagzweer, middenrifbreuk, poliepen of een ontsteking. Soms ontstaat er een tekort door onvoldoende ijzer uit voeding.
Een te hoog ferritine gehalte kan symptomen zoals vermoeidheid, een slap en zwak gevoel, en buik- en gewrichtspijn veroorzaken. Verder kan je huid bruin/grijs kleuren, kunnen hartritmestoornissen optreden en kan libido afnemen.
Minder ijzeropname
Als u koffie of thee drinkt, wordt het ijzer minder goed opgenomen. Dit geldt zowel voor ijzer uit de dierlijke als plantaardige producten.
IJzer verlaagt de koperopname en vice versa. Vitamine C verhoogt de ijzeropname in doseringen vanaf 200 mg vitamine C (als ascorbinezuur). Vitamine C-status is niet alleen belangrijk voor de intestinale ijzeropname, maar ook voor de cellulaire ijzeropname en –stofwisseling. Calcium kan de ijzerabsorptie verlagen.
Te veel ijzer in de lever kan leiden tot een vergrote lever, leverfalen, leverkanker of levercirrose (=vorming van littekenweefsel in de lever). Te veel ijzer in het hart kan leiden tot een onregelmatige hartslag en hartfalen. Te veel ijzer in de alvleesklier kan leiden tot diabetes.
Je ferritinegehalte is grotendeels genetisch bepaald, dus je hebt er niet veel invloed op. Toch kan een aanpassing in je voedingspatroon soms helpen het gehalte op peil te houden. In bepaalde voedingsmiddelen zit veel ijzer zoals vlees, vis, aardappelen, groenten, bonen, peulvruchten en granen.
Om hemochromatose te behandelen, wordt het overtollige ijzer uit het lichaam verwijderd. Bij de erfelijke vorm is aderlating de veiligste en meest doeltreffende behandeling. Eén keer per week wordt 500 ml bloed afgenomen tot de waardes in het bloed aanvaardbaar zijn. Dat kan twee tot drie jaar duren.
Zuivelproducten zoals melk, kaas en yoghurt bevatten weinig ijzer. Ze kunnen ook de ijzeropname in pillen en voedingsmiddelen die tegelijkertijd worden ingenomen, verminderen.
Drink liever geen melk(producten), koffie en zwarte thee bij de maaltijd. Dat kan de opname van ijzer namelijk remmen. Foliumzuur zit vooral in: ■ asperges; ■ spinazie; ■ volkoren producten; ■ peulvruchten. Vitamine B12 zit uitsluitend in dierlijk voedsel, zoals vlees, vis en melkproducten.
Je kunt bij een teveel aan ijzer dus beter ijzerrijke voedingsmiddelen mijden. Denk daarbij aan rood vlees, koffie, chocolade, volkoren producten en peulvruchten. Met een goed gebalanceerd en gezond dieet zal een ijzerstapeling niet snel ontstaan.
Wellicht vraag je je af of bloed dan ook smaakt en ruikt naar ijzer? Omdat ijzer deel uitmaakt van bloed kan dit dus. Voor mannen is een ijzerwaarde tussen de 14 en 35 micromol per liter normaal, voor vrouwen is het normaal om tussen de 10 en 25 micromol per liter ijzer in het bloed te hebben.
Op nummer 1 van de lijst met ijzerrijke voeding staat rood vlees! Neem gerust een stukje rundvlees, lamsvlees en kalfsvlees: hierin zit gemiddeld 2,5 mg ijzer per portie.
Uit dat onderzoek bleek dat een hogere inname van antioxidanten, vitaminen, ijzerchelerende voedingsstoffen en meervoudig onverzadigde vetzuren verband hield met lagere ijzergehaltes in de hersenen en een beter werkgeheugen.
In de meeste gevallen behandelen artsen hemochromatose met flebotomie, of het afnemen van ongeveer een pint bloed per keer, volgens een vast schema . Dit is de meest directe en veilige manier om de ijzervoorraad in het lichaam te verlagen. Behandeling van hemochromatose kan symptomen verbeteren en complicaties voorkomen.