Bij een persoonlijkheidsstoornis is psychotherapie de beste behandeling. Het doel van psychotherapie is dat de klachten minder worden en dat uw naaste er beter mee leert omgaan. De huisarts of de praktijkondersteuner van de huisarts (POH-GGZ) kan uw naaste hiervoor doorverwijzen naar een psychotherapeut.
Een paranoïde persoonlijkheidsstoornis is te behandelen, maar dit kan een langdurig proces zijn. Realiseer je dat de behandelaar jou wil helpen, en dat vrienden en familie jou kunnen ondersteunen.
Mensen met een paranoïde persoonlijkheid zijn doorgaans ook erg kritisch en hebben veel tijd nodig om mensen te vergeven die hen, in hun ogen, beledigd of gekleineerd hebben. Ze kunnen op dit soort momenten ook ineens uit hun slof schieten.
In het kort: Een paranoïde persoonlijkheidsstoornis is een psychische stoornis. De belangrijkste kenmerken van deze stoornis zijn angst, wantrouwen en achterdocht. Een paranoïde persoonlijkheidsstoornis kan ontstaan door een combinatie van erfelijke aanleg, opvoeding en traumatische ervaringen in je jeugd.
Ook complottheorieën komen veel voor in combinatie met paranoia. Paranoia is vaak in meer of mindere mate een onderdeel van een psychose, maar komt eigenlijk voor bij alle emotionele ontregelingen, vooral die op basis van angst en somberheid.
Kalmerende medicijnen (benzodiazepines) kunnen angstklachten verminderen. Ook kan je behandelaar zogenoemde antipsychotica voorschrijven (zoals pimozide of haloperidol). Dit is medicatie tegen paranoïde gedachtes. Bij deze medicijnen is er echter wel kans op verslaving bij langdurig gebruik.
Bij een paranoïde-persoonlijkheidsstoornis heb je een diepgaand wantrouwen en achterdocht naar andere mensen. Omdat je andere mensen als een bedreiging ziet, ben je vaak angstig, agressief en interpreteer je de bedoelingen van anderen als kwaadwillig. Je reageert daardoor kwaadaardig en wantrouwend.
Hoeveel mensen hebben een paranoïde persoonlijkheidsstoornis
Ongeveer 0,7 – 1,5% heeft last van een paranoïde persoonlijkheidsstoornis. Je bent dus niet de enige. De stoornis uit zich vaak voor het eerst wanneer je jongvolwassen bent. Meer mannen hebben last van een paranoïde persoonlijkheidsstoornis dan vrouwen.
Bij een persoonlijkheidsstoornis zijn bepaalde eigenschappen erg aanwezig. U bent bijvoorbeeld extreem gevoelig voor kritiek, u heeft heel erge bindingsangst of verlatingsangst, u doet dingen zonder na te denken, u bent erg afhankelijk, perfectionistisch of verlegen.
Je wordt geboren met sterke kanten en kwetsbaarheden. Je kan bijvoorbeeld een aanleg voor angst, somberheid of verlegenheid (introversie) meekrijgen. Hoe deze aanleg zich ontwikkelt hangt af van je levenservaringen, bijvoorbeeld van je opvoeding. Opvoedingsfactoren spelen vaak een rol.
Hoe lang duurt de therapie? De meeste persoonlijkheidsstoornissen zijn goed te behandelen. Dat wil zeggen dat veel klachten door therapie aanzienlijk kunnen verbeteren. Omdat persoonlijkheidsstoornissen vaak al lang bestaan, duurt een behandeling voor persoonlijkheidsproblematiek meestal enkele jaren.
Mensen met borderline hebben vaak weinig zelfvertrouwen en een negatief zelfbeeld. Ze zijn buitengewoon gevoelig voor opmerkingen die ze als kritiek ervaren. Ze twijfelen constant over wat ze zullen aanpakken en wat ze met hun leven willen. Mensen met borderline kunnen momenten van vervreemding hebben.
Wat is een dissociatieve persoonlijkheidsstoornis? Iemand met een dissociatieve identiteitsstoornis heeft meerdere persoonlijkheden. De klachten kunnen per persoonlijkheidstoestand verschillen. Bij iedere persoonlijkheid hoort ander gedrag en soms ook stemgeluid, smaak of stijl.
Erfelijkheid. Wanneer één van je ouders last heeft van een paranoïde persoonlijkheidsstoornis en jou leert dat mensen niet te vertrouwen zijn, dan is de kans logischerwijze groter dat jij deze stoornis ook ontwikkelt.
Activiteiten zoals muziek luisteren, wandelen, zingen, oude foto's bekijken en gesprekken voeren met vrienden en familieleden, leiden af van de achterdocht. Lichamelijk contact kan je naaste een veilig gevoel geven, maar je moet dan wel zeker weten dat zij dit toe kan laten.
Achterdocht en wantrouwen hebben te maken met de (vaak) onbewuste overtuigingen die je over jezelf en anderen hebt. Wil je weer naar een gezonde balans tussen vertrouwen en wantrouwen, dan is het noodzakelijk om je ideeën te onderzoeken.
Als iemands gedrag zo onberekenbaar of egocentrisch is dat de omgeving er vrijwel voortdurend last van heeft, dan kan sprake zijn van een persoonlijkheidsstoornis. Mensen met een persoonlijkheidsstoornis hebben vaak een star patroon in denken, voelen en handelen. Deze karaktertrekken ontstaan vaak al op jonge leeftijd.
Oorzaken schizoide persoonlijkheidsstoornis
Over het ontstaan ervan is nog weinig bekend, omdat er nog weinig onderzoek naar gedaan is. Het gaat waarschijnlijk om een ingewikkelde mix van factoren die elkaar beïnvloeden. Een mix die er voor iedereen anders uitziet.
Wanneer er constant angstige gevoelens en wantrouwen aanwezig zijn, is er wellicht sprake van ziekelijke achterdocht (ook wel paranoïde). Ziekelijke achterdocht kan meerdere oorzaken hebben, bijvoorbeeld wanneer iemand een traumatische ervaring heeft opgedaan in het verleden.
Bied ruimte om te praten en te ventileren
Laat diegene in een psychose zijn of haar verhaal doen; stel niet te veel vragen maar luister vooral. Besef dat eventuele wanen en hallucinaties voor de persoon op dat moment waarheid zijn. Praat zijn of haar ideeën niet weg, ga niet mee in de psychose (bv.