Als de aarde zich in dat deel van zijn baan bevindt waarin het noordelijk halfrond naar de zon is gekeerd, krijgen wij in de loop van een etmaal meer zon. Die extra zonne-energie verwarmt de aarde en de lucht, en het wordt lente en zomer.
Seizoenen bestaan omdat de aarde scheef staat. Als je een lijn zou trekken van de Noordpool naar de Zuidpool, dan zou deze lijn scheef staan en een hoek van 23.5 graden maken. Dat betekent dat in de loop van een jaar, de hoeveelheid zonlicht die op de aarde valt op elke plek anders is. En daarom hebben we seizoenen.
Er zijn seizoenen omdat de aarde rondjes draait rond de zon (1 rondje = 1 jaar) én scheef staat ten opzichte van de zon. Als de aarde precies recht zou staan, zou er weinig verschil zijn tijdens het rondje rond de zon. Maar, de aarde staat dus scheef, en hoe scheef de aarde staat blijft hetzelfde.
Naam. De oorsprong van de naam is waarschijnlijk afgeleid van het Middelnederlands somer en verwant aan het Oudsaksisch, Oudhoogduits en Oudnoords sumar.
Seizoenen zijn niet zomaar ontstaan. Ruim 3.000 jaar voor Christus werd al gebruik gemaakt van een zonnewijzer. Er werd een stok in de grond gestoken, waarop de zon scheen. De schaduw die op de grond verscheen, ga de tijdsaanduiding aan.
De rotatieas van de aarde staat scheef t.o.v. het baanvlak van de planeten, de ecliptica. De hoek bedraagt 23,5 graad. Omdat onze planeet bovendien afgeplat is, oefenen de aantrekkingskrachten van zon en maan een koppel uit op de aarde.
Rond 23 september staat de zon precies boven de evenaar waardoor dag en nacht overal op aarde even lang duren. Daarom begint de herfst meestal op 22 of 23 september. Officieel loopt de herfst van 21 september tot en met 20 december.
De zomer begint op het noordelijk halfrond (meestal) op 21 juni en eindigt (meestal) op 23 september. Het begin van de zomer (20 of 21 juni) is bepaald op basis van een afspraak. Astronomisch gezien begint de zomer op de langste dag van het jaar (Midzomer), wanneer de zon het hoogste aan de hemel staat.
De astronomische zomer begint vaak op 21 juni. Sterrenkundigen houden namelijk het moment aan waarop de zon vanaf de aarde gezien haar meest noordelijke positie bereikt. Op die dag staat de zon loodrecht boven de zogenaamde Kreeftskeerkring, die op ongeveer 23 graden Noorderbreedte ligt.
De zon komt dus op in het oosten en gaat in het westen onder. Dat is m.u.v. de noord- en zuidpool overal zo; ook in Nieuw-Zeeland komt de zon in het oosten op en gaat deze in het westen onder. Dag en nacht ontstaan op deze wijze dus door de rotatie van de aarde om haar eigen as.
De weerkundige seizoenen worden anders gedefinieerd. In het noordelijk halfrond duren lente en zomer dus langer dan herfst en winter. Je kan het ook anders uitrekenen, door op zoek te gaan naar het totaal aantal uren daglicht per jaar voor verschillende locaties. Voor de evenaar is dat makkelijk.
De oorzaak is eigenlijk heel eenvoudig. In de zomermaanden duren de dagen langer dan in de winter, omdat de zon het noordelijke halfrond meer beschijnt dan het zuidelijk halfrond. De aarde draait om zijn eigen as en om de zon.
Veel andere Europese landen hebben de zomertijd ingevoerd om energie te besparen. De Nederlandse overheid voerde de zomertijd in 1977 in, zodat Nederland dezelfde tijd had als de buurlanden. Sinds 1980 is de zomertijd Europees geregeld.
De zon is ontstaan uit het samenkrimpen van een grote interstellaire gaswolk onder invloed van haar eigen zwaartekracht. De gaswolk bestond voor het grootste deel uit waterstof (H) en helium (He), de meest voorkomende elementen in het heelal.
Het meteorologische seizoen, ofwel het weerkundige seizoen start daarom altijd op de 1e van de maand. Zo start de lente op 1 maart, de zomer op 1 juni, de herfst op 1 september en de winter op 1 december.
Langste dag 2022 (21 Juni)
In de weersvoorspelling voor de zomer van 2022 staat dat met name de maanden juni en augustus droog en warm zullen zijn. In de maand juli lijkt het iets meer te gaan regenen, maar zelfs dat is niet zeker. Als de wind niet uit het Westen, maar uit het Zuiden komt, zal het ook deze maand extreem warm worden.
De zomer van 2022 telde in De Bilt maar liefst 81 warme dagen met maxima van 20 graden of meer. Normaal zijn dit er 64. Recordhouder blijft 2003 met 83 warme dagen. Het aantal zomerse dagen (25 graden of meer) kwam uit op 28 in De Bilt, waar 23 normaal is.
Dat we nu zo'n koude zomer hebben, is extra bijzonder omdat de aarde opwarmt door de klimaatverandering. De temperatuur van juli en augustus is sinds de jaren '10 uit de vorige eeuw met 2,2 graden gestegen.
Nuuk, Groenland
Met 17.000 inwoners is het één van de kleinste hoofdsteden ter wereld, en met een gemiddelde zomertemperatuur van 11 graden ook één van de koudste. Nuuk is het vertrekpunt van vele unieke outdooractiviteiten die je tot laat in de avond kunt plannen, want in de zomer blijft het lang licht.
Hete en droge zomer op vasteland Europa
Naar verwachting wordt de zomer in Centraal- en Zuid-Europa heter en droger dan normaal en daar pikken wij af en toe een graantje van mee. Bij een zuidenwind kan het makkelijk 30 of zelfs meer dan 35 graden worden en krijgen we ook nog eens flink wat zon.
Herkomst. Het woord herfst is afgeleid van het Oudnederlandse heruist ([ɦɛrvɪst]), dat uiteindelijk uit het gereconstrueerde Proto-Germaanse *harbusta is ontstaan. Daarmee is het Engelse woord harvest ("oogst") een cognaat.
De astronomische lente begint op het noordelijk halfrond meestal op 20 maart. De meteorologische lente begint op 1 maart.
Doordat de stand van de aarde ten opzichte van de zon feitelijk steeds anders is, is de opwarming van de aarde ook ongelijk. In de winter vangt het noordelijk halfrond veel minder zon en dus minder warmte op dan het zuidelijk halfrond. In in de zomer is dat precies andersom.